Şeyhülislâm Hâce-zâde Es‘ad Mehmed Efendi tarafından Kasîde-i Bürde’ye yazılan Arapça tahmis. Kaside-i Bürde’nin 161 beytini tahmis eden Es‘ad Mehmed Efendi, tahmisin 158. beytinde mahlasını zikretmiştir. Es‘ad Efendi tahmisini, kaynak metinle aynı şekilde basit bahrinde “müstef‘ilün fâ‘ilün müstef‘ilün fâ‘ilün” vezniyle kaleme almıştır.

Şeyhülislâm Es‘ad Efendi’nin tahmisinin Arapça Bürde tahmisleri içinde özel bir yeri bulunmaktadır. Eser, gerek söyleyiş gücü gerekse kaynak şiirdeki duyguyu oldukça etkili bir tarzda yansıtması bakımından diğer tahmisler içinde öne çıkmaktadır. Es‘ad Efendi, kaynak beyitte bahsedilen konuya uygun şekilde eserini yazmıştır. Özellikle Bûsîrî’nin beyitlerinde dile getirilen olaylara temas etmiş, kasidenin bölümlerine uyumlu mısralarla beyitleri tamamlamıştır. Es‘ad Efendi’nin mısralarından hareketle şairin Arapçaya oldukça hâkim olduğu söylenebilir. Tahmis mısralarının kaynak metne hem Arap dili bakımından hem de ifade tarzı açısından uyumu dikkat çekmektedir. Şeyhülislâm Hâce-zâde Es‘ad Mehmed Efendi, vezni de başarılı bir şekilde kullanmıştır. Özellikle tahmis mısralarında harf ve kelime tekrarlarıyla meydana getirilen söyleyiş gücü, tahmise ayrı bir akıcılık kazandırmıştır.

Es‘ad Mehmed Efendi’nin tahmisinin diğer Arapça tahmisler arasında öne çıktığı ve çokça beğenilerek okunduğu, konu hakkında araştırma yapan kişilerin ifadeleri yanında kütüphanelerde pek çok nüshasının bulunmasından da anlaşılmaktadır (Yeşildağ 2010: 29). Abdussamed Yeşildağ tarafından hazırlanan doktora tezinde eserin Arapça metni verilmiştir (Yeşildağ 2010: 17-48).

Şairin biyografisi için bk. “Es‘ad, Hâce-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esad-hacezade.