- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şeyyâd Hamza - Madde Yazarı: Prof. Dr. Müjgân Çakır
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:20/08/2022
VEFÂT-I HAZRET-İ MUHAMMED ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYYÂD HAMZA)
Hz. Muhammed'in vefatı konulu manzumeŞeyyâd Hamza (d. ? - ö. 749/1348’dan sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şeyyâd Hamza'nın Hz. Muhammed'in vefatını anlattığı mesnevi. Eserin tek nüshası Milli Kütüphane, nu. Yz A 3772’de kayıtlı mecmuada yer almaktadır. 356 beyitten oluşan mesnevide genel olarak aruzun "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbı kullanılmıştır. Fakat 342-349. beyitler arasında "mefâ'îlün fe'ûlün mefâ'îlün fe'ûlün" kalıbıyla yazılmış bir bölüm bulunmaktadır.
Girişi bulunmayan ve hikâyeye doğrudan geçilen bu basit planlı mesnevinin konusu şöyledir: Bir gün Hz. Muhammed otururken Cebrâil gelir ve ona kıyamet ayetini okuyarak ömrünün tamamlanmak üzere olduğu haberini getirir. Allah melekten bu haberi peygamberine iletmesini istemiştir. Bunu işiten Hz. Muhammed ağlayarak evine gelir. Kızı Hz. Fatma onu ağlar görünce, peygamber ondan Hz. Alî'yi çağırmasını, Hz. Alî'nin de ashabı toplamasını ister. Bütün sahabe gelir, peygambere selam verip etrafında otururlar. O gece hepsi Tanrı'nın emriyle bir rüya görmüştür. Önce Hz. Ebûbekir rüyasını anlatır. Rüyada doğudan bir rüzgar esip burkasını ve tülbendini uçurmuş, her tarafı altüst etmiştir. Sonra Hz. Ömer rüyasını anlatır. O da kıblenin sağından esen sert bir rüzgarın parmağındaki yüzüğü koparıp götürdüğünü görmüştür. Hz. Osmân Mekke'den gelen bir rüzgarın mushafını dağıttığını, Hz. Alî ise yine bir rüzgarın onu çaresiz bırakıp elini kolunu bağladığını görmüştür. Hz. Ayşe gökten kara bir gömleğin indiğini ve ona bu kara gömleği giydirdiklerini, Hz. Fatma da güneşin tutulduğunu, kapılarında çok cemaatin toplandığını ve kanlı gözyaşları döktüğünü gördüğünü anlatır. Hz. Muhammed rüyaları yorumlar. Hz. Ebûbekir, Hz. Ömer, Hz. Osmân ve Hz. Alî'nin gördükleri sert rüzgar Azrâil'dir, onlardan alıp gittikleri şeyler ise peygamberi sembolize etmektedir. Hepsinin rüyası peygamberin ölümüne işaret etmektedir. Bunu duyanlar ağlamaya başlarlar. Bundan bir süre sonra peygamber hastalanır. On sekiz gün hasta yatar, Rebiülevvel ayının on ikinci günü zahmeti artar. Allah Azrâil'e dostunu yanına getirmesini söyler. Azrâil izni olmadan peygamberin canını alamayacaktır. Bir Arap kılığında gelen Azrâil'i Hz. Fatma içeri almak istemese de peygamber onu çağırır. Azrâil'den üç gündür yanına gelmeyen Cebrâil'i getirmesini ister. Torunlarını yanına çağırır, onları öperek Hasan'a zehir içeceğini, Hüseyin'e susuz kalacağını söyleyip ağlar. Cebrâil gelince onunla sohbet eder. Kendisine cennet müjdelenmesine rağmen meleğe ümmetinin hâlinin ne olacağını sorup Allah'tan onlar için yardım ister. Öldüğünde namazını dört büyük meleğin kılmasını söyleyip ölmeden bir kaç nasihatte bulunur. Bunlar cahil olmamak, ilim öğrenmek, işi Kur'ân ile işlemek, namaz kılmayana komşu olmamak, beş vakit namaz kılmak, büyüklerin öğütlerini dinlemek, malların zekatını vermek, kendi ayıplarını gözlemek, yanlışlardan pişman olmak, fitneden sakınmak, bugünün işini yarına bırakmamak vs.dir. Bu nasihatleri eden peygamber bütün yarenlerine tek tek veda edip ahirete göçer. Şair metnini Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, Hz. Fatma, Hz. Ayşe, dört halife, metni okuyan, yazan, dinleyen ve dinlemeyenler için dua isteyerek sona erdirir.
Hz. Muhammed'in vefatı üzerinden ölüme bakış tarzını gösteren Şeyyâd Hamza, burada peygamberin ağzından Müslümanlara bir takım nasihatleri de iletmektedir.
Metin üzerine Fatma Turhal Güner tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (1996).
Şairin biyografisi için bk. "Şeyyâd Hamza". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyad-hamza
Eserden Örnekler
Vefât-ı Hazret-i Muhammed Aleyhi's-selâm'dan
Otururdı bir gün ol Fahr-ı cihân
Geldi hazretden o peyk-i âsmân
Âyet-i "yevmü'l-kıyâmet" okudı
Kâmil oldı yâ nebî ömrün didi
Yitdi va'den yavu kıldun n'itmege
Meşgûl olgıl sen yaragun itmege
Böyle emr itdi sana Rabb-ı celîl
İy Habîbüm kaldı ömründen kalîl
Bunı didi gitdi ol Rûhu'l-emîn
Saldı Ahmed cânına ölüm gamın
Geldi mescidden evine aglayu
Aglamakdan tatlu cânın taglayu
Fâtıma bakdı atası gözine
Yaşı akmış ol mübârek yüzine (Turhal Güner 1996: 26-27)
Kaynakça
Turhal Güner, Fatma (1996). Vefât-ı Hazret-i Muhammed Aleyhi’s-selâm. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Tavukçu, Orhan Kemal (2009). “Klasik Edebiyatta Hamse Geleneği ve Şeyyâd Hamza”. Turkish Studies, 4 (7): 593-602.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | YÛSUF U ZELÎHA / DESTÂN-I YÛSUF ALEYHİSSELÂM VE HAZÂ AHSENİ’L-KASÂSİ’L-MÜBÂREK (ŞEYYÂD HAMZA) | Şeyyâd Hamza | Prof. Dr. Ayşe YILDIZ |
Görüntüle | ||
2 | AHVÂL-İ KIYÂMET (ŞEYYÂD HAMZA) | Şeyyâd Hamza | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
3 | Mİ'RÂC-NÂME (ŞEYYÂD HAMZA) | Şeyyâd Hamza | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
4 | DÂSTÂN-I SULTÂN MAHMÛD (ŞEYYÂD HAMZA) | Şeyyâd Hamza | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
5 | DÂSİTÂN-I NEMRÛD ALEYHİ'L-LA'NE VE İBRÂHÎM ALEYHİ'S-SELÂM (ŞEYYÂD HAMZA) | Şeyyâd Hamza | Prof. Dr. Müjgân Çakır Prof. Dr. Hanife KONCU |
Görüntüle | ||
6 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
9 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
15 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |