- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed Câvid - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. Ceren Selvi
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Lügat
- Yayın Tarihi:10/05/2022
TERCÜME-İ KENZÜ'L-İŞTİHÂ
yemekle ilgili lügatAhmed Câvid (d. ?/? - ö. 1218/1803-1804)
ISBN: 978-9944-237-87-1
III. Selim devri müverrihlerinden Ahmed Câvid'in (d. ?/? - ö. 1218/1803-1804), İranlı şair Mevlânâ Ebû İshak Hallâc-ı Şirâzî’nin (ö. 1423 veya 1427) Kenzü’l-İştihâ (İştah Hazinesi) şiirinde geçen yemek ile ilgili kavramları içeren lügati. Eserin yazılış tarihi bilinmemekle birlikte, dibacede yer alan 1204/1789-90 tarihi ile ölüm yılı olan 1803 tarihi arasında yazıldığı anlaşılmaktadır.
Lügat, Ahmed Câvid'in yemek âdetleriyle ilgili gözlemlerini ihtiva eder. Yazar, dibacede yemek yemeğe ve pişirmeğe olan merakından bahseder ve misafir olarak gittiği evden beklediği dört şeyin, soğuk su, sıcak yemek, hoş sohbet ve taze meyve olduğunu söyler. Câvid, lügatinde 18. yüzyıla ait İstanbul yemekleri, yemek gelenekleri, satıcılar ve gıda maddeleri hakkında önemli bilgiler verir. Sadece saray çevresinin yemekleri değil, aynı zamanda toplumun diğer kesimlerinin yemek ve yiyecekleri üzerinde de durur. Ayrıca bitki ve diğer yiyeceklerin tıbbi faydalarından bahseder.
Eserin yazması Topkapı Sarayı Yazma Eserler Kütüphanesi H. 1186 numarada kayıtlıdır. Doksan altı varaktır. İçerisinde yer alan kelimeler, baş harflerinin yanında ikinci harflerine göre de bölümlere ayrılmıştır. Kenarlarında çıkma olarak yazılmış Türkçe ve Farsça beyitler vardır. Eser, Seyit Ali Kahraman ve Priscilla Mary Işın tarafından yayımlanmıştır (2006). Yayında, eserin orijinal dili korunmuştur.
Eserden Örnekler
âb Su.
âb-ı şengerfî Gül renkli içkidir.
agec Buz kopardıkları kancadır.
âlec Alıç meyvesidir.
ec Mutlak kabak ve diğer türlerine denir.
esbânc Ispanaktır.
encîr Türkçe'de incirdir.
enkiştvâ Poğaça ve gözlemedir.
bere Kuzu manasınadır.
Bir kuzunun tesadüfen feleğin elinden ayağı kırılsa
Acıdan öyle büzülür ki paçaları darmadağınık olur
berhiyâ Yunanca'da râziyânenin ismidir ki halk rezene derler. Müfredât'ta garip faydalarını yazarlar. Ve güzel yemeği olur. Hıyar turşusuna layıkı üzere konur ise hem lezzet verir, hoş kokulu yapar ve zararlarını giderir.
bünkerân Çömlek ve tencere dibine yapışan pilav ve diğer yemekler lezzetli olur. Hane sahibine kısmet olmayıp hizmetçiler mideye indirirler. (Kahraman ve Işın 2006: 5-19).
Kaynakça
Kahraman, Seyid Ali ve Işın, Priscilla Mary (2006). Tercüme-i Kenzü’l-İştihâ 15. Yüzyıldan Bir Mutfak Sözlüğü. İstanbul: Kitap Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
2 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
8 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
9 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |