Ahmet Rasim’in evlilikte kadın ve erkeğin rolleri, hak ve sorumlulukları konusunu sadakat ve ihanet kavramları etrafında işlediği hikâye. Eser, iki kısımdan oluşmaktadır. Hikâye, kıyafet ve haz düşkünlüğü vurgulanan alafranga züppe bir genç olan Ziya’nın vapurda metresinden gelen mektubu okuması ve ona hediye alabilmek için karısının gerdanlığını aşırmaya karar vermesi ile başlar. Ziya; güzel, asil, bilgili ve iffetli bir kadın olan Hasene’yi evliliklerinin ilk günlerinden beri aldatmaktadır. Hasene üç yıldır bunun farkında değildir. Bu süre zarfında karısını da işrete alıştırmış, ahlaken zaafa uğratmıştır. Hasene, iki gün önce metresinden gelen mektupları bulur ve büyük bir hayal kırıklığı içinde kocasına bir ders vermeye karar verir. Mektupları âşığından gelmiş gibi kopya eder. Ziya, gece gerdanlığı aşırmak için kalktığında ziynet eşyalarının arasında bu mektupları bulur. Karısının da onu aldattığını sanır ve bu durumdan kendisinin sorumlu olduğunu pişmanlıkla kabul eder. Hasene gelip ona her şeyin aslını anlatır ve hesap sorar. Ziya’nın af dileyerek yeni bir sayfa açma sözü üzerine barışırlar. Hikâye, anlatıcının bu çiftin üç yıl sonra bir bebekleri olan mesut bir aile olduklarını bildirmesi ile sonlanır.

Olay örgüsündeki kronolojik zaman akışı geriye dönüşlerle, anlatıcının müdahalesiyle ve yoğun şekilde kullanılan mektuplarla kırılmıştır. Mektuplar ve yer adları el yazısı formunda kaydedilmiştir. Anlatı zamanı bir günü kapsamaktadır. Mekân olarak İstanbul’un Üsküdar, İhsaniye, Rumeli Feneri gibi semtleri ve İzmit anılmaktadır. Ayrıntılı betimleme ve iç monologlar noktasında zengin bir üslup benimsenmiştir. Arapça Farsça sözcüklerin ve tamlamaların yoğunluğu hikâyenin dilini ağırlaştırmıştır.

Eser, 1308/1891 yılında İstanbul Şirket-i Mürettebiye Matbaası'nda basılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Rasim”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-rasim