- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı - Madde Yazarı: Esra AKA
- Eser Yazılış Tarihi:1904 öncesi
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Bilinmiyor
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Lügat
- Yayın Tarihi:01/01/2022
TAHDÎK-İ ELHÂZ DER TEFRÎK-İ ELFÂZ (RIZÂ PAŞA)
lügatRızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı (d. 1255/1839 - ö. 1322/1904)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eser hakkında Bursalı Mehmed Tâhir’in Osmanlı Müellifleri'nde "Lâfızların farklarına dair Türkçe mükemmel bir lügattır." açıklaması yer almaktadır (Tahir 1972: 333-334). Eseri neşre hazırlayan Eyyüp Tanrıverdi ise, sözlükte bulunan kelimelerin özellikle Türkçe karşılıklarının verilmeye çalışıldığını, bazı kelimelerde Farsçadan yardım alındığını ifade etmiştir. Arapça kökenli kelimelerin açıklandığı sözlükte, eşanlamlı kelimeler ikili, üçlü ve dörtlü olarak alfabetik sırayla yazılmıştır. Eserin müellif hattı olan 168 sayfalık tek nüshası, Kahire'de Dâru'l-kutubi'l-Mısriyye'de Lügat Turkî Talat 12 numarada kayıtlıdır. Eser, tamamlanmamış "Hakikat", "Mâhiyyet" ve "Huviyyet" maddelerinde yarım bırakılmıştır. Talik hatla yazılmış olan eserin yazılış tarihi bulunmamaktadır (Tanrıverdi 2007: 84-85). Tâhir, eseri "Tahdîku'l-Hâtır Der-Tefrîk-i Elfâz" adıyla tanıtırken Tanrıverdi, "Tahdîk-i Elhâz der Tefrîk-i Elfâz" olarak ifade etmiştir. Bu farklılığın sebebi kaynaklarda belirtilmemiştir. Eser Eyüp Tanrıverdi tarafından yayımlanmıştır (2008).
Şairin biyografisi için bk. "Rızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/riza-pasa-huseyin-riza-pasa-yakovali
Eserden Örnekler
Bismillâhirrahmânirrahîm. Ve bihi nesta'în. Hamd ü senâ-yı Hüdâvend-i müte'âl celle celâluhu îfâ; ve salavât ü tehiyyât-ı Seyyidü'l-enâm aleyhi's-salâtu ve's-selâm ve tardiye vü ikrâm-ı âl ü ashâb-ı kirâm, hüsn-i edâ kılındıktan sonra; İsmet Paşazâde Hüseyin Rızâ fakîr bu suretle îrâd-ı kelâm ve teybîn-i merâm eder ki elfâz-ı müterâdife vü mütecânise ve ba'zı ıstılâhât-ı müteşârikenin furûkuna dâ'ir mukaddema ba'zı fevâ'id, müteferrik sûrette ba'zı mecânî'-i hakîrânede Türkî lisân ile zabt ü tahrîr olunmuşdu. Bu esnâda işbu fevâ'idi cem' ü teksîr ve hurûf-ı hecâ tertîbi üzere tehzîb ü tahrîr ile mürâca'atı ve mütalaa vü kıraati sehl olmak ve ehl-i şi'r ü kitabete ve sair erbâb-ı fetânete, âcizane yâdigâr kılınmak üzere "Tahdîk-i ellıâz der tefrîk-i elfâz" ismiyle işbu mecmû'a-i mahsûsa ve mecelle-i muhtassa ma'a-kısari'l-bâ' ü kusûri'l-ıttılâ' tertîb ü te'lîf olundu (Tanrıverdi 2007: 84-85).
Kaynakça
Yavuz, Fikri, İ. Özen (hzl.) (1972). Osmanlı Müellifleri 2. Cild.-Bursalı Mehmed Tâhir Bey. İstanbul: Meral Yayınevi.
Tanrıverdi, Eyyüp (2007). "Hüseyin Rıza Paşa ve Eserleri". Şarkiyat Mecmuası 11: 77-96.
Tanrıverdi, Eyyüp (hzl.) (2008). Hüseyin Rıza Paşa-Tahdîk-i Elhâz der Tefrîk-i Elfâz: Müteradif Kelimeler Sözlüğü. Konya: Şahsi Yayın.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DEFTERÇE-İ GÜFTÂR (RIZÂ PAŞA) | Rızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı | Diğer Esra AKA |
Görüntüle | ||
| 2 | MECMÛ'A-İ MUHÂZARÂT/ MECMÛ'A-İ MUHÂDARÂT (RIZÂ PAŞA) | Rızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı | Diğer Esra AKA |
Görüntüle | ||
| 3 | ŞERH-İ KASÎDE-İ TANTARÂNİYYE (RIZÂ PAŞA) | Rızâ Paşa, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı | Diğer Esra AKA |
Görüntüle | ||
| 4 | UYÛNU'L-ÂSÂR FÎ MÜNTAHABÂTİ'L-EŞ'ÂR (RIZÂ PAŞA) | RIZÂ PAŞA, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalı | Diğer Esra AKA |
Görüntüle | ||
| 5 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
| 6 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 7 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
| 8 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
| 9 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
| 10 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
| 11 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
| 12 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
| 13 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
| 14 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |