- Yazar Biyografisi (TEİS)
Servet, Hasan Servet Efendi, İzmirli - Madde Yazarı: Doç. Dr. Reyhan Keleş
- Eser Yazılış Tarihi:1265/1849
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Miraciye
- Yayın Tarihi:10/03/2022
TAHMÎS-İ SERVET BER-Mİ'RÂCİYE-İ SÂBİT (SERVET)
miʻrâciyeServet, Hasan Servet Efendi, İzmirli (d. 1227/1809 - ö. 1285/1868)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bosnalı Sâbit’in kaside nazım şekli ile yazdığı Miʻrâciye’ye Hasan Servet’in müstakil olarak yazıp yayımladığı tahmis. 17. asrın sonu 18. asrın başlarında yaşamış olan Bosnalı Sâbit’in Miʻrâciye’si, Ganizâde Nâdirî’nin Mi‘râciyye’sine naziredir (Mehmed Tevfik 2012: 137). 19. yüzyılda yaşamış olan İzmirli Hasan Servet’in müstakil olarak kaleme aldığı Miʻrâciye de Sâbit’in kaside nazım şekliyle yazdığı Mi‘râciyye’ye tahmistir. Eser, 1265/1849 yılında Muhammed Fikri tarafından İzmir’de basılmıştır. Ö. Faruk Huyugüzel, Hasan Servet’in bu eserinin İzmir’de basılan ilk Türkçe eser olduğunu söylemiştir (Huyugüzel 2000: XI). Eser, Mukaddime ile birlikte toplam 25 sayfadan müteşekkil olup aruzun "mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün" kalıbı ile yazılmıştır. 111 bentten oluşmaktadır (Keleş 2015: 152).
Tahmîs-i Servet ber-Miʻrâciye-yi Sâbit başlığını taşıyan eser, gece ve feleklerin tasviri ile başlar, Cenâb-ı Allah’ın Hz. Peygamber’i İsrâ’ya davet edişi, feleklerin bu geceye düğün gecesi gibi hazırlanışı, güneş, ay ve yıldızların tasviri ile devam eder. 25. bende kadar Hz. Peygamber’in Hak ile mülakatının gerçek olduğu, Hakk’ın lütfedip Habib'ini yerden göğe yükselttiği gibi mevzular ele alınır. 25. bentten 38. bende kadar Hz. Peygamber’in peygamberlik vasfı, benzerinin cihana gelmediği, evliya ve enbiyada onun gibisinin bulunmadığı vurgulanır. 38-45. bentler Hz. Peygamber’in doğum menkıbesine ayrılmıştır. Hz. Peygamber’in doğumunda meydana gelen mucizelere yer verildikten sonra onun zuhuruyla cehaletin ortadan kalktığı, millet-i küfrün yok olduğu, Save’nin utancından kuruduğu anlatılır. 45. bentten 54. bende kadar Hz. Peygamber’in parmaklarından su akıtması; ayı ikiye yarması; bir bulutun onu güneşten koruması gibi mucizelerine yer verilir. 54. bentte kısaca miʻrâc bahsine girileceği ifade edildikten sonra 55. bentten 60. bende kadar miʻrâcın medhine yer verilmiştir. Yine bu bentler arasında Hz. Peygamber’in Ümmü Hânî’nin evinde olduğu, bu işe memur kılınan Cebrâîl’e diğer meleklerin gıpta ettiği, hizmetine Rıdvan’ın verildiği, bu yolculukta cenneti ve cehennemi seyrettiği bilgisi verilmiştir. 60-75. bentler Burak’ın tasvirleri ile Hz. Peygamber’in güzel ahlâkın tamamlayıcısı olduğu babında yazılmıştır. Hz. Peygamber’i göz açıp kapayıncaya kadar Mekke’den Kudüs’e getiren Burak’ın bu eyleminin nass ile sabit olduğunu, ona inanmayanların dalalette kaldıklarını vurgulamıştır. Şair, ayrıca Hz. Peygamber’in vasıflarını övmeye devam etmiştir. 75-102. bentlerde felek tasvirleri ile yıldızlardan ve gezegenlerden bahsedilmiştir. 87. bentte Cebrâil’in Sidre’ye kadar ona eşlik ettiğini söyleyen şair, daha sonra bu vazifenin Refref’e verildiğini haber vermiş, ancak bir noktadan sonra yola Hz. Peygamber’in yalnız davam ettiğini, orada ne hava, ateş, su, toprak; ne kuzey, güney, doğu, batı bulunduğunu söylemiştir. Hz. Peygamber artık kâb-ı kavseyn makamından ev ednâ’ya ermiştir. Son olarak Rabbinden aldığı hediyelerle yeryüzüne nüzul eden Hz. Peygamber’in yaşadıklarının gerçek olduğu, buna inanmayanların sonunun hüsran olacağı anlatılmıştır. Şairlerin mahlaslarının yer aldığı 102. bentten son bende kadar münacâta yer verilmiş, hem Sâbit, hem Hasan Servet şefaat kânı Hz. Peygamber’den günahkâr hâllerine inayet istemişler ve salât ü selâmla şiiri noktalamışlardır (Keleş 2015: 152-154).
Eser sahibinin biyografisi için bk. “Servet, Hasan Servet Efendi, İzmirli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/servet-hasan-servet-efendi-izmirli
Eserden Örnekler
Kemâl-i iştiyâkından Cenâb-ı Hayy-i lâ yefnâ
Habîbin istedi bir gice daʻvetci idüp İsrâ
Talebkâr-ı visâl-i nâzenîn oldı o şeb Mevlâ
Hoşâ ferḫunde-aḫter leyle-i mümtâz u müstesnâ
Ki ʻunvân-ı berât-i kadridir ser-Sûre-i İsrâ
…
Kudûmiyle şeref-yâb olmağa irşâd olup çıkdı
Ki çarha beyt-i maʻmûr-ı felek bünyâd olup çıkdı
Hevâda ʻaşkına devrân içün dil-şâd olup çıkdı
Semâda âb-ı rûyı şevkine âzâd olup çıkdı
Ki bin yıl çekdi habs-i teng-nâ-yı sîne-i gabrâ
…
Kerem kıl Servet-i zâre Hıdîvâ merhamet eyle
Emân ey pâdişâh-ı dâd-fermâ merhamet eyle
Rahîmâ rahmeten li’l-âlemînâ merhamet eyle
Hudâvendâ şefîʻü’l-müznibînâ merhamet eyle
Siyeh-rû bir kulundur Sâbit-i âşüfte vü şeydâ
…
Sana muhtâçdır âlem gerek fâcir gerek zâhid
Der-i devlet-penâhında gedâdır fâsık u âbid
Senin cûd-ı firâvânıñ olur me’mûlden zâid
Kasîde sunsa bir sultâna şâʻir lutf umar lâbüd
Sevindir bendeni nakd-i şefâʻatle Hudâvendâ (Hasan Servet 1265: 2, 10, 22, 23).
Kaynakça
Hasan Servet. (1265). Tahmîs-i Servet ber-Mi‘râciyye-yi Sâbit. İzmir.
Huyugüzel, Ö. Faruk. (2000). İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
Keleş, Reyhan. (2015). “Bosnalı Sâbit’in (ö. 1124/1712) Mi‘râciyesine Hasan Servet’in (ö. 1285/1868) Yazdığı Tahmis”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 44 (Aralık 2015): 147-176.
Mehmed Tevfik. (2012). Kâfile-i Şu‘arâ. (haz. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz, Müjgân Çakır, Hanife Koncu). İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |