VELÂYETNÂME (ABDAL MUSA)
menâkıb-nâme
Veli Baba

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdal Musa’nın şeyhliği ve veliliğini ispat için müritleri tarafından yazılmış bir eser. Hacı Bektaş Veli’nin kendisinden sonra Genceli’de Abdal Musa adlı bir erin dünyaya geleceğini müjdelediği bir girişle başlayan velâyetnâme, kendisini inkâr edenlere karşı gösterdiği kerametlerle kafirlere karşı verdiği mücadeleleri, tekke yaptırması, Teke beği ve Alaiye sancağı beyi ile karşılaşması, Gaybî’nin kendisine intisabı ve Kaygusuz’a mahlas ve icazet vererek Mısır’a göndermesi, bazı müritleriyle ilgili kerametlerle gelişmekte ve soyunu ve kimliğini belirttiği bir şiirle sona ermektedir.

Eldeki tek yazma nüsha “Hazâ Kitâb-ı Abdâl Mûsâ Bismi’llahi’r-rahmâni’r-rahîm, Velâyet-nâme-i Sultân Abdâl Mûsâ kaddesa'llâhu sırrahu'l-ʿazîz” şeklinde başlamaktadır. Yazmanın sonunda Kaygusuz Abdal’ın Pend-nâme adlı eseri de kayıtlıdır. Abdurrahman Güzel’in hususi kütüphanesinde bulunan 30 varak olarak nesihle yazılmış bu eser, 1040/1630 tarihinde Veli Baba tarafından istinsah edilmiştir. Yazmada Veli Baba kendisinden başlayarak dördüncü İmam Zeyne’l-Âbidin oğlu Zeyd’e ulaşan atalarına ait bir künye vermiş, 1047’de hayatta olduğunu da belirtmiştir. Eserde bunun dışında ikinci bir tarih daha bulunmaktadır. Muhtemel 1125/1713 tarihinde Pir Efendi-zade Mehmetoğlu tarafından tekrar istinsah edilerek kardeşi Hüseyin efendiye takdim edilmiştir (1999: 153). İsmail Kaygusuz (1195: 36-55), Bedri Noyan (1993: 5) bu künyenin Veli Baba Velayetnamesinde bazı farklarla mevcut olduğunu bildirmektedir. Noyan, Veliyyettin Gazi olarak bilinen müstensihin Isparta/Uluğbey kasabasında medfun olduğunu bildirmektedir.

Abdal Musa Velayetnamesi ilk olarak S.N. Ergun tarafından Naci Kum’dan alınarak yayımlanmıştır (1936). Abdal Musa, hakkında kapsamlı bir çalışma yapan Abdurrahman Güzel, bu nüsha dışında başka bir nüshanın elde edilemediğini, bugüne kadar neşredilen Latin harfli nüshaların bu yazma nüshaya dayandığını belirtmektedir. Abdal Musa, Velayetnamesini Latinize eden Güzel, eseri çeşitli açılardan değerlendirmeye tabi tutmuş, kitabının sonunda kendinde bulunan nüshanın tıpkı basımını da yayımlamıştır.

Bu nüsha ve nüshanın fotokopileri esas alınarak Saadettin Nüzhet Ergun (1936), Süleyman Fikri Erten (Güzel 1999: 60), Adil Ali Atalay (1978) ve başka araştırmacı ve bilim adamları tarafından birkaç kez yayımlanmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. "Abdal Musa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.  http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdal-musa

Eserden Örnekler


Hünkâr Hacı Bektaş vefât idicek Abdâl Mûsâ zuhûra geldi. Seyyid Hasan Gâzi oğlı Seyyid Mûsâ anasından yetim kaldı. Genceli şehrinün halkı münkir olup Abdâl Mûsâ (A.M.)’ı sevmediler. Bâri Ta’âlâ kudretinden bu şehre bir âfât virdi. Bir bir dağılup gitmege başladılar. Bildiler ki Abdâl Mûsâ sâhib-velâyettir. Gitmege niyyet iden şehirlünün yolları üzerlerine vardı, eyitdi:

“ Oturalum, gitmen “ didi. Anlar dahı didiler kim:

“Biz sizün hâtırınuz yıkmışuz, huzûr idemeyüz. Bir yire dahı gidelüm” didiler. Abdâl Mûsâ Sultân didi ki:

“ Kanlu gömlegümi boyumca yuğdum. Bir kerre gelüp bize hâlünüzi dimedinüz, münkir oldınuz. Ol sebepden âfât-ı semâviyye irişüp sizi Allâhu Ta’âlâ kahr itdi. İsti’ânet taleb idüp “ Meded Abdâl Mûsâ” diyü çağırmadınuz. Üzerinüzden red itsem gerek idi. Pes İmdi her birinüz bir vilâyete gidinüz.”

Andan Abdâl Mûsâ Sultân yaylakdan sâhil evine indi. Anda bir tekke bünyâd itdi. Ol tekkeyi yapdukları yirden bir kazan altun çıkardılar.


 …….

Kim ne bilür bizi nice soydanuz

Ne bir zerre oddan ne hod sudanuz


Bizüm husûsımuz ma’rifet söyler

Biz Horâsân mülkindeki bâydanuz


Yedi denüz bizüm keşkülümüzde

Hâcim ummân oldı biz ol göldenüz


Hızır İlyâs bizüm yoldaşımuzdur

Ne zerrece günden ne hod aydanuz

….

Mûsâ turup biz münâcat eylerüz

Neslimüz sorarsan asl-ı Hû’danuz


Ali oldum Âdem oldı bahâne

Abdâl Mûsâ oldum geldüm cihâne

Ârif anlar bizi nice sırdanuz (Güzel 1999:140)

Kaynakça


Atalay, Adil Ali (1978). Abdal Mûsâ Sultan ve Velâyetnâmesi. İstanbul: Can Yay.

Ergun, Sadettin Nuzhet (1936). Türk Şairleri. C.1. İstanbul.

Güzel, Abdurrahman (1999). Abdal Mûsâ Velâyetnâmesi. Ankara: TTK Yay. 

Noyan, Bedri (1993). Veli Baba Menâkıbnâmesi. İstanbul: Can Yay.

Atıf Bilgileri


Duran, Hamiye. "VELÂYETNÂME (ABDAL MUSA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/velayetname-abdal-musa. [Erişim Tarihi: 28 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 PEND-NÂME (ABDAL MUSA) Abdal Musa Prof. Dr. Hamiye Duran
Görüntüle
2 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
3 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
4 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
5 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
6 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
7 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
8 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
9 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
10 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
11 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle