Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi’nin (ö. 1848) 12. yüzyılın üçüncü Abbasi döneminde Müslüman bir bilgin, yazar ve Arap şairi olan Ebu Ya'kub Yusuf b. Tahir El-Huveyyi’nin (ö. 1154) Ferâidü'l-Harâid fi'l-Emsâl adlı eserine yaptığı manzum tercüme. Es’ad Efendi bu eseri, kendisine ait olan eserler arasında zikretse de Es’ad Efendi’ye dair çalışmaları olan bazı araştırmacılar eserin bulunduğu yer ile ilgili herhangi bir bilgi vermemiş ve Es’ad Efendi’nin bu eserini onun kayıp eserleri arasında göstermişlerdir (Arslan 2005: 24-32; Yılmazer 1995: 344, 345).

Eser, harf sırasına göre sıralanmış Arapça atasözlerinin manzum Türkçe tercümesinden ibarettir. Es'ad Efendi bu eseri manzum bir şekilde tercüme ederken bazı atasözlerini beyit hâlinde bazılarını ise kıt’alar hâlinde çevirmiştir. Sosyal ve beşerî anlamda hikmetli ve nasihat içerikli olan ve okuyucunun faydalanacağı bu Arap atasözlerinin bir kısmının söyleyeni belli değilken bir kısmı ise Beşşâr b. Bürd (ö. 167/783-84), Ebü'l-Atâhiye (ö. 210/825), Ebû Nüvâs (ö. 198/813 [?]), Ebû Temmâm (ö. 231/846), Mahmûd el-Verrâk (ö. 240/854-54) ve İbnü’l-Verdî (ö. 749/1349) gibi önemli Arap şairlere aittir.

Esere “Hüve’l-Mu‘în” başlığıyla manzum-mensur bir mukaddimeyle başlayan Es'ad Efendi, söz konusu bu mukaddimede Terâcimü Emsâli'l-Üdebâ olarak isimlendirdiği eserin 1255/1839-40 yılında tamamlandığına dair not düşmüştür.

Eserin tespit edilebilen tek nüshası, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Yazma Eserler Bölümü’nde ve OE_Yz_0039 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. 25 varaktan oluşan bu nüsha, okunaklı olmayıp yer yer mürekkebi dağılmıştır. Nüshanın Arapça atasözleri siyah, Es’ad Efendi’nin manzum çevirisi ise kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Eser üzerinde henüz bilimsel bir çalışma yapılmamıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esad-sahhaflar-seyhizade-esad-efendi