TUHFETÜ’L-GUZÂT (NASÛH)
silahşorluk risalesi
Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh (d. ?/? - ö. 16 Ramazan 971/28 Nisan 1564)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Matrakçı Nasûh tarafından kaleme alınan silahşorluk risalesi. Tuhfetü’l-Guzât Matrakçı Nasûh’un kaydına göre, Kanûnî Sultan Süleymân zamanında 936/1529-1530’da yazılmıştır. Kendisi de silahşor olan Matrakçı Nasûh, silahşorluk ilminin canlandırmak için daha önceden bu konuda yazılmış olan eserleri de inceleyerek Tuhfetü’l-Guzât’ı kaleme almıştır.

Eser, genel anlamda bir silahşorluk risalesidir. Müellif eserinde, savaş araç gereçlerinin kullanımını anlatmış ve savaş meydanlarında nasıl hareket edilmesi gerektiğini izah etmiştir. Tuhfetü’l-Guzât’ta silahşorluk ilmini öğrenmenin Allah katında sevgili amel olduğu fikri ayet ve hadislerle desteklenerek ifade edilir. Eser beş fasıl üzerine inşa edilmiştir. İlk dört fasılda çeşitli savaş aletlerinin kullanım yöntem ve teknikleri anlatılmıştır. İlk fasılda ok ve yay kullanımı üzerinde durulmuştur. Okun tarihi ayet ve hadislerle anlatılmış, ardından beş bölüm hâlinde ok ve yayın nasıl kullanılması gerektiği açıklanmıştır. İkinci fasılda kılıç kullanımı anlatılmıştır. İki silahşorun karşılıklı olarak kılıç kullanma usulü on bölümde değerlendirilmiştir. Üçüncü fasılda topuz kullanma konusu on başlık altında açıklanmıştır. Dördüncü fasıl gönder ve kalkan hakkındadır. Altı bölüm halinde kalkan ve gönderin at üstünde ve yaya olarak nasıl kullanılması gerektiğini izah edilmiştir. Beşinci fasılda, iki hisar ve on yedi çeşit meydan düzeni anlatılmıştır. Sözü edilen “iki hisar oyunu”, Kanûnî Sultan Süleyman’ın şehzadeleri Mustafa, Mehmed ve Selim’in 1530 yılındaki sünnet düğününde sergilenmek üzere yapılmıştır. Meclislerin beyanından sonra Nasûh, eserin sonunda İslam âleminin ve padişahın kullarının bu ilimde hüner sahibi olup peygamber sünnetini yüceltmelerini ister. Ardından eserini bir mesnevi ile tamamlamıştır.

Bilinen üç nüshası olan Tuhfetü'l-Guzât üzerine Ümran Kara tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2013).

Yazarın biyografisi için bk. "Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasuh-matrakci-matraki-nasuh 


Eserden Örnekler


Kasîde-i Silâhşûrân

Ezelden iʻtibâr itdi peyemberler silâhşûra

Husûsâ seyyid-i kevneyn idi rehber silâhşûra


Şüyûhı oldı erbâb-ı hurûbun baʻzı ashâbı

Velîkin pişvâ olup durur Haydar silâhşûra


Adûyı harbesi üstine dikdi Hazret-i Hamza

Mükerrem oldı âlemde şeh olup her silâhşûra


At okı atam u anam fedâ olsun didi Saʻda

Habîb-i Hak güzel ohşar ki meyl ider silâhşûra


el-Hovpâretüʼl-ûlâ

Bu hovpâre-i ûlânun tarîk-i ameli budur ki, evvelâ devr idüp, saff-ı mukâbelede aylanup gerü makâmlarında duralar, andan sonra garîm garîmine karşu mukâbil olalar.


el-Hovpâretüʼs-sâniye

Bu ikinci hovpârenün tarîkı evvel sağ ve sol varakaya atalar dahı ardına ve önüne yagdırma eyleyeler. Baʻdehû sağ ve sol üzengüye atup, kalkan gezdüre ve bir ok bir bir kılıç eyleye, tekrar yagdırma eyleye (Kara 2013: 68, 74).

Kaynakça


Kara, Ümran (2013). Matrakçı Nasûh ve Eseri Tuhfetü’l-Guzât.  Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.

Yurdaydın, Hüseyin Gazi (2003). “Matrakçı Nasuh ”. İslâm Ansiklopedisi. C. 28. Ankara: TDV Yay. 143-145.

Matrakçı Nasûh. Tuhfetü’l-Guzât. Süleymaniye Ktp. Esad Efendi Ktp. Nu: 2206.

Matrakçı Nasûh. Tuhfetu’l-Guzât. Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emirî Koleksiyonu, Askeriyye Nu: 219.

Matrakçı Nasûh. Tuhfetu’l-Guzât. Macar Bilimler Akademisi Ktp. Török Nu: O.128

Atıf Bilgileri


Herkmen, Dilek. "TUHFETÜ’L-GUZÂT (NASÛH)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tuhfetu-l-guzat-nasuh. [Erişim Tarihi: 04 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BEYÂN-I MENÂZİL-İ SEFER-İ IRAKEYN-İ SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN/MECMÛ'-I MENÂZİL (NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
2 SÜLEYMÂN-NÂME / MATLA'-I DÂSTÂN-I SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN (NASÛH) Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh Dr. Emre Töre
Görüntüle
3 MECMAU'T-TEVÂRÎH (NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Araş. Gör. Dr. Ümit Eskin
Görüntüle
4 TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker
Görüntüle
5 TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD VE SULTÂN SELÎM HAN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL
Görüntüle
6 SÜLEYMÂN-NÂME/ FETİH-NÂME-İ KARABOĞDAN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Emre Töre
Görüntüle
7 SÜLEYMÂN-NÂME/TÂRÎH-İ FETH-İ SİKLOŞ ESTERGON VE İSTOLNİBELGRAD (NASÛH) Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh Dr. Emre Töre
Görüntüle
8 TÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Göker İnan
Görüntüle
9 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
11 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
12 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
13 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
15 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
18 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle