Hasan Vecîhî'nin tarih konulu eseri. Hasan Vecîhî, Osmanlı İmparatorluğunun 17. yüzyılda tahta çıkan IV. Murad(d.1612-ö.1640), Sultan İbrahim(d.1615-ö.1648) ve IV. Mehmed(d.1642-ö.1693) dönemlerine mühürdarlık ve dîvân kâtipliği makamlarında görev yaparak tanıklık etmiş olan önemli bir şair ve tarihçidir. Hasan Vecîhî'nin, eserine bir isim vermediği görülmekle birlikte kataloglarda ve eser hakkında bilgi verilen çalışmalarda, içeriği ile ilişkili olarak çeşitli isimlerle kayıtları mevcuttur. Vecîhî Tarihi, Târîh-i Vecîhî , Târîh-i Feth-i Bağdad, Târîh-i Kırımî ve Târîh-i Âl-i Osmân isimleri ile anılagelmiştir. Eser, 1047- 1071 (1637-1660-61) yılları için, muasır ve tanıklığa dayanılarak yazılmış, bazı bakımlardan yegâne hususiyetiyle mühim bir kaynaktır (Akkaya 1959:556). 

Vecîhî Tarihi, IV. Murad’ın Bağdat Seferi (1638-39) ile başlamaktadır. 1640’ta IV. Murad’ın vefatı ve ardından tahta çıkan Sultan İbrahim dönemi (1640-1648) ile devam eden eserde, IV. Mehmed’in tahta çıkması (1648), Sultan İbrahim’in idam edilmesi ve IV. Mehmed’in tahttaki on iki yıllık dönemi çerçevesinde yaşanan siyasi olaylar, sultan kadınlarının siyasete müdahaleleri, yönetimde yaşanan liyakatsizlikler ve yönetimsel zafiyetler ve isyanlar anlatılmaktadır. Büyük ölçüde yazarın gözlemleri ve tenkitlerine dayanan eser, Nâimâ, Râşid ve Silahtar Mehmed Ağa gibi tarihçilere kaynaklık etmiştir (Üçok 1982: 229). Manzum-mensur karışık eser, herhangi bir makama ve şahsa ithaf edilmemiştir. Kronolojik bir sıra ile, her yılın olaylarını anlatırken, o yılda vâkî savaşlardan başka, devrin siyasî, ekonomik, sosyal, idarî ve biyografik mahiyette dikkati çeken çeşitli konulara da yer vermiştir (Akkaya 1959:546).  

Yurt içinde ve yurtdışında çok sayıda nüsha kaydı bulunan Vecîhî Tarihi’nin, yazıldığı dönemden itibaren çok önemli görülmüş bir kaynak eserdir. Müellifinin vefatının ardından İtalyancaya çevirisi Venedik Sefareti Kâtibi Giacomo Tarsini tarafından gerçekleştirilmiş ama yayınlanmamıştır (1087/1674). Çeviri, Venedik San Marco Kütüphanesi, Nr. It. CI. VI. cod. 84'te kayıtlıdır. İstanbul Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi Hamidiye (Murad Molla Kitaplığı) 917 numaralı nüshayı esas alan bir doktora çalışması Ziya Akkaya tarafından gerçekleştirilmiştir (1957). Leiden nüshası üzerinden bir özeti Buğra Atsız tarafından Almanca yayınlanmıştır(1977). Eserin sadeleştirilmiş ve kısaltılmış şekliyle yayını yine Buğra Atsız tarafından gerçekleştirilmiştir (2016).

Yazarın biyografisi için bk. “Hasan Vecîhî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vecihi-hasan.