- Yazar Biyografisi (TEİS)
Alın Temür - Madde Yazarı: Dr. Esin Ağca
- Eser Yazılış Tarihi:14. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:22/04/2022
TENGRİ TENGRİSİ BURHAN YARLIKAMIŞ YİTİKÄN ÜZE ÖZ YAŞ UZUN KILMAK ATLIG SUDUR NOM BİTİG / FO SHUO BEİ DOU Qİ XİNG YAN MİNG JİNG
uydurma sûtraAlın Temür
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eski Uygurca dönemine ait uydurma Budist sûtralarından biri.
Fo Shuo Bei Dou Qi Xing Yan Ming Jing “Buda’nın Vaaz Ettiği, Büyük Ayı’nın Yedi Yıldızı Sayesinde Hayatı Uzatma Üzerine Sûtra” adlı eser, 13. yüzyılın sonlarına doğru Çin’de yazılmıştır. J. Elverskog tarafından Çince uydurma sûtralar içerisinde değerlendirilen metnin Eski Uygurca çevirisi Tengri Tengrisi Burhan Yarlıkamış Yitikän Üze Öz Yaş Uzun Kılmak Atlıg Sudur Nom Bitig başlığıyla Beşbalıklı Alın Temur tarafından Sılıg Tigin’in maddi desteğiyle yapılmıştır. Yitiken sudur olarak kısaltılan Eski Uygurca çevirinin ne zaman yapıldığına dair farklı görüşler öne sürülmekle birlikte Tibetçe metnin kolofonuna göre eser, 1328-1329’da basılmıştır (Elverskog 2020: 120-121).
Büyük ölçüde Taoist kavramlar içeren bu sûtra, hastalık ve doğal afetlerden koruyucu, kötü doğumdan uzaklaştırıcı ve tehlike önleyici yönlere sahiptir. Metinde, Yedi Yıldız onuruna kandil sunulacak ibadet günleri sayılmakta ve Büyük Ayı'nın yedi yıldızının tanrılarına bir münâcât yer almaktadır.
Turfansammlung’taki Eski Uygurca fragmanlar, yazma ve blok baskı biçimlerinde dört farklı versiyona aittir. Bu sûtraya ait fragmanlar, ilk olarak 1936’da R. R. Arat tarafından TT VII. cildinde düzenlenmiştir.
Eserden Örnekler
alku ödte buyanları aşılıp üstelip
adasız uzun yaşamakta ulatı
alku türlüg küsüşleri kanıp bütüp
alkunı bilteçi burkan kutın bulmakları bolzun
Her vakit iyilikleri artıp, çoğalıp,
belasız-kazasız uzun yaşamaktan başka
diğer her türlü arzuları yerine gelip, tamamlanıp,
her şeyi bilen burkan saâdetini bulmaya muvaffak olsunlar (Arat 1936).
Kaynakça
Arat, Reşit Rahmeti (1936). Türkische Turfan Texte VII. Berlin: Verlag der Akademie der Wissenschaften.
Arat, Reşit Rahmeti (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: TTK Yay.
Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı. (çev. M. Ağca ve D. Uzunkaya). Ankara: TDK Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |