- Yazar Biyografisi (TEİS)
Harîrî Abdü’l-celîl Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Bilinmiyor
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:16/08/2022
UMDETÜ'L-VESÂYÂ/ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH (HARÎRÎ)
nasihat-nâmeHarîrî Abdü’l-celîl Efendi (d. ?/? - ö. 943/1537'den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Harîrî mahlasını kullanan, tarih ve muammalarıyla tanınan Kastamonulu Abdülcelîl Efendi’nin öğüt içerikli risalesi.
Eserle ilgili en önemli bilgi Latifî’nin Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ’sında yer almaktadır. Latifî’yi kaynak gösteren kitaplarda eserin adı Nasihat-nâme veya Umdetü’l-Vesâyâ olarak geçmektedir (Akgün 2008: 3). “Tavsiyelerin özü, nasihatlerin ilkeleri” anlamına gelen eser hakkında bilgilerimiz yeterli düzeyde değildir.
Harirî eserinde nemmâm (dedikoducu), nakkâl (taşıyıcı), zemmâm (çekiştiren), gammâz (söz taşıyan), hemmâz (koğucu), şer-engîz (çıkarcı), nifâk-âyîn (nifakçı) kişilerden uzak durulması hatta bu tür insanların yanında hayır ve şer kelimelerin bile edilmemesi gerektiğini tavsiye etmektedir.
Biyografik ve bibliyografik kaynaklarda rastlanılan bu eserin nüshasına henüz ulaşılamamıştır.
Yazarın biyografisi için bk. “Harîrî, Abdü’l-celîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hariri-abdulcelil-efendi
Eserden Örnekler
Cümle-i vesâyâsından ve nasâyihinden (19) biri budur ki şol şahs ki nemmâm u nakkâl ve zemmâm u gammâz ve hemmâz u şer-engîz ve nifâk (20)-âyîn ü müfsid-i bî-dîn ü bed-âyîndür mubassır-ı insân ḫudâvend-i sâhib-i iz‘ân u idrâke lâzım ü lâbüddür ki (21) (63b) anuñ gibileri şekl ü kıyâfetinden bile şûr u şirretinden i‘râz u ihtirâz idüp âsitânından (1) anı dûr ve mukârenetinden ṣad-merhale ba‘îd ü mehcûr idüp ve sem‘-i kabûl ise kelâm-ı fitne-encâmın (2) gûş u ısgâ eylemeye zîrâ şerîr ü şûr-engîzdür. ‘Âkil ü ‘ârife anlardan perhîz ü gürîz gerekdür. (3) Bu gûne hemmâm u zemmâmlaruñ yanında hayr u şerden kelimât eylemeye zîrâ ihvân u ehibbâyı saña megbûz (4) kılur ve seni dahî anlardan mu‘riz kılup ve arada bunca yıllık hukukı yile varup ‘ukûka mübeddel olur. (5) Kapuñda durmasun üç şahs-ı bed-nâm Biri sâ‘î biri gammâz u nemmâm (Canım 2018: 188-189).
Kaynakça
Akgün, Murat (2008). Harirî Abdülcelil Efendi’nin Ferahat-nâmesi (Transkripsiyon ve Değerlendirme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Canım, Rıdvan (2018). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-216998/latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzama.html [Erişim tarihi: 02.08.2022]
Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî. C.III. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Kâtip Çelebi (2007). Keşfü’z-Zunûn An Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn. C.III. (Çev. Rüştü Balcı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay..
Kaplan, Mahmut (2002). “Türk Edebiyatında Manzum Nasihat-Nâmeler”. Türkler. C. XI. Ankara. 791-799.
Kaplan, Mahmut (1992). “Divan Edebiyatında Manzum Nasihat-Nâme Yazan Şairler ve Eserleri I”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, III: 23-68.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | FERAHAT-NÂME (HARÎRÎ) | Harîrî Abdülcelil Efendi | Dr. SONAY ÜNAL |
Görüntüle | ||
| 2 | SÜLEYMAN-NÂME/FÜTÛHÂT-I SÜLEYMÂNİYYE (HARÎRÎ) | Harîrî, Abdü’l-celîl Efendi | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
| 3 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 4 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 5 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 6 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 7 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 8 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 9 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 10 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 11 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 12 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |