- Yazar Biyografisi (TEİS)
? - Madde Yazarı: Dr. Selin BAYRAK
- Eser Yazılış Tarihi:15. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Hikâye (Öykü)
- Yayın Tarihi:07/10/2021
TENGRİ TENGRİSİ BURHAN YARLIKAMIŞ BURHANLAR TÖPÜSİ SUDURLARNING HARTAYI KONŞİ İM BODİSATVA BÖLÜKLÜG IDUK DARNİ NOM BİTİG / FO DİNG XİN DA TUO LUO Nİ
hikâye?
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eski Uygur Türkçesi dönemine ait bir apokrif sûtra (sahte sûtra).
Buda’nın vaazlarının toplandığı eserler sûtra olarak adlandırılmaktadır. Hindistan’da Sanskritçe kaleme alınan ya da Batı bölgelerinde yazılan sûtralar gerçek sûtrayken, Çinlilerin kendi ürettikleri sûtralar ise, “apokrif- uydurma sûtra” olarak adlandırılmaktadır.
Eser üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, Dhāranī-Sūtra’nın özünü; ikinci bölüm, hastalıkları iyileştirme ve doğuma yardım etmede Buddha Avalokiteśvara metodunun özünü; üçüncü bölüm ise tehlikelerden korunmada Buddha Avalokiteśvara’nın sûtralarının özünü anlatmaktadır.
Çinliler tarafından Fo ding xin da tuo luo ni/jing şekillerinde adlandırılan eserin Türkçesi “Buddha Avalokiteśvara’nın büyük Dhāranī-Sūtra’sı” olarak da adlandırılabilmektedir (Demirci 2021: 11). Eser, Ming hanedanlığına ait bir Buddha heykelinin içinde, 1440-1441 tarihli iki nüshasıyla tesadüfen bulunmuştur. Üç bölümden oluşan eserin bilinen ilk nüshaları Yuan ve Ming hanedanlığından kalmış olmakla birlikte eserin birçok nüshası bulunmaktadır.
Uygurların Budizmi kabul etmesiyle Çinlilerin apokrif sûtra olarak adlandırdığı sûtralar, Çince ve Tohar B dilinden Eski Uygur Türkçesine tercüme edilmiştir.
Eser üzerine çeşitli çalışmalar olmakla birlikte, Ümit Özgür Demirci’nin müstakil bir kitap çalışması bulunmaktadır.
Eserden Örnekler
katıg kart baş ünüp ig kem adasıntın adakgalı örletgeli bulgatılgalı ugrasar bo ıduk darni nomug bulup [tapınguça teŋlig] erser ol alku kamag [ada tuda alkugun] barça kétip tarıkıp neŋ [basıngalı örlet]geli umazlar
“Büyük çıban çıkıp hastalık (ve) ıstıraptan incinip, mustarip olsa, bu eziyet çekerse bu Dhāranī-Sūtra’ya saygı gösterir ise bütün tehlikeler, büsbütün bütünüyle uzaklaşıp ortadan kalkar, (bundan dolayı ıstıraplar kişiye) fazla sıkıntı veremezler.” (Demirci 2021: 201/2 -206/7).
Kaynakça
Demirci, Ümit Özgür (2021). Eski Uygurca Fo ding xin da tuo luo ni. İstanbul: Kesit Yay.
Franke, H. (1984). Zu Einem Apokryphen Dhāranī-Sūtra aus China. In ZDMG 134, s.318-336.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |