- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali - Madde Yazarı: Dr. Ahmet UĞUR
- Eser Yazılış Tarihi:992/1584-85
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:26/10/2022
TERCÜME-İ RAVZATÜ'L-AHYÂRÜ'L-MÜNTEHAB MİN REBÎ'İ'L-EBRÂR (ÂŞIK ÇELEBİ)
siyaset ve ahlâk kitabıÂşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali (d. 926/1520 - ö. 979/1572)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Âşık Çelebi’nin siyâsetnâme türündeki tercüme eseri. Eser, aslen Zemâhşerî’nin Rebî’ü’l-Ebrâr isimli eserinin telhisidir ve II. Selim’e sunulmuştur (Kut 1991: 550, Kılıç 2009: 45). Âşık Çelebi ise eserini Muhyiddin Mehmed Hatîb-zâde’nin siyâsetnâme türündeki eserinden hareketle Arapçadan Türkçeye tercüme etmiştir. Eserin yurt içinde ve yurt dışında birçok yazma nüshası bulunmakta olup nüshaların yaprak sayısı muhteliftir. Eserin tespit edilebilmiş en eski nüshası İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Şevket Rado Yazmaları bölümünde ŞR_000281 numarada kayıtlı olup istinsah tarihi 992/1584-85'tir (Güler 2015: 14).
Tercüme-i Ravzatü’l-Ahyârü’l-Müntehab min Rebî’i’l-Ebrâr isimli eser, Allah ve Hz. Muhammed’in övgüsü ile başlamaktadır. Giriş bölümünde daha önce böyle bir eserin Cârullâh-ı Allâme-i Zemâhşerî’nin Rebî’ü’l-Ebrâr adıyla kaleme aldığı bilgisi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde eserin Arapçadan Türkçeye tercüme edilme sebebi hakkında da bilgiler yer almaktadır. Âşık Çelebi eserini kaleme alma sebebini: “Sultân Selîm bin sultânü’s-selâtîn Süleymân Hân bin Sultân Selîm Hân lâ-zâlet râyâtü saltanatihi musallaten ‘alâ ma’ārifi’l-‘âlemîne ve şumûsu ma’deletihi tâli’atün ‘alâ sükkani’l-âfâkı ve’l-arzayni tarafından işâret-i ‘âliye oldı ki bu kitâb-ı fâhiri ‘Arabî lugatdan Türkî lisânıla terceme kıl ki tâ fâyidesi ‘âm ola ‘Arabîden hazzı olmayanlar müstefîd olup câmi’ına ve mütercimine ve sebeb olanlara du’â ideler” sözleriyle açıklamaktadır (İM, 2A).
Eser, ravzalar hâlinde kaleme alınmıştır. Toplam 50 ravzadan meydana gelen eserin her bir ravzasında farklı bir konu işlenmiştir. Konular genellikle dinî olmakla birlikte toplum hayatının her safhasını ilgilendiren hususları içermektedir. Ravzaların başlığında öncelikle hangi konuların ele alınacağı bilgisi verilmiş sonrasında ise konular belirli bir düzen içerisinde (ders alınması gereken hikâyeler, konuyu destekleyİci nitelikteki peygamberlerden, halifelerden, âlimlerden ve din adamlarından yapılan alıntılar) okuyucuya aktarılmıştır.
Eser hakkında bir doktora tezi yapılmıştır (Güler 2015).
Yazarın biyografisi için bk. “Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-celebi-seyyid-pir-mehemmed
Eserden Örnekler
Ravza-yı sâniye 'ilmde ve hikmetde ve edebde ve kitâbetde ve bunlara münâsib olanlardadur: Hazret-i Rasûlu'llâh salla'llâhu 'aleyhi ve sellemden rivâyet olındı ki buyurmışlar âlimlerün mürekkebi şehîdlerün kanları kıyâmet güninde mîzânda vezn olına, biri birinden efdal olmaya ve dahı taleb-i 'ilm içinde bir gadve sevgilidür yüz gadveden ki gayrı nesnelere sarf olına gadve sabah namâzı vaktinden güneş dogmak vaktine dekdür ki ya'nî taleb-i 'ilm üzre vakt bana sevgilidür yüz ol kadar vaktden ki sâyir nesnelere sarf olına ve dahı bir kimsene taleb-i 'ilm içün çıksa anun içün bir melek müvekkil olup ana cennet muştulaya ve bir kimsene ölse ve anun mîzânı devâtlar ve kalemler olur ise cennete gire rivâyet olınur ki 'Alî'den radıya'llâhu 'anhu ve kerrema'llâhu vechehu nâsun kıymet yöninden 'âkili 'ilm yöninden 'âkilidür dünyânun kıyâmı dört nesne iledür 'ulemânun 'ilmi iledür ve beglerün 'adli iledür ve büdelânun 'ibâdeti iledür ve sahîlerin sahâveti ile... (Güler 2015: 151-152).
Kaynakça
Güler, Metin (2015). Âşık Çelebi’nin Ravza Tercümesi (İnceleme-Metin-Sözlük). Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
Kılıç, Filiz (2009). Âşık Çelebi Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kut, Günay (1991). “Âşık Çelebi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: TDV Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MEŞÂ'İRÜ'Ş-ŞUARÂ (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Filiz Kılıç |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Filiz Kılıç |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME-İ RAVZATÜ'Ş-ŞÜHEDÂ (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ ŞAKÂYIKU'N-NU'MÂNİYYE (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Doç. Dr. suat donuk |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ TIBRÜ’L-MESBÛK FÎ NASÂYİHİ’L-VÜZERÂ VE’L-MÜLÛK (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Filiz Kılıç |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ ŞERH-İ HADÎS-İ ERBÂ'ÎN (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
7 | KIRK HADİS (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ MİRACÜ’L-EYÂLE VÜ MİNHACÜ’L-ADÂLE (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Filiz Kılıç |
Görüntüle | ||
9 | SİGETVAR-NÂME (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Araş. Gör. Songül Akboğa |
Görüntüle | ||
10 | MECMÛ'A-İ SÜKÛK (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
11 | ZEYL-İ ŞAKÂYIK (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Doç. Dr. suat donuk |
Görüntüle | ||
12 | ŞEHR-ENGÎZ-İ BURSA (ÂŞIK ÇELEBİ) | Âşık Çelebi, Seyyid Pir Mehemmed b. Ali | Araş. Gör. Zahide Efe |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
14 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
15 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
16 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
17 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
18 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
19 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
21 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
22 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |