- Yazar Biyografisi (TEİS)
Resâ, Mustafâ Maksûd Resâ Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ - Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Naat
- Yayın Tarihi:10/09/2021
TAHMÎS-İ KASÎDE-İ BÜRDE (MUSTAFÂ MAKSÛD RESÂ)
Kasîde-i Bürde tahmisiResâ, Mustafâ Maksûd Resâ Efendi (d. 1215/1800-01-ö. 1269/1852-53)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Rusçuklu Mustafâ Maksûd Resâ Efendi tarafından Kasîde-i Bürde’ye yapılan Türkçe tahmis. Kasîde-i Bürde, bilindiği üzere Mısırlı sufi ve şair Muhammed b. Saîd el-Bûsîrî’nin (ö. 696/1297?) Hz. Peygamber için kaleme aldığı ve el-Kevâkibü’d-Dürriyye fî Medhi Hayri’l-Beriyye adını verdiği 160 beyitlik meşhur naattir. Mustafâ Maksûd Resâ, tahmisin dibacesinde kaynak şiirin bölümleri hakkında bilgi vermiş, Kasîde-i Bürde’ye şerh ve tahmis yazan bazı müelliflerden bahsetmiştir. Ardından kendisinin de bu yolda tahsil kabilinden bir eser yazmak istediğini söyleyen şair, bu konudaki acziyetini dile getirmiş ve Hz. Peygamber’in şefaatine mazhar olabilme ümidiyle bu işe giriştiğini belirtmiştir. Devamında ise kaynak metnin vezin ve kafiye hususiyetleri, kelime anlamları ve metindeki durumları ile ilgili bilgiler vermiştir.
Eserini müctes bahrinin "mefâʻilün feʻilâtün mefâʻilün feʻilün" kalıbıyla kaleme alan şair; bazı beyitleri Arapça, bazılarını ise Farsça olarak tahmis etmiştir. Tahmis, serbest bir söyleyişe sahip olmasına rağmen kaynak beyitlerin anlamını da hissettirmektedir. Ancak gerek kaynak beytin anlamına gerekse kafiye düzenine uygun mısra ekleme zorunluluğu söyleyişe de yansımış, bu durum kelime tasarruflarında sınırlı kalmaya ve söyleyişte birtakım aksaklıklara sebebiyet vermiştir. Tahmisin bazı bölümlerinde kafiyeyi zorlayan Resâ’nın, Kasîde-i Bürde’yi tahmis eden bir diğer müellif Süleyman Nahîfî (ö. 1738) kadar başarılı olamadığını söylemek mümkündür.
Tahmisin, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Esad Efendi koleksiyonu Nu. 2851, Hz. Nasuhi Dergahı koleksiyonu Nu. 361, Ömer İşbilir koleksiyonu Nu. 322, Tırnovalı koleksiyonu Nu. 1436; İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi Nu. 062491; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Bel_Osm_K.06339, Berlin Devlet Kütüphanesi Hs. or. 4645 ve Bosna Hersek Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi R-6641/1-4’te kayıtlı olmak üzere toplam sekiz nüshası tespit edilebilmiştir.
Şairin biyografisi için bk. “Resâ, Mustafâ Maksûd Resâ Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/resa-mustafa-maksud-resa-efendi
Eserden Örnekler
Ve hâ Ene Ebde’ü bi-Tahmîsi’l-Kasîdeti’l-Mevsûmeti bi’l-Bürdeti Kaddesa’llâhu Sırra Nâzımihâ ve Gafera Muhammesehâ ve li-Cemîʻi’l-Mü’minîne
Efser-i ser-sûre-i nazm-ı kerîm
Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm
Zîver-i zer-levh-i kelâm-ı kadîm
Bismi’llâhi’r-rahmâni’r-rahîm
el-Faslu’l-Evvelü Fî-Taʻzîli’n-Nefsi
Mefâʻilün feʻilâtün mefâʻilün feʻilün
I
Nedir bu sende hanînâ olan melâl ü gamı
Bana desen n’ola ger sen gönüldeki elemi
Meger ki ârzû edersin Habîb-i Muhteremi
E min tezekküri cîrânin bi-zî Selemi
Mezecte demʻan cerâ min mukletin bi-demi
II
Fütâdesin sana kimse eder mi tesliyeti
Megerki olur ise ol Habîb-i menkabeti
Nedir ya söyle bana gel bu sende keyfiyeti
Em hebbeti’r-rîhu min tilkâ’i Kâzımeti
Ve evmeza’l-berku fi’z-zalmâ’i min İzami
III
Bu eşk-i dîde güvâh oldu aşkına hakkâ
Mecâl yok bunu inkâra hîç sana aslâ
Gönüldeki gam-ı vehmin bunu eder îmâ
Femâ li-ayneyke in kulte’kfüfâ hemetâ
Ve mâ li-kalbike in kulte’stefik yehimi
...
V
Cemâl-i yâr ezel etmiş seni fütâde belî
Anın-çün aşk ıla turmaz akar dü dîde seli
Ne denlü gizlesen olur bu aşk u hubb celî
Levle’l-hevâ lem türik demʻan alâ taleli
Velâ erikte li-zikri’l-Bâni ve’l-Alemi (Süleymaniye Ktp. Esad Efendi Kol. Nu. 2851. vr. 6a-6b).
Kaynakça
Averbek, Güler Doğan (2020). “Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Bulunan Kataloglanmamış Türkçe Yazmalar Üzerine Tespitler”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (24): 1-40.
Ayçiçeği, Bünyamin (2017). Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398. TÜBİTAK SOBAG-SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ARAŞTIRMA DESTEK GRUBU. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul.
Kaya, Mahmut (2001). “Kasîdetü’l-Bürde”. İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 568-569.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Esad Efendi. Nu. 2851.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Hz. Nasuhi Dergahı. Nu. 361.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Ömer İşbilir. Nu. 322.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi. Tırnovalı. Nu. 1436.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi. Nu. 062491.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. Bel_Osm_K.06339.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Berlin Devlet Kütüphanesi. Hs. or. 4645.
Mustafâ Maksûd Resâ Efendi. Tahmîs-i Kasîde-i Bürde. Bosna Hersek Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi R-6641/1-4.
Şahin, Ebubekir Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
| 2 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 3 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
| 4 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
| 5 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
| 6 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
| 7 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
| 9 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
| 10 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |