- Yazar Biyografisi (TEİS)
Güvâhî, Mehmed - Madde Yazarı: Prof. Dr. Sezer ÖZYAŞAMIŞ ŞAKAR
- Eser Yazılış Tarihi:907/1501
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:27/06/2022
TAZARRU'-NÂME (GÜVÂHÎ)
tasavvufî mesneviGüvâhî, Mehmed (d. ?/?- ö. 933/1526'dan sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Güvâhî'nin mesnevi nazım şekliyle kaleme aldığı, insanın aczinden ve günahkâr oluşundan dünyanın geçiciliğinden bahseden, günahların bağışlanması için Allah’a yakarışı öğütleyen tasavvufî eser. Tazarruՙ-nâme’nin bilinen tek nüshası Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi 19 Hk 2141 numarada kayıtlı olup 555 beyitten oluşur. 20 yapraklık eserin her sayfasında ortalama 15 satır olup harekeli nesih hattıyla yazılmıştır. Tazarruՙ-nâme’nin telif tarihi 907/1501, istinsah tarihi ise 1069/1658’dir. Güvâhî’nin Tazarruՙ-nâme’sinin Türk edebiyatında tazarru (yakarış) konulu, manzum kaleme alınmış bilinen tek eser olduğu belirtilir (Gültekin 2012: 1337).
Muhteva bakımından dinî içerikli olan eserde, Allah’ın varlığından ve birliğinden, onun yüceliğinden, Hz. Muhammed’den ve diğer peygamberlerden bahsedilir, yer yer “el-mev’ize” başlığı altında nasihatlerde bulunulur. Tazarruՙ-nâme yakarışların ve öğütlerin yer aldığı, hakikatin derinliğine erişmek isteyen aklın çaresizliğinin anlatıldığı bir eserdir. Eserde “İlâhî” başlığını taşıyan kısım dışında aruzun hezec bahrinin “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün”, remel bahrinin “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün”, muzâri bahrinin “mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün” ve “mef’ûlü fâ’ilâtün mef’ûlü fâ’ilâtün” vezinleri kullanılmıştır.
Klasik Osmanlı Türkçesi döneminin başında yazılan bu eserde Eski Türkiye Türkçesinin dil özellikleri görülmekle beraber kelime ve eklerdeki değişiklikler dikkat çekicidir. Bazı kelimelerde, muhtemelen müstensih kaynaklı ağız özellikleri görülür. Müstensih nüshası olan bu eserin yazılış özelliklerine bakıldığında kimi kelimelerin yazımı hatalı, kimisinin de harekeleri eksik, fazla veya hatalıdır. Metinde, Türkçe kelimelere oranla Arapça ve Farsça kelimeler daha çoktur.
Tazarruՙ-nâme üzerine 2012 yılında Hasan Gültekin tarafından “Güvahî’nin Bilinmeyen Eseri: Tazarruՙ-nâme” ile 2013 yılında ise Sezer Özyaşamış Şakar tarafından “Güvâhî’nin Tazarruՙ-nâme’si ve Dil Özellikleri” adlı çalışmalar yapılmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Güvâhî, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/guvahi-mehmed
Eserden Örnekler
Maksûd sensin önde olan ol niyāzdan
Arada bir bahâne-durur Lât-ıla Menât
İy sâni‛-i sanâyi‛-i envâ‛-ı bî-kıyâs
V’iy mübdi‛-i bedâyi‛-i ebdâ‛-ı mümkinât
Efՙâl-i mahfî yok sana ma‛lûmdur kamu
Bu ‛akl u nefse itdügi hayrât ı seyyi’ât
Kandır zülâl-i rahmetüne kullarun kamu
Koma ki kahrun âteşinde yanalar ‛usât
Magfûr kıl çü fevt ola benden Güvâhî
Anun hakı ki kıldun anı fahr-ı kâyinât
El-Mev‛ize
İlâhî kullarun ger-çi çok ‛âsî
Ki her dem bin bin iderler ma‛âsî
Velî yokdur benüm gibi güneh-kâr
Siyeh-rûy u siyeh-baht u siyeh-kâr
İşümdür dâyimâ ef‛âl-i mezmûm
Degül midür ne disem sana ma‛lûm
...
Tazarru‛lar kıluban Zü’l-celâl’e
Gel it nazm-ı ilâhî bir risâle
Kim okudukça derd-ile döküp yaş
Ma‛âsîden cigerde kalmaya baş
Sana vü cümle okuyanlara Hak
Göre lutfın kerem issidür elyak
Tazarru‛-nâme koyup adın anun
Mutavvel eyleme bünyâdın anun (Özyaşamış Şakar 2013: 2379, 2407, 2408)
Kaynakça
Gültekin, Hasan (2012). “Güvahi’nin Bilinmeyen Eseri: Tazarru’-nâme”. Turkish Studies (International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic) 7/3 (Summer): 1329-1371.
Özyaşamış Şakar, Sezer (2013). “Güvâhî’nin Tazarru’-nâme’si ve Dil Özellikleri”. Turkish Studies (International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic) 8/1 (Winter): 2351-2500.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | PEND-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî, Mehmed | Doç. Dr. Nagehan Uçan Eke |
Görüntüle | ||
2 | GURBET-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî | Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık |
Görüntüle | ||
3 | İBRET-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî, Mehmed | Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
5 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
6 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
7 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
8 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
10 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
13 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |