- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh - Madde Yazarı: Doç. Dr. Dilek Herkmen
- Eser Yazılış Tarihi:1529-1530
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:06/06/2022
TUHFETÜ’L-GUZÂT (NASÛH)
silahşorluk risalesiNasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh (d. ?/? - ö. 16 Ramazan 971/28 Nisan 1564)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Matrakçı Nasûh tarafından kaleme alınan silahşorluk risalesi. Tuhfetü’l-Guzât Matrakçı Nasûh’un kaydına göre, Kanûnî Sultan Süleymân zamanında 936/1529-1530’da yazılmıştır. Kendisi de silahşor olan Matrakçı Nasûh, silahşorluk ilminin canlandırmak için daha önceden bu konuda yazılmış olan eserleri de inceleyerek Tuhfetü’l-Guzât’ı kaleme almıştır.
Eser, genel anlamda bir silahşorluk risalesidir. Müellif eserinde, savaş araç gereçlerinin kullanımını anlatmış ve savaş meydanlarında nasıl hareket edilmesi gerektiğini izah etmiştir. Tuhfetü’l-Guzât’ta silahşorluk ilmini öğrenmenin Allah katında sevgili amel olduğu fikri ayet ve hadislerle desteklenerek ifade edilir. Eser beş fasıl üzerine inşa edilmiştir. İlk dört fasılda çeşitli savaş aletlerinin kullanım yöntem ve teknikleri anlatılmıştır. İlk fasılda ok ve yay kullanımı üzerinde durulmuştur. Okun tarihi ayet ve hadislerle anlatılmış, ardından beş bölüm hâlinde ok ve yayın nasıl kullanılması gerektiği açıklanmıştır. İkinci fasılda kılıç kullanımı anlatılmıştır. İki silahşorun karşılıklı olarak kılıç kullanma usulü on bölümde değerlendirilmiştir. Üçüncü fasılda topuz kullanma konusu on başlık altında açıklanmıştır. Dördüncü fasıl gönder ve kalkan hakkındadır. Altı bölüm halinde kalkan ve gönderin at üstünde ve yaya olarak nasıl kullanılması gerektiğini izah edilmiştir. Beşinci fasılda, iki hisar ve on yedi çeşit meydan düzeni anlatılmıştır. Sözü edilen “iki hisar oyunu”, Kanûnî Sultan Süleyman’ın şehzadeleri Mustafa, Mehmed ve Selim’in 1530 yılındaki sünnet düğününde sergilenmek üzere yapılmıştır. Meclislerin beyanından sonra Nasûh, eserin sonunda İslam âleminin ve padişahın kullarının bu ilimde hüner sahibi olup peygamber sünnetini yüceltmelerini ister. Ardından eserini bir mesnevi ile tamamlamıştır.
Bilinen üç nüshası olan Tuhfetü'l-Guzât üzerine Ümran Kara tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2013).
Yazarın biyografisi için bk. "Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasuh-matrakci-matraki-nasuh
Eserden Örnekler
Kasîde-i Silâhşûrân
Ezelden iʻtibâr itdi peyemberler silâhşûra
Husûsâ seyyid-i kevneyn idi rehber silâhşûra
Şüyûhı oldı erbâb-ı hurûbun baʻzı ashâbı
Velîkin pişvâ olup durur Haydar silâhşûra
Adûyı harbesi üstine dikdi Hazret-i Hamza
Mükerrem oldı âlemde şeh olup her silâhşûra
At okı atam u anam fedâ olsun didi Saʻda
Habîb-i Hak güzel ohşar ki meyl ider silâhşûra
el-Hovpâretüʼl-ûlâ
Bu hovpâre-i ûlânun tarîk-i ameli budur ki, evvelâ devr idüp, saff-ı mukâbelede aylanup gerü makâmlarında duralar, andan sonra garîm garîmine karşu mukâbil olalar.
el-Hovpâretüʼs-sâniye
Bu ikinci hovpârenün tarîkı evvel sağ ve sol varakaya atalar dahı ardına ve önüne yagdırma eyleyeler. Baʻdehû sağ ve sol üzengüye atup, kalkan gezdüre ve bir ok bir bir kılıç eyleye, tekrar yagdırma eyleye (Kara 2013: 68, 74).
Kaynakça
Kara, Ümran (2013). Matrakçı Nasûh ve Eseri Tuhfetü’l-Guzât. Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
Yurdaydın, Hüseyin Gazi (2003). “Matrakçı Nasuh ”. İslâm Ansiklopedisi. C. 28. Ankara: TDV Yay. 143-145.
Matrakçı Nasûh. Tuhfetü’l-Guzât. Süleymaniye Ktp. Esad Efendi Ktp. Nu: 2206.
Matrakçı Nasûh. Tuhfetu’l-Guzât. Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emirî Koleksiyonu, Askeriyye Nu: 219.
Matrakçı Nasûh. Tuhfetu’l-Guzât. Macar Bilimler Akademisi Ktp. Török Nu: O.128
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEYÂN-I MENÂZİL-İ SEFER-İ IRAKEYN-İ SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN/MECMÛ'-I MENÂZİL (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂN-NÂME / MATLA'-I DÂSTÂN-I SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh | Dr. Emre Töre |
Görüntüle | ||
3 | MECMAU'T-TEVÂRÎH (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Araş. Gör. Dr. Ümit Eskin |
Görüntüle | ||
4 | TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker |
Görüntüle | ||
5 | TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD VE SULTÂN SELÎM HAN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL |
Görüntüle | ||
6 | SÜLEYMÂN-NÂME/ FETİH-NÂME-İ KARABOĞDAN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Emre Töre |
Görüntüle | ||
7 | SÜLEYMÂN-NÂME/TÂRÎH-İ FETH-İ SİKLOŞ ESTERGON VE İSTOLNİBELGRAD (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh | Dr. Emre Töre |
Görüntüle | ||
8 | TÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Göker İnan |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
13 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
18 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |