VEFÂT-I HAZRET-İ MUHAMMED ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYYÂD HAMZA)
Hz. Muhammed'in vefatı konulu manzume
Şeyyâd Hamza (d. ? - ö. 749/1348’dan sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyyâd Hamza'nın Hz. Muhammed'in vefatını anlattığı mesnevi. Eserin tek nüshası Milli Kütüphane, nu. Yz A 3772’de kayıtlı mecmuada yer almaktadır. 356 beyitten oluşan mesnevide genel olarak aruzun "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbı kullanılmıştır. Fakat 342-349. beyitler arasında "mefâ'îlün fe'ûlün mefâ'îlün fe'ûlün" kalıbıyla yazılmış bir bölüm bulunmaktadır. 

Girişi bulunmayan ve hikâyeye doğrudan geçilen bu basit planlı mesnevinin konusu şöyledir: Bir gün Hz. Muhammed otururken Cebrâil gelir ve ona kıyamet ayetini okuyarak ömrünün tamamlanmak üzere olduğu haberini getirir. Allah melekten bu haberi peygamberine iletmesini istemiştir. Bunu işiten Hz. Muhammed ağlayarak evine gelir. Kızı Hz. Fatma onu ağlar görünce, peygamber ondan Hz. Alî'yi çağırmasını, Hz. Alî'nin de ashabı toplamasını ister. Bütün sahabe gelir, peygambere selam verip etrafında otururlar. O gece hepsi Tanrı'nın emriyle bir rüya görmüştür. Önce Hz. Ebûbekir rüyasını anlatır. Rüyada doğudan bir rüzgar esip burkasını ve tülbendini uçurmuş, her tarafı altüst etmiştir. Sonra Hz. Ömer rüyasını anlatır. O da kıblenin sağından esen sert bir rüzgarın parmağındaki yüzüğü koparıp götürdüğünü görmüştür. Hz. Osmân Mekke'den gelen bir rüzgarın mushafını dağıttığını, Hz. Alî ise yine bir rüzgarın onu çaresiz bırakıp elini kolunu bağladığını görmüştür. Hz. Ayşe gökten kara bir gömleğin indiğini ve ona bu kara gömleği giydirdiklerini, Hz. Fatma da güneşin tutulduğunu, kapılarında çok cemaatin toplandığını ve kanlı gözyaşları döktüğünü gördüğünü anlatır. Hz. Muhammed rüyaları yorumlar. Hz. Ebûbekir, Hz. Ömer, Hz. Osmân ve  Hz. Alî'nin gördükleri sert rüzgar Azrâil'dir, onlardan alıp gittikleri şeyler ise peygamberi sembolize etmektedir. Hepsinin rüyası peygamberin ölümüne işaret etmektedir. Bunu duyanlar ağlamaya başlarlar. Bundan bir süre sonra peygamber hastalanır. On sekiz gün hasta yatar, Rebiülevvel ayının on ikinci günü zahmeti artar. Allah Azrâil'e dostunu yanına getirmesini söyler. Azrâil izni olmadan peygamberin canını alamayacaktır. Bir Arap kılığında gelen Azrâil'i Hz. Fatma içeri almak istemese de peygamber onu çağırır. Azrâil'den üç gündür yanına gelmeyen Cebrâil'i getirmesini ister. Torunlarını yanına çağırır, onları öperek Hasan'a zehir içeceğini, Hüseyin'e susuz kalacağını söyleyip ağlar. Cebrâil gelince onunla sohbet eder. Kendisine cennet müjdelenmesine rağmen meleğe ümmetinin hâlinin ne olacağını sorup Allah'tan onlar için yardım ister. Öldüğünde namazını dört büyük meleğin kılmasını söyleyip ölmeden bir kaç nasihatte bulunur. Bunlar cahil olmamak, ilim öğrenmek, işi Kur'ân ile işlemek, namaz kılmayana komşu olmamak, beş vakit namaz kılmak, büyüklerin öğütlerini dinlemek, malların zekatını vermek, kendi ayıplarını gözlemek, yanlışlardan pişman olmak, fitneden sakınmak, bugünün işini yarına bırakmamak vs.dir. Bu nasihatleri eden peygamber bütün yarenlerine tek tek veda edip ahirete göçer. Şair metnini Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Fatma, Hz. Ayşe, dört halife, metni okuyan, yazan, dinleyen ve dinlemeyenler için dua isteyerek sona erdirir.

Hz. Muhammed'in vefatı üzerinden ölüme bakış tarzını gösteren Şeyyâd Hamza, burada peygamberin ağzından Müslümanlara bir takım nasihatleri de iletmektedir.

Metin üzerine  Fatma Turhal Güner tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (1996).

Şairin biyografisi için bk. "Şeyyâd Hamza". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyad-hamza 

Eserden Örnekler


Vefât-ı Hazret-i Muhammed Aleyhi's-selâm'dan

Otururdı bir gün ol Fahr-ı cihân

Geldi hazretden o peyk-i âsmân


Âyet-i "yevmü'l-kıyâmet" okudı

Kâmil oldı yâ nebî ömrün didi


Yitdi va'den yavu kıldun n'itmege

Meşgûl olgıl sen yaragun itmege


Böyle emr itdi sana Rabb-ı celîl

İy Habîbüm kaldı ömründen kalîl


Bunı didi gitdi ol Rûhu'l-emîn

Saldı Ahmed cânına ölüm gamın


Geldi mescidden evine aglayu

Aglamakdan tatlu cânın taglayu


Fâtıma bakdı atası gözine

Yaşı akmış ol mübârek yüzine (Turhal Güner 1996: 26-27)

Kaynakça


Turhal Güner, Fatma (1996). Vefât-ı Hazret-i Muhammed Aleyhi’s-selâm. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul:  Marmara Üniversitesi.

Tavukçu, Orhan Kemal (2009). “Klasik Edebiyatta Hamse Geleneği ve Şeyyâd Hamza”. Turkish Studies, 4 (7): 593-602.

Atıf Bilgileri


Çakır, Müjgân. "VEFÂT-I HAZRET-İ MUHAMMED ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYYÂD HAMZA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/vefat-i-hazret-i-muhammed-aleyhi-s-selam-seyyad-hamza. [Erişim Tarihi: 20 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 YÛSUF U ZELÎHA / DESTÂN-I YÛSUF ALEYHİSSELÂM VE HAZÂ AHSENİ’L-KASÂSİ’L-MÜBÂREK (ŞEYYÂD HAMZA) Şeyyâd Hamza Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
2 AHVÂL-İ KIYÂMET (ŞEYYÂD HAMZA) Şeyyâd Hamza Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
3 Mİ'RÂC-NÂME (ŞEYYÂD HAMZA) Şeyyâd Hamza Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
4 DÂSTÂN-I SULTÂN MAHMÛD (ŞEYYÂD HAMZA) Şeyyâd Hamza Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
5 DÂSİTÂN-I NEMRÛD ALEYHİ'L-LA'NE VE İBRÂHÎM ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYYÂD HAMZA) Şeyyâd Hamza Prof. Dr. Müjgân Çakır
Prof. Dr. Hanife KONCU
Görüntüle
6 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
7 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
8 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
9 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
10 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
11 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
14 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
15 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle