TIRÂZÜ’L-BÜRDE /TIRÂZÜ’L-İBRE FÎ ŞERHİ KASÎDETİ’L-BÜRDE (MÜNŞÎ/MEHMED)
Kasîde-i Bürde şerhi
Münşî/Mehmed, Mehmed Münşî Efendi (d. ?/?- ö.1 Muharrem 1001/8 Ekim 1592)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muhyiddin Mehmed bin Bedreddin el-Münşî'nin Arapça Kasîde-i Bürde şerhi. Müellif, Bûsîrî (ö. 696/1297?)’nin Kasîde-i Bürde’sini muhtasar olarak Arapça şerh etmiştir. Mehmed Münşî Efendi, eserin secili ve sanatlı ifadelerle dolu şekilde başlayan mukaddimesinde, birçok Bürde tercüme ve şerhinde gördüğümüz gibi, eseri şerh etme gayesi olarak berekete ve şefaate nail olma arzusunu, kendisinin de bu halkaya dahil olma isteğini ifade eder. 

Mehmed Münşî Efendi, kaynak eserin bütün beyitlerini şerh etmiştir. Nadiren birkaç beyti bir arada açıklayan müellif, muhtasar bir şekilde beyitleri izah etmiştir. Bazı beyitlerin de sadece anlamını vermekle yetinmiştir. Sıklıkla farklı şairlerden, yer yer de "el-fakîr" başlığıyla kendisinden Arapça mısralar da aktararak kaynak beyitleri açıklamıştır. Bazen gramer izahlarına da başvurmuş; Ferrâ  (ö. 207/822), Zemahşerî (ö. 538/1144) gibi Arap dili âlimlerinden alıntılar yaparak kelimeleri izah etmiştir. Birçok beyitte "fi'l-esâs (aslında), "ve'l-murâd min (-den maksat)" gibi ifadeler kullanarak beyitte anlatılmak istenen düşünce aktarılmaya gayret edilmiştir. 

Yazma eser kütüphanelerinde birden çok nüshası bulunan şerhin Süleymaniye Kütüphanesi, Nuruosmaniye Bölümü, 4013 numarada kayıtlı nüshası müellifin vefatından önce Rebiülâhir 996/Mart 1588'de istinsah edilmesi bakımından önemlidir. 

Beyitlerin anlam hususiyetlerine odaklanan, yer yer de anlama etkisi bakımından gramer izahlarına yer veren, farklı gramer âlimlerinden deliller içeren, neredeyse her kaynak beyte kimi zaman şârihin kendisinden çoğunlukla da başka şairlerden Arapça şiir örnekleri aktaran eser, muhtasar Arapça Bürde şerhleri içinde değerlendirilebilir. 

Şârihin biyografisi için bk. "Münşî/Mehmed, Mehmed Münşî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/munsi-mehmed-mehmed-munsi-efendi 

Eserden Örnekler


E min tezekküri cîrânin bi-Zî-Selemi

Mezecte dem‘an cerâ min mukletin bi-demi

et-Tezekkür, min zikri'l-kalbi ve hâzâ ensebü bi'l-mün'azili li-enne'l-habîbe lâ yekâdü yeğîbü an hâtırihî fi'l-esâs. Ve ec'alehû minnî alâ zikri ey lâ ensâhu. Ve sîgatü't-tekellüfi li-ifâdeti küllemâ ahtarahû bi'l-bâli telezzeze bi-zikrihî ke-ennehû nesiyehü fe-tezekkerehû. Ve nüşdânü'd-dâlleti elezzü'l-eşyâ'i. Ve'l-Cîrân, cem'u cârin ve hüve'llezî ecertehû min en yazlimehû ehadün. Ve's-selemü, şecerün yüşbihü şecera'l-verdi ve yukâlü asabe selemetehû ve fülânün lâ ya'sıbü selemetehû ey lâ yudmar. Ve Zû-Selem mevzi'un kesüra fî-hi zâlike. Ve'l-mezcu, el-haltu. Yukâlu mezece'ş-şerâba bi'l-mâ'i fe'mtezece. Ve'd-dem'u hüve'l-ibratü's-sâyiletü. Ve'l-mukletü, şahmetü'l-ayni elletî tecme'u'l-beyâda ve's-sevâde (Mehmed Münşî Efendi. Tırâzü’l-İbre fî Şerhi Kasîdeti’l-Bürde. Süleymaniye Kütüphanesi. Nuruosmaniye Böl. Nu. 4013. vr. 78b-79a).

Kaynakça


Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG-SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMA DESTEK GRUBU. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul.

Mehmed Münşî Efendi. Tırâzü’l-İbre fî Şerhi Kasîdeti’l-Bürde. Süleymaniye Kütüphanesi. Nuruosmaniye Böl. Nu. 4010.

Mehmed Münşî Efendi. Tırâzü’l-İbre fî Şerhi Kasîdeti’l-Bürde. Süleymaniye Kütüphanesi. Nuruosmaniye Böl. Nu. 4013.

Mehmed Münşî Efendi. Tırâzü’l-İbre fî Şerhi Kasîdeti’l-Bürde. Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi. Nu. 2774.

Atıf Bilgileri


KOÇ, Hamza ve Bünyamin Ayçiçeği. "TIRÂZÜ’L-BÜRDE /TIRÂZÜ’L-İBRE FÎ ŞERHİ KASÎDETİ’L-BÜRDE (MÜNŞÎ/MEHMED)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tirazu-l-burde-tirazu-l-ibre-fi-serhi-kasideti-l-burde-munsi-mehmed. [Erişim Tarihi: 02 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ED-DÜRRÜ'L-MENDÛD Fİ'L-HABERİ'L-MEVRÛD (MÜNŞÎ/MEHMED) Münşî/Mehmed, Mehmed Münşî Efendi Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
2 MÜSENNÂ VE MÜSELLES DER LUGAT-İ FÂRİSÎ (MÜNŞÎ/MEHMED) Münşî/Mehmed, Mehmed Münşî Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
3 ŞERHÜ MAKÂMÂTİ'L-HARÎRÎ (ER-RİSÂLETÜ'L-KELÂMİYYE) (MÜNŞÎ/MEHMED) Münşî/Mehmed, Mehmed Münşî Efendi Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
4 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
7 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
8 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle