Bağdatlı Rûhî’nin (ö.1605-1606) meşhur terkîb-i bendine Mu’allim Nâcî’nin naziresi. Söz konusu eser Mu’allim Nâcî’nin ilk eseri olup terkîb-bend nazım şekli ile yazılmıştır. Vasıta beyti ile birlikte her bent 11 beyit olup eserde toplam 8 bent yer almaktadır. Aruzun hezec bahrinden "mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün" kalıbıyla yazılmış olan eserdeki toplam beyit sayısı 88’dir. Üçüncü bendin vasıta beytinin ikinci mısraı Arapça olup Enbiyâ Sûresi 23. âyetten iktibastır. Son bent olan 8. bendin vasıta beyti ise Farsçadır. 6 sayfalık eserin iç kapağındaki "Dağılsın âleme terkîb-i bend-i hikmet-âmîzi / Bu rihletgehde Nâcî’nin de kalsın nâm-ı nâçîzi" şeklindeki beyitten Nâcî’nin bu eseri fani âleme hikmetli bir söz bırakmak gayesi ile kaleme aldığı anlaşılmaktadır. Bu beytin hemen altındaki “İşbu terkîb-i bend Varna Rüşdiye Mektebi mu’allim-i sânîsi Mu’allim Nâcî Efendi tarafından nazm olunarak tab etdirilmişdir” ifadesinden de anlaşılacağı üzere eser Nâcî’nin Varna yıllarının ürünüdür.

Tuna Vilayeti Matbaası’nda basılmış olan eserde basım tarihi bulunmamaktadır. Ziyâ Paşa’nın (ö. 1880) terkîb-bendinin etkileri de görülen eserde; şarabın keyfiyeti, aşkın zevki, zahide çatma, bilginin önemi, yaratıcının sonsuz kudreti, dünyanın geçiciliği ve merhametsizliği, şairliğin fazileti, vakti kıymetli şeylere hasretmek gerektiği, kemâl sahibi olmanın ehemmiyeti gibi konular işlenmiştir. Terkîb-i Bend’in eski harfli ilk baskılarında künye bilgisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte Mu’allim Nâcî hakkındaki biyografik eserlerde ilk baskının 1291/1874’te yapıldığı bilgisi yer almaktadır. Eser Mu'allim Nâcî'nin diğer şiirleri ile birlikte yeni harflerle de yayımlanmıştır (Hayber vd. 1997).

Mu’allim Nâcî’nin biyografisi için bk. “Muallim Naci”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci