- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk - Madde Yazarı: Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Hatırat
- Yayın Tarihi:01/09/2022
TERCÜME-İ TÂRÎH-İ CİHÂNGÎR ŞÂH
Farsça'dan tercüme mensur hatıratNevres-i Kadîm, Abdürrezzâk (d. ?/? - ö. 1175/1762)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Cihângîr Şâh unvanıyla bilinen Türk-Hind hükümdarı Nureddin Selim Şah'ın Farsça olarak kaleme aldığı hatıratın Nevres-i Kadîm (d. ?/? - ö. 1175/1762) tarafından yapılan Türkçe tercümesi. Cihângîr Şâh, Timur İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından Hindistan coğrafyasında kurulan Bâbürlü Devleti hükümdarlarının dördüncüsüdür. Cihângîr Şâh'ın hatıralarını içeren bu eser Tüzük-i Cihângîrî veya Cihângîr-nâme adlarıyla tanınmaktadır. Eser, 18. asrın ortalarında III. Mustafa'nın talebi üzerine Nevres tarafından Tercüme-i Târîh-i Selîm Şâh adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir.
Cihângîr Şâh eserde hem kendinden önceki hükümdarlar zamanında yaşanan bazı olayları hem de kendi şehzadeliği ve hükümdarlığı sırasında gördüklerini anlatmıştır. Eserde ayrıca bir çeşit kanunname sayılabilecek olan 12 adet "zâbıta" bulunmaktadır. Cihângîr Şâh devlet ve toplum düzenini sağlayacağına inandığı ve kendisinin tespit ettiği bu maddeleri ülkesinin her yerinde bütün devlet adamlarının uygulamasını istemiştir.
Cihângîr Şâh'ın bu eserinin 3 farklı versiyonu ve çeşitli coğrafyalarda pek çok yazma nüshası bulunmaktadır (Akkaya 1994: 72). İçerdiği kadim Farsça ibareler ile Hintçe ve Çağatayca terimler nedeniyle başka bir dile aktarılması oldukça güç olan eserin, içeriğinin ilgi çekiciliği nedeniyle olsa gerek çeşitli dillerde yapılmış tercümeleri bulunmaktadır. Türkçe tercümesi ise kendisini yakından tanıyan ve onun Farsça vukûfiyetinin yanında Türkçe kabiliyetini de bilen Şeyhülislam Çelebi-zâde Âsım'ın işaretiyle Nevres'e yaptırılmıştır. Nevres, eserde oldukça ağdalı bir dil kullanmıştır. Buna Nevres'in giriş bölümünde Sultan III. Mustafa'nın tarih kitaplarını çok sevdiği, bu nedenle Cihângîr Şâh'ın eserinin tercümesini istediği ve bu görevin kendisine verildiği konusunu beş sayfa kadar tutan dört cümlede anlatması çarpıcı bir örnektir.
Eserin TTK Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 311 numarada kayıtlı nüshası Fahri Unan tarafından yayımlanmıştır (2013).
Müellifin biyografisi için bk. "Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevresi-kadim-abdurrazzak
Eserden Örnekler
Merhûm pederim bir gün ümerâ-yı devletden Kılıç Han'ı hazîne-i Agra'da mevcûd altunu vezn ve ne mikdâra bâliğ olduğunu tahkîk ü i'lâm etmek üzre me'mûr edip ol dahi dört yüz kabbân ve bin nefer vezzân ile varıp tamâm beş ay altun vezn etdiler. Pederim tarafından su'âl olundukda "bin nefer vezzân ve dört yüz aded kabbânile beş aydır altun vezn ederiz. henûz yüzde birinin vezni tamâm olmayıp mikdârı müte'ayyin olmadı" deyü haber gönderdiler. "Ol mikdâr kabbân u vezzânile mecmû'-ı nukûdun mîzâna urulması lâzım gelse müddet-i medîde muhtâc olmağın artık vezn etmeyip alâ-hâlihî terk ve ebvâb-ı hazâ'ini sedd ü bend etsin" deyü fermân buyurdular. Ve bundan mâ'adâ mâlik olduğu fîl ü fîl-hâneye ne bir pâdişâh mâlik olmuşdur ve ne olmak ihtimâli vardır (Unan 2013: 91).
Kaynakça
Akkaya, Hüseyin (1994). Nevres-i Kadîm ve Türkçe Divanı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akkaya, Hüseyin (2007). "Nevres, Abdürrezzâk". İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (33): 55-57.
Unan, Fahri (hzl.) (2013). Târîh-i Selîm Şâh IV. Bâbürlü Hükümdârı Cihângîr Şâh'ın Hâtırâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (NEVRES-İ KADÎM) | Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk | Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır |
Görüntüle | ||
2 | GAZVE-İ BEDR (NEVRES-İ KADÎM) | Nevres-i Kadîm, Abdürrazzâk | Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır |
Görüntüle | ||
3 | TÂRÎHÇE-İ NEVRES | Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk | Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır |
Görüntüle | ||
4 | MÜNŞE'ÂT (NEVRES-İ KADÎM) | Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk | Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır |
Görüntüle | ||
5 | MEBÂLİGU'L-HİKEM | Nevres-i Kadîm, Abdürrezzâk | Doç. Dr. Mustafa Sefa Çakır |
Görüntüle | ||
6 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
7 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
13 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
14 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |