Şehîd Ali Paşanın yazmış olduğu düşünülen ve devlet memurlarına yapılan nasihatlardan oluşan mensur risale. Bazı araştırmacılara göre, onun adamlarından Sarı Mehmed Paşa’nın Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ’sının bazı kısımlarının “emir-nâme” şeklindeki özetidir (Özcan-Sevinç 2019: 462).

Tayyâr-zâde Atâ’nın vediği bilgiye göre risale, Ali Paşa’nın “çerâğ-ı hâss”ı olan Hacı Mehmed Paşa’nın evrakı arasında bulunmuş, Paşa’nın Şehzâde Camii yanındaki kütüphanesine konulmuş; buradan Mısır kapı kethüdası Ebu Bekir Mümtaz Efendi’nin istinsah ettiği nüshayı sadaret müsteşarı Sa‘îd Efendi, Atâ Bey'e hediye etmiştir. Atâ da, bu metni tamamıyla Enderun tarihine dair yazdığı eserinin içine ilave etmiştir (Arslan 2010: 34-49).

Risale, Ali Paşa’nın devlet memurluğuna yaklaşımını göstermektedir. Ona göre devlet memuru; Allah’tan korkmalı, doğru yoldan şaşmamalı, şeriati uygulamalı, adaletli olmalı, ahireti düşünmeli, herkese eşit davranmalı, Haremeynü’ş-şerifeyn gelirlerine ihtimam göstermeli, daima Hakk’ın rızasını gözetmeli, karıncaya bile kötülük etmemeli, zayıflara ve miskinlere yardımcı olmalı, düşman bile olsa bir kişinin başına gelen belaya sevinmemeli, kimseyi incitmemeli, cömert olmalı, zalim ve kötü niyetli olmamalı, mutedil olmalı, kıskanç olmamalı, riyadan sakınmalı, alçakgönüllü olmalı, kimsenin malına tamah etmemeli, halkın ayıplarını ortaya çıkarmamalı, hırs ve tamahtan sakınmalı, sadaka vermeli, sözünde durmalı, dürüst olmamalı, kendi için ne düşünüyorsa mümin kardeşi için de onu düşünmeli, zalime yardımcı olmamalı, ülkelerin abat olmasına çalışmalı, yaptıklarının kıyamet günü karşılığını bulacağını düşünmeli, devlet hazinesinin kimseye miras kalmadığını bilmelidir.

Ta‘limât-nâme, siyasi nasihat-nâme olarak ve devlet ricalinden birinin memurluğa dair fikir ve görüşlerini aktarması bakımından önem arz eden bir eserdir. Risalenin dilinin oldukça edebî olması da dikkat çekicidir. Metinde verilmek istenen mesajlar gayet açık bir şekilde ifade edilmiştir.

Mehmed Gâlib eserin bir nüshasını eski harflerle yayımlamıştır (1329). Son olarak Atıf Efendi Kütüphanesi'nde de bir nüsha tespit edilmiş karşılaştırmalı yayımı yapılmıştır (Özcan-Sevinç 2019: 465 ).

Yazarın biyografisi için bk. "Ali, Damad Şehid Ali Paşa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-damad-sehid-ali-pasa