- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa - Madde Yazarı: Dr. Ahmet UĞUR
- Eser Yazılış Tarihi:988/1580-81
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:24/10/2022
TUHFETÜ'S-SULEHÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ)
ahlâk kitabıÂlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa (d. 948/1541 - ö. 1008/1600)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Gelibolulu Mustafa Âlî’nin sosyal hayatla ilgili öğütlerini içeren kitabı. Eser, Gazâlî’nin Eyyühe’l-Veled isimli eserinin tercümesidir. Eyyühe’l-Veled’de İmam Gazâlî, oğlu gibi sevdiği öğrencisinin sorularına cevap vermekte onun için tavsiyelerde bulunmaktadır. Gazâlî eserini Farsça kaleme almıştır. İsmi bilinmeyen bir müellif tarafından Arapçaya tercüme edilen eseri Gelibolulu Mustafa Âlî Türkçeye tercüme etmiştir (Çerçi 1998: 313). Gelibolulu Mustafa Âlî eseri tercüme etmekle kalmamış açıklayıcı ilavelerle eseri zenginleştirmiştir. Eser, 988/1580-81 yılında tamamlanmıştır.
Eserin kaleme alınma sebebi şu şekildedir: İmam Gazâlî’nin öğrencisi ilim konusunda kendisini geliştirmiştir. Ancak öğrendiği bilgilerden hangilerinin kendisi için faydalı ya da zararlı olduğunu bilmek ister. Bunun için de İmam Gazâlî’ye bir mektup yazarak ona bazı sorular sorar. İmam Gazâlî de öğrencisinin sorularını karşılıksız bırakmaz ve Eyyühe’l-Veled isimli bir risale kaleme alarak öğrencisine gönderir. Eserde sırasıyla: faydasız bilgilerin zararları, bildiği ile amel etmenin yararları, iman ve amel, nefis muhasebesi, ibadet ve taat, Şiblî’nin kanaati, Hâtim-i Esam’ın hocasından öğrendikleri, Hak yoluna girebilme, İmam Gazâlî’nin sekiz öğüdü ve duaya yer verilmiştir (Yıldızan 2009: XXV-XXIX).
Toplam yedi nüshası tespit edilen Tuhfetü’s-Sulehâ, Faris Çerçi tarafından tanıtılmış (1998), Denizhan Yıldızan tarafından da yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (2009).
Yazarın biyografisi için bk. “Âlî/Çeşmî Gelibolulu Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa
Eserden Örnekler
Hikâyet olınur ki Yûnus bin 'Abdullâh bir gün mürîdleriyle biraz söyleşüp sohbet eyledi. Sonra döndi bunlarun yüzlerine bakup âh itdi. Mürîdleri dahı ol şeyhe sordılar ki "Yâ Şeyh yüzümize bakup niçün âh itdünüz?" Şeyh hazretleri buyurdılar ki "Benüm dahı sizün ömrünüzden bir sâ'at geçüp eksildi. Anun içün âh iderin" didi. Pes her sâ'at ki 'ömr-i nâzenînden gider. Gün geçdükçe dahı ziyâde geçer. Hafta geçdükde dahı ziyâde eksilür. Yıl geçdükde hod 'ömrün bir tarafı gider. Gide gide bir gün ansızın döginür. Son peşîmânlık assı itmez. Eger 'ibâdetüsüz 'ömrin geçürdiyse ve men câveze'l-erba'îne ve lem yaglib hayruhû...(Yıldızan 2009: 56).
Kaynakça
Çerçi, Faris (1998). “Gelibolulu Mustafa ‘Âlî’nin Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesinde Bulunan Eserlerinin Tanıtımı I-II”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (10): 301-330.
Yıldızan, Denizhan (2009). Tuhfetü’s-Sulehâ (Metin-Gramer-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEDİÜ'R-RUKÛM/ REBÎÜ'L-MERSÛM (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | CÂMİÜ'L-BUHÛR DER-MECÂLİS-İ SÛR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR |
Görüntüle | ||
3 | DAKÂİKU'T-TEVHÎD/BEDÂYİ'U'L-METÂLİ' (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂNLAR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | GÜL-İ SAD-BERG (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | HULÂSATÜ'L-AHVÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | MAÂLİMÜ'T-TEVHÎD (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | HADÎS-İ ERBAÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
9 | MECMAU'L-BAHREYN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
10 | MİHR Ü MÂH (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | MİHR Ü VEFÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
12 | NİKÂTÜ'L-KÂL FÎ-TAZMÎNİ'L-MAKÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
13 | RİYÂZÜ'S-SÂLİKÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
14 | SUBHATÜ’L-ABDÂL (ÂLÎ/ ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | SUBHATÜ'L-İNÂBE (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |