TAHMÎS-İ SERVET BER-Mİ'RÂCİYE-İ SÂBİT (SERVET)
miʻrâciye
Servet, Hasan Servet Efendi, İzmirli (d. 1227/1809 - ö. 1285/1868)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bosnalı Sâbit’in kaside nazım şekli ile yazdığı Miʻrâciye’ye Hasan Servet’in müstakil olarak yazıp yayımladığı tahmis. 17. asrın sonu 18. asrın başlarında yaşamış olan Bosnalı Sâbit’in Miʻrâciye’si, Ganizâde Nâdirî’nin Mi‘râciyye’sine naziredir (Mehmed Tevfik 2012: 137). 19. yüzyılda yaşamış olan İzmirli Hasan Servet’in müstakil olarak kaleme aldığı Miʻrâciye de Sâbit’in kaside nazım şekliyle yazdığı Mi‘râciyye’ye tahmistir. Eser, 1265/1849 yılında Muhammed Fikri tarafından İzmir’de basılmıştır. Ö. Faruk Huyugüzel, Hasan Servet’in bu eserinin İzmir’de basılan ilk Türkçe eser olduğunu söylemiştir (Huyugüzel 2000: XI). Eser, Mukaddime ile birlikte toplam 25 sayfadan müteşekkil olup aruzun "mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün" kalıbı ile yazılmıştır. 111 bentten oluşmaktadır (Keleş 2015: 152).

Tahmîs-i Servet ber-Miʻrâciye-yi Sâbit başlığını taşıyan eser, gece ve feleklerin tasviri ile başlar, Cenâb-ı Allah’ın Hz. Peygamber’i İsrâ’ya davet edişi, feleklerin bu geceye düğün gecesi gibi hazırlanışı, güneş, ay ve yıldızların tasviri ile devam eder. 25. bende kadar Hz. Peygamber’in Hak ile mülakatının gerçek olduğu, Hakk’ın lütfedip Habib'ini yerden göğe yükselttiği gibi mevzular ele alınır. 25. bentten 38. bende kadar Hz. Peygamber’in peygamberlik vasfı, benzerinin cihana gelmediği, evliya ve enbiyada onun gibisinin bulunmadığı vurgulanır. 38-45. bentler Hz. Peygamber’in doğum menkıbesine ayrılmıştır. Hz. Peygamber’in doğumunda meydana gelen mucizelere yer verildikten sonra onun zuhuruyla cehaletin ortadan kalktığı, millet-i küfrün yok olduğu, Save’nin utancından kuruduğu anlatılır. 45. bentten 54. bende kadar Hz. Peygamber’in parmaklarından su akıtması; ayı ikiye yarması; bir bulutun onu güneşten koruması gibi mucizelerine yer verilir. 54. bentte kısaca miʻrâc bahsine girileceği ifade edildikten sonra 55. bentten 60. bende kadar miʻrâcın medhine yer verilmiştir. Yine bu bentler arasında Hz. Peygamber’in Ümmü Hânî’nin evinde olduğu, bu işe memur kılınan Cebrâîl’e diğer meleklerin gıpta ettiği, hizmetine Rıdvan’ın verildiği, bu yolculukta cenneti ve cehennemi seyrettiği bilgisi verilmiştir. 60-75. bentler Burak’ın tasvirleri ile Hz. Peygamber’in güzel ahlâkın tamamlayıcısı olduğu babında yazılmıştır. Hz. Peygamber’i göz açıp kapayıncaya kadar Mekke’den Kudüs’e getiren Burak’ın bu eyleminin nass ile sabit olduğunu, ona inanmayanların dalalette kaldıklarını vurgulamıştır. Şair, ayrıca Hz. Peygamber’in vasıflarını övmeye devam etmiştir. 75-102. bentlerde felek tasvirleri ile yıldızlardan ve gezegenlerden bahsedilmiştir. 87. bentte Cebrâil’in Sidre’ye kadar ona eşlik ettiğini söyleyen şair, daha sonra bu vazifenin Refref’e verildiğini haber vermiş, ancak bir noktadan sonra yola Hz. Peygamber’in yalnız davam ettiğini, orada ne hava, ateş, su, toprak; ne kuzey, güney, doğu, batı bulunduğunu söylemiştir. Hz. Peygamber artık kâb-ı kavseyn makamından ev ednâ’ya ermiştir. Son olarak Rabbinden aldığı hediyelerle yeryüzüne nüzul eden Hz. Peygamber’in yaşadıklarının gerçek olduğu, buna inanmayanların sonunun hüsran olacağı anlatılmıştır. Şairlerin mahlaslarının yer aldığı 102. bentten son bende kadar münacâta yer verilmiş, hem Sâbit, hem Hasan Servet şefaat kânı Hz. Peygamber’den günahkâr hâllerine inayet istemişler ve salât ü selâmla şiiri noktalamışlardır (Keleş 2015: 152-154).

Eser sahibinin biyografisi için bk. “Servet, Hasan Servet Efendi, İzmirli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/servet-hasan-servet-efendi-izmirli 

Eserden Örnekler


Kemâl-i iştiyâkından Cenâb-ı Hayy-i lâ yefnâ

Habîbin istedi bir gice daʻvetci idüp İsrâ

Talebkâr-ı visâl-i nâzenîn oldı o şeb Mevlâ

Hoşâ ferḫunde-aḫter leyle-i mümtâz u müstesnâ

Ki ʻunvân-ı berât-i kadridir ser-Sûre-i İsrâ

Kudûmiyle şeref-yâb olmağa irşâd olup çıkdı

Ki çarha beyt-i maʻmûr-ı felek bünyâd olup çıkdı

Hevâda ʻaşkına devrân içün dil-şâd olup çıkdı

Semâda âb-ı rûyı şevkine âzâd olup çıkdı

Ki bin yıl çekdi habs-i teng-nâ-yı sîne-i gabrâ

Kerem kıl Servet-i zâre Hıdîvâ merhamet eyle

Emân ey pâdişâh-ı dâd-fermâ merhamet eyle

Rahîmâ rahmeten li’l-âlemînâ merhamet eyle

Hudâvendâ şefîʻü’l-müznibînâ merhamet eyle

Siyeh-rû bir kulundur Sâbit-i âşüfte vü şeydâ

Sana muhtâçdır âlem gerek fâcir gerek zâhid

Der-i devlet-penâhında gedâdır fâsık u âbid

Senin cûd-ı firâvânıñ olur me’mûlden zâid

Kasîde sunsa bir sultâna şâʻir lutf umar lâbüd

Sevindir bendeni nakd-i şefâʻatle Hudâvendâ (Hasan Servet 1265: 2, 10, 22, 23).

Kaynakça


Hasan Servet. (1265). Tahmîs-i Servet ber-Mi‘râciyye-yi Sâbit. İzmir.

Huyugüzel, Ö. Faruk. (2000). İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Keleş, Reyhan. (2015). “Bosnalı Sâbit’in (ö. 1124/1712) Mi‘râciyesine Hasan Servet’in (ö. 1285/1868) Yazdığı Tahmis”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 44 (Aralık 2015): 147-176.

Mehmed Tevfik. (2012). Kâfile-i Şu‘arâ. (haz. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz, Müjgân Çakır, Hanife Koncu). İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.

Atıf Bilgileri


Keleş, Reyhan. "TAHMÎS-İ SERVET BER-Mİ'RÂCİYE-İ SÂBİT (SERVET)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tahmis-i-servet-ber-mi-raciye-i-sabit-servet. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle