- Yazar Biyografisi (TEİS)
Veli Baba - Madde Yazarı: Prof. Dr. Hamiye Duran
- Eser Yazılış Tarihi:1040/1630
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Bilinmiyor
- Türü/Formu:Menkıbe
- Yayın Tarihi:24/03/2022
VELÂYETNÂME (ABDAL MUSA)
menâkıb-nâmeVeli Baba
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdal Musa’nın şeyhliği ve veliliğini ispat için müritleri tarafından yazılmış bir eser. Hacı Bektaş Veli’nin kendisinden sonra Genceli’de Abdal Musa adlı bir erin dünyaya geleceğini müjdelediği bir girişle başlayan velâyetnâme, kendisini inkâr edenlere karşı gösterdiği kerametlerle kafirlere karşı verdiği mücadeleleri, tekke yaptırması, Teke beği ve Alaiye sancağı beyi ile karşılaşması, Gaybî’nin kendisine intisabı ve Kaygusuz’a mahlas ve icazet vererek Mısır’a göndermesi, bazı müritleriyle ilgili kerametlerle gelişmekte ve soyunu ve kimliğini belirttiği bir şiirle sona ermektedir.
Eldeki tek yazma nüsha “Hazâ Kitâb-ı Abdâl Mûsâ Bismi’llahi’r-rahmâni’r-rahîm, Velâyet-nâme-i Sultân Abdâl Mûsâ kaddesa'llâhu sırrahu'l-ʿazîz” şeklinde başlamaktadır. Yazmanın sonunda Kaygusuz Abdal’ın Pend-nâme adlı eseri de kayıtlıdır. Abdurrahman Güzel’in hususi kütüphanesinde bulunan 30 varak olarak nesihle yazılmış bu eser, 1040/1630 tarihinde Veli Baba tarafından istinsah edilmiştir. Yazmada Veli Baba kendisinden başlayarak dördüncü İmam Zeyne’l-Âbidin oğlu Zeyd’e ulaşan atalarına ait bir künye vermiş, 1047’de hayatta olduğunu da belirtmiştir. Eserde bunun dışında ikinci bir tarih daha bulunmaktadır. Muhtemel 1125/1713 tarihinde Pir Efendi-zade Mehmetoğlu tarafından tekrar istinsah edilerek kardeşi Hüseyin efendiye takdim edilmiştir (1999: 153). İsmail Kaygusuz (1195: 36-55), Bedri Noyan (1993: 5) bu künyenin Veli Baba Velayetnamesinde bazı farklarla mevcut olduğunu bildirmektedir. Noyan, Veliyyettin Gazi olarak bilinen müstensihin Isparta/Uluğbey kasabasında medfun olduğunu bildirmektedir.
Abdal Musa Velayetnamesi ilk olarak S.N. Ergun tarafından Naci Kum’dan alınarak yayımlanmıştır (1936). Abdal Musa, hakkında kapsamlı bir çalışma yapan Abdurrahman Güzel, bu nüsha dışında başka bir nüshanın elde edilemediğini, bugüne kadar neşredilen Latin harfli nüshaların bu yazma nüshaya dayandığını belirtmektedir. Abdal Musa, Velayetnamesini Latinize eden Güzel, eseri çeşitli açılardan değerlendirmeye tabi tutmuş, kitabının sonunda kendinde bulunan nüshanın tıpkı basımını da yayımlamıştır.
Bu nüsha ve nüshanın fotokopileri esas alınarak Saadettin Nüzhet Ergun (1936), Süleyman Fikri Erten (Güzel 1999: 60), Adil Ali Atalay (1978) ve başka araştırmacı ve bilim adamları tarafından birkaç kez yayımlanmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Abdal Musa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdal-musa
Eserden Örnekler
Hünkâr Hacı Bektaş vefât idicek Abdâl Mûsâ zuhûra geldi. Seyyid Hasan Gâzi oğlı Seyyid Mûsâ anasından yetim kaldı. Genceli şehrinün halkı münkir olup Abdâl Mûsâ (A.M.)’ı sevmediler. Bâri Ta’âlâ kudretinden bu şehre bir âfât virdi. Bir bir dağılup gitmege başladılar. Bildiler ki Abdâl Mûsâ sâhib-velâyettir. Gitmege niyyet iden şehirlünün yolları üzerlerine vardı, eyitdi:
“ Oturalum, gitmen “ didi. Anlar dahı didiler kim:
“Biz sizün hâtırınuz yıkmışuz, huzûr idemeyüz. Bir yire dahı gidelüm” didiler. Abdâl Mûsâ Sultân didi ki:
“ Kanlu gömlegümi boyumca yuğdum. Bir kerre gelüp bize hâlünüzi dimedinüz, münkir oldınuz. Ol sebepden âfât-ı semâviyye irişüp sizi Allâhu Ta’âlâ kahr itdi. İsti’ânet taleb idüp “ Meded Abdâl Mûsâ” diyü çağırmadınuz. Üzerinüzden red itsem gerek idi. Pes İmdi her birinüz bir vilâyete gidinüz.”
Andan Abdâl Mûsâ Sultân yaylakdan sâhil evine indi. Anda bir tekke bünyâd itdi. Ol tekkeyi yapdukları yirden bir kazan altun çıkardılar.
…….
Kim ne bilür bizi nice soydanuz
Ne bir zerre oddan ne hod sudanuz
Bizüm husûsımuz ma’rifet söyler
Biz Horâsân mülkindeki bâydanuz
Yedi denüz bizüm keşkülümüzde
Hâcim ummân oldı biz ol göldenüz
Hızır İlyâs bizüm yoldaşımuzdur
Ne zerrece günden ne hod aydanuz
….
Mûsâ turup biz münâcat eylerüz
Neslimüz sorarsan asl-ı Hû’danuz
Ali oldum Âdem oldı bahâne
Abdâl Mûsâ oldum geldüm cihâne
Ârif anlar bizi nice sırdanuz (Güzel 1999:140)
Kaynakça
Atalay, Adil Ali (1978). Abdal Mûsâ Sultan ve Velâyetnâmesi. İstanbul: Can Yay.
Ergun, Sadettin Nuzhet (1936). Türk Şairleri. C.1. İstanbul.
Güzel, Abdurrahman (1999). Abdal Mûsâ Velâyetnâmesi. Ankara: TTK Yay.
Noyan, Bedri (1993). Veli Baba Menâkıbnâmesi. İstanbul: Can Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | PEND-NÂME (ABDAL MUSA) | Abdal Musa | Prof. Dr. Hamiye Duran |
Görüntüle | ||
2 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
3 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
4 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
5 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
6 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
8 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
10 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
11 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle |