- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rıdvan bin Abdülmennan - Madde Yazarı: Doç. Dr. Fatih Koyuncu
- Eser Yazılış Tarihi:1575-76 ?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Siyasetname
- Yayın Tarihi:29/03/2022
TERCEME-İ AHLÂK-I MUHSİNÎ (RIDVAN BİN ABDÜLMENNAN)
Ahlak KitabıRıdvan bin Abdülmennan (d.?/?-ö.?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hüseyin Vâiz-i Kâşifî tarafından 900/1495 yılında kaleme alınan Ahlâk-ı Muhsinî adlı eserin Rıdvan bin Abdülmennan tarafından yapılan tercümesi. 982/1575 yılında gurebâ-yı yesâr ağalığı ve ulûfeciyân-ı yemîn ağalığı görevlerinde bulunan Rıdvan bin Abdülmennan, Ahlâk-ı Muhsinî’yi Sultan II. Selim’in kızı İsmihan Sultan’ın arzusu üzerine tercüme etmiştir. Müellif metnin giriş bölümünde eserini 22 Aralık 1574’te tahta çıkan III. Murad’ın saltanatı zamanında yazdığını söylemiştir. Ayrıca Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî’nin “Hâtime” bölümünde eseri Türkçeye aktarmaya başladığı zaman gurebâ ağalığına getirildiğini ve kısa bir zaman sonra metni tam bitirmeden ulûfeciyân-ı yemîn ağalığına görevlendirildiğini bildirmiştir. Gureba ağalığına 1575 yılında getirilen Rıdvan bin Abdülmennan’ın eserini 1575 veya 1576 yılında tamamlamış olması kuvvetle muhtemeldir.
Rıdvan bin Abdülmennan Ahlâk-ı Muhsinî’nin ahlak kitapları arasında meşhur olduğunu, eserde padişahlar için gerekli olan tevâzu, tevekkül, sabır, haya, iffet, siyaset ve şükür gibi bazı vasıfların anlatıldığını belirtir. Ona göre, Ahlâk-ı Muhsinî Farsça yazıldığı için bu dili bilmeyenler eserle ilgi kuramayacak ve kitaptaki güzelliklerden istifade edemeyecektir. Bundan dolayı eseri Türkçeye tercüme etmiştir. Mütercim, Ahlâk-ı Muhsinî’yi Türkçeye aktarırken metne büyük ölçüde sadık kalmış, arkaik kelime ve süslü ifadelerden kaçınmıştır. Sadece eserin giriş kısmında sanatlı nesri tercih etmiş, devamında ise orta nesir örneği olacak ifadelere yer vermiştir. Ona göre tercümedeki asıl maksat hikâyeleri kavratmak ve ibareleri öğretmektir. Mütercim eseri tercüme ederken bazı yerlere manzum parçalar ilave etmiş ve bunları "li-mü’ellifihî" başlığıyla belirtmiştir.
Eser üzerine tanıtıcı bir makale vardır (Koyuncu ve Ataç 2020).
Eserden Örnekler
Hikâyet olınur ki: Hulefâdan birisi bir bî-edebi mahall-i siyâsete getirüp hadd ü let urdukları hâletde zebân-ı kabâhat içün halîfeye düşnâm dilin saçdı. Halîfe bu bed-gûylıgı istimâ‘ idicek emr idüp anı darb-ı hadden âzâd ve hâtırın şâd eyledi. Havâss-ı melîkden biri -ki hilâfet bârgâhınun emekdârı ve pâye-i haşmet-serîrinün hıdmetkârı idi- halîfeden sordı ki: “Bu şûh-çeşm ü küstâhun günâhı için te’dîb lâzım u mühimm iken tekrâr halîfeye düşnâm idüp siyâseti dahi ziyâde vâcib oldugı hâlde sebeb nedür ki halîfe anun günâhından geçüp âzâd buyurdı?” Halîfe-i ‘âdil ‘âkılâne ve tasavvufâne cevâb virdi ki: “Anun te’dîb ü darbı Allâh te‘âlânun emri yerine gelmek içün idi, çünkim bana düşnâm itdi anun cevâbında nefsüm mütegayyir ü müte’essir olup ahz-ı intikâm murâd idinmegin dilemedüm kim Hakk te‘âlânun emri içinde garaz-ı nefsümi dâhil eyleyem.” (Koyuncu ve Ataç 2020: 129).
Kaynakça
Demirkol, Murat (2019). Ahlâk-ı Muhsinî Kâşifî’nin Ahlâk Kitabı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
İmamoğlu, Ragıp (1965). İyilerin Ahlâkı. Ankara: Doğuş Matbaası.
İpşirli, Mehmet (1999). Selânikî Tarihi. C 1. Ankara: TTK Yay.
Karaismailoğlu, Adnan (1999). “Hüseyin Vâiz-i Kâşifî”. İslam Ansiklopedisi. C 19. İstanbul: TDV Yay. 16-18.
Koyuncu, Fatih (2019). Enîsü’l-Ârîfîn Ahlâk-ı Muhsinî Tercümesi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
Koyuncu, Fatih ve Selma Ataç (2020). “Rıdvan Bin Abdülmennan’ın Terceme-i Ahlâk-I Muhsinî’si”. Uluslararası Yunus Emre Sosyal Bilimler Dergisi 1/ 2: 120-135.
Mehmet Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî. C 5. hzl. Nuri Akbayar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Rıdvan bin Abdülmennan. Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi. nu. 980.
Rıdvan bin Abdülmennan. Terceme-i Ahlâk-ı Muhsinî. Milli Kütüphane. 60 Hk 40.
Yılmaz, İbrahim (2017). “Osmanlı Klasik Döneminde Vakıf Yapıların Korunmasında Onarım Aşamaları”. Journal of Ottoman Civilization Studies 3/ 4: 36-61.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |