Faik Reşad’ın biyografik eseri. Reşad'ın Eslâf isimli eserinin devamıdır. Yazar, eserinin Eslâf’tan farkını “Şu kadar ki Eslâf yalnız Osmanlı ulema, fuzalâ, üdeba ve bilhassa şuarâ-yı mukaddiminin tercüme-i ahvâline mahsûs idi. Bu ise müteahhirîn ile sunûf ve ümem-i sâire-i meşâhirînin tercüme-i hâlini dahi hâvi olacaktır.” (s. 2) açıklamasıyla belirler.

Terâcim-i Ahvâl’de biyografilerin yanında fotoğraflar ve seçme metinler yer almış, bilgiler Eslâf’a göre daha sınırlı tutulmuştur. Terâcim-i Ahvâl’den üç yıl sonra yayımlanan, hacim ve boyut bakımından diğer ikisinden de çok küçük olan ve Terâcim-i Ahvâl-i Meşâhir ise her iki eserin devamı niteliğindedir. Teracim-i Ahvâl’deki biyografik bilgilerin kaynağı için Hazine-i Fünun’daki tefrikanın değerlendirilmesi gerekir. 7 Eylül 1311 (3. sene, 13. sayı) tarihli Hazine-i Fünûn’da, “Meşâhirü’ş-şuara” yazan fakat tamamlamayan bir zatın yayımlanmak üzere ve tasarruf hakkını mecmuaya bırakarak elindeki bilgileri Hazine-i Fünûn’a gönderdiği belirtilmiş ve kendilerinin bu hakkı çok az kullandıkları ifade edilmiştir. Bu tarihten sonra (nr. 14, 14 Eylül 1311) 19. sayıya kadar (19 Teşrinievvel 1311) bu sütunda tanıtılan Sâcidî, Sâmî, Saîd, İshâk, Cezmî, Câmî, Hâfız Efendi, Âli Efendiler ve Dâniş Bey, hep “Meşâhirü’ş-şuaradan” ibaresiyle yer almıştır fakat bu açıklayıcı not kitapta sadece Sâcidî maddesinde bulunmaktadır. “Terȃcim-i Ahvâl” sütununda, İsazade’nin tercüme-i hâli imzasızdır ve indekste de Faik Reşad adına işlenmemiştir. Yine Mekkizade Mustafa Âsım Efendi maddesinin altındaki imza S(sin) Saffet’tir ve her iki madde de açıklama yapılmaksızın kitapta yer almıştır. Vahdetî’nin biyografisinin oğlu Saffet Bey tarafından verildiği dipnotta gösterilmiştir. Kitabın Hazine-i Fünun’daki tefrikasında Vahdetî, Şeyhülislam Bahâyî, Ahmed Neylî, Ahmed Vefik Paşa, Şeyh Vahyî, Yüsrî, Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Hakkı Bey, Âhî Bey, Sâcidî, Sâmî, Saîd Efendi, İshâk Efendi, Cezmî, Câmî, Hâfız, Âli (elif ile), Dâniş, İsazâde es-Seyyid Mehmed Saadeddin, Esad Muhlis Paşa, Mekkizade Mustafa Âsım Efendi, Fasîh Dede, Necâtî Bey, İshâk Hocası’nın biyografilerine yer verilmiştir. Eserde ise son iki şahıs bulunmamaktadır, bu şahıslar daha sonra neşredilen Terâcim-i Ahvâl-i Meşâhir isimli kitaba alınmıştır. Serinin bu üçüncü kitabında Necâtî Bey, İshâk Hocası, Hızırağazade Said Bey, Şeyh Salâhî-i Uşşâkî, Şeyhülislam Abdullah Vassaf Efendi, Fatin Efendi hakkında bilgiler vardır.

Eslâf gibi önce, Hazine-i Fünûn’da tefrika edilmiş (29 Haziran 1311-11 Kânunusani 1311); kitap halinde neşredildiği zaman da, Eslâf’ın üçüncü cildi olarak takdim edilmiştir. Eser yayımlanmıştır (Ekinci 2019).

Yazarın biyografisi için bk. "Faik Reşad". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/faik-resad