Encümen-i Dâniş’in siparişi ile kaleme alınmış Eski Yunan’a dair siyasi, kültürel, askerî ve coğrafi bilgilerin yer aldığı eser. Bölüm başlıkları metin arasında parantez içinde gösterilmiştir. Altı sayfalık bir başlangıçtan sonra eski Yunanistan’ın doğuşunun ve sınırlarının anlatıldığı kitap, İskender’in ölümü, hanedanın sonu, Romalıların ülkeyi istila edişlerinin anlatıldığı 15. başlıkla bitirilmiştir. Tarih-i Kudemâ-yı Yunan ve Makedonya’da Yunanistan’ın askerî tarihinin yanı sıra siyasi tarihi de anlatılmış, Solon ve Sokrates için ayrı başlıklar açılmıştır. Müstakil başlıklar halinde olmasa bile Yunan şehirlerinin kuruluşu, mermer sütunlar, mabetler, alfabe, akademi, Homeros Troia Savaşı ve düşünürlerden de bahsedilerek bir bakıma kadim Yunan’ın kültür tarihine de yer verilmiştir. Mukaddime mahiyetindeki ilk altı sayfa hamd ü senâ ile başlar, peygambere salâvat ve övgü ile devam eder. Yazar kendi aczini ifade ettikten sonra velinimeti Sultan Abdülmecit’ten ve onun devrindeki refah ve sürurdan söz açar. Bunları, her insanın öleceği fakat geride bırakılan eserleriyle insanların ölümsüz kalacağı, düşüncesinin dile getirildiği satırlar izler. Ağribozî Melek Ahmet de böyle bir düşünceyle “âşinâ-yı lisan”ı olduğu “kavm-i kadime-i Yunan”ı anlatan bir eser kaleme aldığını söyler. Bundan sonraki satırlarda ise yazarın şu sorulara verdiği cevaplar vardır: Eserde nelerden bahsedilecek? Bu esere niçin gerek görüldü? Bu kitabın yazımının ülkeye ne faydası olacak? Bu konunun devamı niteliğinde başka kitap hazırlanacak mı? Yazarın verdiği bilgilere göre kitapta, “kavm-i kadime-i Yunan”ın vatan edindikleri eyaletler ve arazilerin hudutları çizilecek; mevkilerin eski isimleri verilecek; kurdukları şehir devletlerinin hükümdarları ve bu hükümdarlar zamanında vuku bulan olaylar anlatılacak; Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon gibi filozof ve bilim adamlarından ve bunların “usûl-i edebiye ve serbestiyet ve i’tidâl üzre idare-i millet ve refah ve hoşnudiyet-i umûmiyi” sağlayan görüşlerine yer verilecek; asırlar boyu vatanlarının mamur ve devletlerinin güçlü olmasını sağlayan yasalarından söz edilecektir. Daha sonra aralarında çıkan anlaşmazlıklar, bağımsızlıklarını kaybetmeleri ve “zamime-i memalik-i Devlet-i Aliye” olmadan önceki Yunanistan’ın hükümdarları ve yaptıkları anlatılacaktır.

Ağribozî Melek Ahmet, sözlerine, yaptığı işin dinî bir uğraş olmadığı, kitapta İslâm tarihinin anlatılmadığı ve üstelik zamana muhalif düşen fiil ve sözlerin yer aldığı için bu esere neden gerek duyulduğunun sorulabileceğini söyleyerek devam etmiş ve cevap vermiştir. Yazar öncelikle yaptığının dünyevi bir iş olduğunu kabul eder, fakat bu, “bendegâh-ı şehinşâh-ı İslâm”a “fünûn ile hâsıl olacak kuvve-i dünyeviye” kazandıracak, bu kazanım da ülkenin askerî ve idari alanda kuvvetlenmesini ve ülkenin imarını sağlayacaktır. Yazar, bu görüşlerini detaylandırarak ispatlamaya çalışır. “Bendegâh-ı şehinşâh-ı İslâm” fenne dayanan dünyevi bilgi ile donatılınca İslâm’ın geçmişte olduğu gibi haysiyet ve şöhretini yükselecek; bu da dinin ve milletin kuvvetlenmesini sağlayacaktır. Çünkü Ağribozî Melek Ahmet’e göre, eğer geçmiş bilinmezse yıkım başlar, hedeflenen galibiyetler yerini mağlubiyete bırakır. Mağlubiyet de dini ve namusu zaafa uğratır. Zamanında Abbasi halifesi Me’mun da, Yunan tarihiyle, değişik fenlerle ilgili eserleri tercüme ve tertip ettirmiş ve devletini ihya etmiştir. Osmanlı Devleti de bunu yapabilir.

Kitapta daha sonra Sultan Abdülmecit öncesinde devletin ihyası adına yapılan askerî, idari, edebî ve kültürel alanlarda yapılan çalışmalar hatırlatılmış, açılan okullarda yetişen talebelerin ilim ve irfanlarından bahsedilmiş fakat bu çalışmaların yarım kaldığına dikkat çekilmiştir. Sultan Abdülmecit, yarım kalan bu işleri tamamlayacaktır, nitekim Tanzimat-ı Hayriye’yi kavilden fiile geçirilerek can, mal ve namus güvenliği sağlanmıştır. Bütün bunları yaparken her milletin fen ve usulünü bilmekte fayda vardır. İşte yazar, eski Yunan’ı tanıtarak bu anlamda bir kapı açmıştır. Ağribozî Melek Ahmet, son olarak, eğer ömrü yeterse 1236/1821’da patlak veren isyan ve dört yüz yıldan beri Osmanlı Devleti’ne bağlı olan Rumların suikast ve ihanetlerinin de ikinci cilt olarak hazırlayacağını ifade etmiş; eksik ve kusurları için affedilmesini istemiştir.