TEVÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN / ŞEH-NÂME (ŞEHDÎ)
manzum tarih
Şehdî, Mehmed Şehdî Çelebi, Şeh-nâmeci Şehdî (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şehdî’nin yazmaya başladığı fakat ölümü dolayısıyla tamamlayamadığı şehname türündeki Farsça eser. Nüshaları tespit edilemeyen eserle ilgili elde ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır. Kaynakların eserin başından alıntıladıklarını belirttikleri beyitlerin kafiyelenişine ve Sehî’nin örnek beyitlerin üstüne yazdığı başlığa (İpekten vd. 2017: 85) bakılırsa metin mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Bazı kaynaklara göre iyi derecede Farsça bilen Şehdî, Fâtih Sultan Mehmed’in emriyle (İpekten vd. 2017: 85) ve onun adına (İpekten vd. 2017: 85; Kılıç 2018: 611) Şeh-nâme vezninde Farsça Tevârîh-i Âl-i Osmân'ı yazmaya başlamıştır. Bütün kaynaklar ölümü dolayısıyla şairin eserini tamamlayamadığında ittifak etmişlerdir ancak beyit sayısı hakkında farklı görüşler mevcuttur.  Nitekim Gelibolulu Mustafâ Âlî (İsen 2014: 138-139), Âşık Çelebi (Kılıç 2018: 611), Hasan Çelebi (Sungurhan 2017b: 480) ve Beyânî (Sungurhan 2017a: 103) şairin mesnevinin dört bin beytini yazabildiğini belirtmişlerken sadece Sehî (İpekten vd. 2017: 85), on bin beyitten fazlasını yazdığını kaydetmiştir. Kimi kaynaklar, Ârifî Fethullâh Çelebi (ö. 966/1558-59)’nin Şehnâme-i Âl-i Osmân adlı eserinin Şehdî’nin yarım kalan mesnevisinin devamı olduğu görüşündedir (Afyoncu 2003: 111).

Tevârîh-i Âl-i Osmân üzerine bazı değerlendirmelerde bulunan Gelibolulu Mustafâ Âlî, Acemce bir eda meydana getirmek isterken kullandığı bazı duyulmamış söyleyişlerle acemiliğinin ortaya çıktığını belirterek şairin metindeki üslubunu eleştirmekle birlikte, bir Anadolu şairinin böylesine uzun bir Farsça eser ortaya koymasının övgüye layık olduğunu belirtmiştir. Ayrıca “Hudâvend” kelimesini, eserin adının Şeh-nâme değil de Hudâvend-nâme olmasını gerektirecek kadar fazlaca tekrar ettiğini ifade etmiştir (İsen 2014: 138-139). Böylece diğer kaynaklar gibi o da eserin diğer adının Şeh-nâme olduğunu vurgulamıştır. Âşık Çelebi de Şehdî'yi Anadolu şairi olmasına rağmen Farsça şiir yazmada başarılı bulduğunu dile getirmiştir (Kılıç 2018: 611).

Şairin biyografisi için bk. "Şehdî, Mehmed Şehdî Çelebi, Şeh-nâmeci Şehdî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sehdi-mehmed-sehdi-celebi-sehnameci 

Eserden Örnekler



Kaynakça


Afyoncu, Erhan (2003). Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1 (2): 101-172.

İpekten, Halûk, G. Kut, M. İsen, [H. Ayan, T. Karabey] (2017). Sehî Beg, Heşt-Bihişt. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=AF73583938ECBA0C996C071FBEFDB0CF49E94C4E98E3CB3C8333E937105D73B4 [Erişim tarihi: 12.03.2022]

İsen, Mustafa (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kılıç, Filiz (2018). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html [Erişim tarihi: 15.03.2022]

Sungurhan, Aysun (2017a). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194495/beyani-tezkiresi-tezkiretus-suara.html [Erişim tarihi: 21.03.2022].

Sungurhan, Aysun (2017b). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194494/kinalizade-hasan-celebi-tezkiretus-s-uara.html [Erişim tarihi: 21.03.2022].

Yazıcı, Tahsin (1991). "Ârifî Fethullah Çelebi". İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay. C. 3. 371-373.

Atıf Bilgileri


Selçuk, Bahir. "TEVÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN / ŞEH-NÂME (ŞEHDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tevarih-i-al-i-osman-seh-name-sehdi. [Erişim Tarihi: 24 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞEHDÎ) Şehdî, Mehmed Şehdî Çelebi, Şeh-nâmeci Şehdî Bahir Selçuk
Görüntüle
2 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
3 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
4 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
5 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
6 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
7 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
11 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle