TENGRİ TENGRİSİ BURHAN YARLIKAMIŞ YİTİKÄN ÜZE ÖZ YAŞ UZUN KILMAK ATLIG SUDUR NOM BİTİG / FO SHUO BEİ DOU Qİ XİNG YAN MİNG JİNG
uydurma sûtra
Alın Temür

ISBN: 978-9944-237-87-1


Eski Uygurca dönemine ait uydurma Budist sûtralarından biri.

Fo Shuo Bei Dou Qi Xing Yan Ming Jing “Buda’nın Vaaz Ettiği, Büyük Ayı’nın Yedi Yıldızı Sayesinde Hayatı Uzatma Üzerine Sûtra” adlı eser, 13. yüzyılın sonlarına doğru Çin’de yazılmıştır. J. Elverskog tarafından Çince uydurma sûtralar içerisinde değerlendirilen metnin Eski Uygurca çevirisi Tengri Tengrisi Burhan Yarlıkamış Yitikän Üze Öz Yaş Uzun Kılmak Atlıg Sudur Nom Bitig başlığıyla Beşbalıklı Alın Temur tarafından Sılıg Tigin’in maddi desteğiyle yapılmıştır. Yitiken sudur olarak kısaltılan Eski Uygurca çevirinin ne zaman yapıldığına dair farklı görüşler öne sürülmekle birlikte Tibetçe metnin kolofonuna göre eser, 1328-1329’da basılmıştır (Elverskog 2020: 120-121).

Büyük ölçüde Taoist kavramlar içeren bu sûtra, hastalık ve doğal afetlerden koruyucu, kötü doğumdan uzaklaştırıcı ve tehlike önleyici yönlere sahiptir. Metinde, Yedi Yıldız onuruna kandil sunulacak ibadet günleri sayılmakta ve Büyük Ayı'nın yedi yıldızının tanrılarına bir münâcât yer almaktadır.

Turfansammlung’taki Eski Uygurca fragmanlar, yazma ve blok baskı biçimlerinde dört farklı versiyona aittir. Bu sûtraya ait fragmanlar, ilk olarak 1936’da R. R. Arat tarafından TT VII. cildinde düzenlenmiştir.

Eserden Örnekler


alku ödte buyanları aşılıp üstelip

adasız uzun yaşamakta ulatı

alku türlüg küsüşleri kanıp bütüp

alkunı bilteçi burkan kutın bulmakları bolzun

Her vakit iyilikleri artıp, çoğalıp,

belasız-kazasız uzun yaşamaktan başka

diğer her türlü arzuları yerine gelip, tamamlanıp,

her şeyi bilen burkan saâdetini bulmaya muvaffak olsunlar  (Arat 1936).

Kaynakça


Arat, Reşit Rahmeti (1936). Türkische Turfan Texte VII. Berlin: Verlag der Akademie der Wissenschaften.

Arat, Reşit Rahmeti (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: TTK Yay.

Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı. (çev. M. Ağca ve D. Uzunkaya). Ankara: TDK Yay.

Atıf Bilgileri


Ağca, Esin. "TENGRİ TENGRİSİ BURHAN YARLIKAMIŞ YİTİKÄN ÜZE ÖZ YAŞ UZUN KILMAK ATLIG SUDUR NOM BİTİG / FO SHUO BEİ DOU Qİ XİNG YAN MİNG JİNG". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tengri-tengrisi-burhan-yarlikamis-yitikan-uze-oz-yas-uzun-kilmak-atlig-sudur-nom-bitig-fo-shuo-. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA Kalım Keyşi Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER
Görüntüle
2 SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ ? Dr. kenan azılı
Görüntüle
3 NÎLAKANTHAKA SÛTRA Şingko Şeli Tutung Dr. kenan azılı
Görüntüle
4 DÎVÂN (ŞÎRÎN) Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 ALTUN YARUK Şıñko Şeli Tutuñ Prof. Dr. Ceval Kaya
Görüntüle
6 SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG Hüseyin Yıldız
Görüntüle