TUHFETÜ'S-SULEHÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ)
ahlâk kitabı
Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa (d. 948/1541 - ö. 1008/1600)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Gelibolulu Mustafa Âlî’nin sosyal hayatla ilgili öğütlerini içeren kitabı. Eser, Gazâlî’nin Eyyühe’l-Veled isimli eserinin tercümesidir. Eyyühe’l-Veled’de İmam Gazâlî, oğlu gibi sevdiği öğrencisinin sorularına cevap vermekte onun için tavsiyelerde bulunmaktadır. Gazâlî eserini Farsça kaleme almıştır. İsmi bilinmeyen bir müellif tarafından Arapçaya tercüme edilen eseri Gelibolulu Mustafa Âlî Türkçeye tercüme etmiştir (Çerçi 1998: 313). Gelibolulu Mustafa Âlî eseri tercüme etmekle kalmamış açıklayıcı ilavelerle eseri zenginleştirmiştir. Eser, 988/1580-81 yılında tamamlanmıştır.

Eserin kaleme alınma sebebi şu şekildedir: İmam Gazâlî’nin öğrencisi ilim konusunda kendisini geliştirmiştir. Ancak öğrendiği bilgilerden hangilerinin kendisi için faydalı ya da zararlı olduğunu bilmek ister. Bunun için de İmam Gazâlî’ye bir mektup yazarak ona bazı sorular sorar. İmam Gazâlî de öğrencisinin sorularını karşılıksız bırakmaz ve Eyyühe’l-Veled isimli bir risale kaleme alarak öğrencisine gönderir. Eserde sırasıyla: faydasız bilgilerin zararları, bildiği ile amel etmenin yararları, iman ve amel, nefis muhasebesi, ibadet ve taat, Şiblî’nin kanaati, Hâtim-i Esam’ın hocasından öğrendikleri, Hak yoluna girebilme, İmam Gazâlî’nin sekiz öğüdü ve duaya yer verilmiştir (Yıldızan 2009: XXV-XXIX).

Toplam yedi nüshası tespit edilen Tuhfetü’s-Sulehâ, Faris Çerçi tarafından tanıtılmış (1998), Denizhan Yıldızan tarafından da yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (2009). 

Yazarın biyografisi için bk. “Âlî/Çeşmî Gelibolulu Mustafa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa  

Eserden Örnekler


Hikâyet olınur ki Yûnus bin 'Abdullâh bir gün mürîdleriyle biraz söyleşüp sohbet eyledi. Sonra döndi bunlarun yüzlerine bakup âh itdi. Mürîdleri dahı ol şeyhe sordılar ki "Yâ Şeyh yüzümize bakup niçün âh itdünüz?" Şeyh hazretleri buyurdılar ki "Benüm dahı sizün ömrünüzden bir sâ'at geçüp eksildi. Anun içün âh iderin" didi. Pes her sâ'at ki 'ömr-i nâzenînden gider. Gün geçdükçe dahı ziyâde geçer. Hafta geçdükde dahı ziyâde eksilür. Yıl geçdükde hod 'ömrün bir tarafı gider. Gide gide bir gün ansızın döginür. Son peşîmânlık assı itmez. Eger 'ibâdetüsüz 'ömrin geçürdiyse ve men câveze'l-erba'îne ve lem yaglib hayruhû...(Yıldızan 2009: 56). 

Kaynakça


Çerçi, Faris (1998). “Gelibolulu Mustafa ‘Âlî’nin Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesinde Bulunan Eserlerinin Tanıtımı I-II”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (10): 301-330.

Yıldızan, Denizhan (2009). Tuhfetü’s-Sulehâ (Metin-Gramer-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


UĞUR, Ahmet. "TUHFETÜ'S-SULEHÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfetu-s-suleha-ali-cesmi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BEDİÜ'R-RUKÛM/ REBÎÜ'L-MERSÛM (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
2 CÂMİÜ'L-BUHÛR DER-MECÂLİS-İ SÛR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
Görüntüle
3 DAKÂİKU'T-TEVHÎD/BEDÂYİ'U'L-METÂLİ' (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
4 DÎVÂNLAR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
5 GÜL-İ SAD-BERG (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
6 HULÂSATÜ'L-AHVÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
7 MAÂLİMÜ'T-TEVHÎD (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
8 HADÎS-İ ERBAÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
9 MECMAU'L-BAHREYN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
10 MİHR Ü MÂH (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa Prof. Dr. Ahmet İÇLİ
Görüntüle
11 MİHR Ü VEFÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
12 NİKÂTÜ'L-KÂL FÎ-TAZMÎNİ'L-MAKÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
13 RİYÂZÜ'S-SÂLİKÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
14 SUBHATÜ’L-ABDÂL (ÂLÎ/ ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
15 SUBHATÜ'L-İNÂBE (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa ismail Aksoyak
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle