TAZARRU'-NÂME (GÜVÂHÎ)
tasavvufî mesnevi
Güvâhî, Mehmed (d. ?/?- ö. 933/1526'dan sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Güvâhî'nin mesnevi nazım şekliyle kaleme aldığı, insanın aczinden ve günahkâr oluşundan dünyanın geçiciliğinden bahseden, günahların bağışlanması için Allah’a yakarışı öğütleyen tasavvufî eser. Tazarruՙ-nâme’nin bilinen tek nüshası Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi 19 Hk 2141 numarada kayıtlı olup 555 beyitten oluşur. 20 yapraklık eserin her sayfasında ortalama 15 satır olup harekeli nesih hattıyla yazılmıştır. Tazarruՙ-nâme’nin telif tarihi 907/1501, istinsah tarihi ise 1069/1658’dir. Güvâhî’nin Tazarruՙ-nâme’sinin Türk edebiyatında tazarru (yakarış) konulu,  manzum kaleme alınmış bilinen tek eser olduğu belirtilir (Gültekin 2012: 1337).

Muhteva bakımından dinî içerikli olan eserde, Allah’ın varlığından ve birliğinden, onun yüceliğinden, Hz. Muhammed’den ve diğer peygamberlerden bahsedilir, yer yer “el-mev’ize” başlığı altında nasihatlerde bulunulur. Tazarruՙ-nâme yakarışların ve öğütlerin yer aldığı, hakikatin derinliğine erişmek isteyen aklın çaresizliğinin anlatıldığı bir eserdir. Eserde “İlâhî” başlığını taşıyan kısım dışında aruzun hezec bahrinin “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün”, remel bahrinin “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün”, muzâri bahrinin “mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü fâ’ilün” ve “mef’ûlü fâ’ilâtün mef’ûlü fâ’ilâtün” vezinleri kullanılmıştır.

Klasik Osmanlı Türkçesi döneminin başında yazılan bu eserde Eski Türkiye Türkçesinin dil özellikleri görülmekle beraber kelime ve eklerdeki değişiklikler dikkat çekicidir. Bazı kelimelerde, muhtemelen müstensih kaynaklı ağız özellikleri görülür. Müstensih nüshası olan bu eserin yazılış özelliklerine bakıldığında kimi kelimelerin yazımı hatalı, kimisinin de harekeleri eksik, fazla veya hatalıdır. Metinde, Türkçe kelimelere oranla Arapça ve Farsça kelimeler daha çoktur.

Tazarruՙ-nâme üzerine 2012 yılında Hasan Gültekin tarafından “Güvahî’nin Bilinmeyen Eseri: Tazarruՙ-nâme” ile 2013 yılında ise Sezer Özyaşamış Şakar tarafından “Güvâhî’nin Tazarruՙ-nâme’si ve Dil Özellikleri” adlı çalışmalar yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Güvâhî, Mehmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/guvahi-mehmed 

Eserden Örnekler


Maksûd sensin önde olan ol niyāzdan

Arada bir bahâne-durur Lât-ıla Menât


İy sâni‛-i sanâyi‛-i envâ‛-ı bî-kıyâs

V’iy mübdi‛-i bedâyi‛-i ebdâ‛-ı mümkinât


Efՙâl-i mahfî yok sana ma‛lûmdur kamu

Bu ‛akl u nefse itdügi hayrât ı seyyi’ât


Kandır zülâl-i rahmetüne kullarun kamu

Koma ki kahrun âteşinde yanalar ‛usât


Magfûr kıl çü fevt ola benden Güvâhî

Anun hakı ki kıldun anı fahr-ı kâyinât


                  El-Mev‛ize

İlâhî kullarun ger-çi çok ‛âsî

Ki her dem bin bin iderler ma‛âsî


Velî yokdur benüm gibi güneh-kâr

Siyeh-rûy u siyeh-baht u siyeh-kâr


İşümdür dâyimâ ef‛âl-i mezmûm

Degül midür ne disem sana ma‛lûm

...

Tazarru‛lar kıluban Zü’l-celâl’e

Gel it nazm-ı ilâhî bir risâle


Kim okudukça derd-ile döküp yaş

Ma‛âsîden cigerde kalmaya baş


Sana vü cümle okuyanlara Hak

Göre lutfın kerem issidür elyak


Tazarru‛-nâme koyup adın anun

Mutavvel eyleme bünyâdın anun   (Özyaşamış Şakar 2013: 2379, 2407, 2408)

Kaynakça


Gültekin, Hasan (2012). “Güvahi’nin Bilinmeyen Eseri: Tazarru’-nâme”. Turkish Studies (International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic) 7/3 (Summer): 1329-1371.

Özyaşamış Şakar, Sezer (2013). “Güvâhî’nin Tazarru’-nâme’si ve Dil Özellikleri”. Turkish Studies (International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic) 8/1 (Winter): 2351-2500.

Atıf Bilgileri


ÖZYAŞAMIŞ ŞAKAR, Sezer. "TAZARRU'-NÂME (GÜVÂHÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tazarru-name-guvahi-tees-1302. [Erişim Tarihi: 17 Mayıs 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 PEND-NÂME (GÜVÂHÎ) Güvâhî, Mehmed Doç. Dr. Nagehan Uçan Eke
Görüntüle
2 GURBET-NÂME (GÜVÂHÎ) Güvâhî Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık
Görüntüle
3 İBRET-NÂME (GÜVÂHÎ) Güvâhî, Mehmed Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık
Görüntüle
4 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
7 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
8 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle