Karamanlıca kaleme alınmış bir Osmanlı tarihi.

Eser, 1874’te Nikolaos Theologidis Soullidis tarafından yazılmıştır. Soullidis, J. von Hammer’in Osmanlı İmparatorluğu Tarihi’ni esas almakla birlikte  eserinde Rumca, Türkçe ve Fransızca tarih kitaplarından da yararlanır. Eser İstanbul’da Evangelinos Misailidis Matbaası'nda basılır ve Filekpaideutikos Sillogos Mikra Asia tarafından yayımlanır. 

8+199 sayfadan oluşan Tarih-i Osmani’nin son sayfasında bulunan “cild-i evvel, kısm-ı evveli hıtam oldu” ibaresinden eserin iki cilt ve iki kısım olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu metin, eserin I. cildi olup Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan on iki senelik fetret devrinin sonuna kadar süren ve Çelebi Sultan Mehmed’in tahta çıkışına kadar gelişen olayları ihtiva eder. Yazar, Osmanlı tarihine başlamadan önce Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşuna zemin teşkil ettiği düşüncesiyle Selçuklu Devleti ve Bizans İmparatorluğu hakkında bilgiler verir. Mikra Asya cemiyeti üyelerine hitaben yazılan sunuş, mukaddem ve Osmanlı padişahlarının veladet-cülus-vefat tarihlerini gösteren cetvelin ardından birinci cilt başlar. Eser “Dibace”, “Sultan Osman-ı Evvel”, “Sultan Orhan”, “Sultan Murad-ı Evvel (Hüdavendigar)”, “Sultan Bayazid-i Evvel (Yıldırım)” ve “On İki Senelik Fetret” olmak üzere toplam 6 bölümden oluşur.

“Dibace”de Osmanlı tarihi bahsine geçilmeden önce Selçuklu Devleti ve Bizans İmparatorluğu hakkında bilgiler verilir. Bölümün sonunda yazar, 1024 sene hüküm süren Rum İmparatorluğu hakkında Osmanlı tarihi kitabında bu kadar bilgiden fazlasının yazılamayacağını; ancak bu bilginin Rum İmparatorluğunu anlatmakta layıkıyla yeterli olmadığını ifade eder. Birçok milletten ve devletten saldırıya uğrayıp iç işlerinde fazlasıyla karışıklık olmasına rağmen imparatorluğun bu kadar süre ayakta durmasını hayrete şayan bulduğunu, ilim ve irfanın Rum İmparatorluğu zamanında geliştiğini de ifade eder. Bu ifadeler ve bir Osmanlı tarihinin girişine Bizans tarihiyle başlanması dikkat çekici bir unsurlardır. “Sultan Osman-ı Evvel” bölümünde Osmanlının kuruluşundan ve Sultan Osman’ın ecdadı hakkındaki üç temel rivayetten bahsedilir. Rivayetlerin ilki, Osmanlıların Oğuz Han sülalesinden olduğu, bunun da Hz. Nuh’un oğlu Yafes’e kadar dayandığı; ikincisi, Osman Gazi’nin Hz. İshak’ın oğlu Esav’ın sülalesinden olduğu yönündedir. Buna göre Osmanlıların aslen Keldanilere dayandırılması gerekir. Üçüncü rivayete göre de Hz. İbrahim’in cariyesi Ketura’nın neslinden olan ümeranın bazısı Arabistan’ı terk ederek Türkistan’a yerleşmiş ve Osmanlılar bunların soyundan gelmiştir. Yani aslen Arap’tırlar. Müverrihlerin belirttiğine göre genel olarak ilk rivayet üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu bölümde, dönemin fetihlerinden ve Sultan Osman’ın vefatından bahis vardır. “Sultan Orhan” bölümünde fetihlerden, Yeniçeri Ocağının kurulmasından, medrese eğitim sisteminin başlayışından ve Sultan Orhan’ın vefatından bahis vardır. “Sultan Murad-ı Evvel (Hüdavendigar)” bölümünde yeni teşkilat sistemlerinden, Karamanlılarla yapılan savaşlardan, Rumeli fetihlerinden ve I. Murad’ın vefatından bahsedilir. “Sultan Bayazid-i Evvel (Yıldırım)” bölümünde Bizans ve Osmanlılar arasındaki çatışmalar, Rumeli seferleri, İstanbul kuşatması, Yıldırım Bayezid ve Timur Han arasında gerçekleşen Ankara Savaşı ve Sultan Bayezid’in vefatı anlatılmıştır. On İki Senelik Fetret” bölümünde yazar Timur Han’ın vefatından sonra Osmanlı içerisinde meydana gelen taht kavgalarını anlatır.

Eser üzerine yapılmış bir yüksek lisans tezi (Özcan Uğur, 2016) ve bir yayın (Aydın, 2015) bulunmaktadır.