- Yazar Biyografisi (TEİS)
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
- Eser Yazılış Tarihi:974/1567-1568
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:05/05/2022
SÎRET-İ MURÂD-I CİHÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
pend-nâmeMuhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d.935/1528-ö.1014?-1017?/1605?-1608?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Muhyî-i Gülşenî’nin akâid ve ahlâk konularından müteşekkil Türkçe eseri. Muhyî-i Gülşenî, Mısır'daki nazırlık görevinden alınmasını kendisine yapılmış bir haksızlık olarak değerlendirmesi üzerine 974/1567-1568 yılında Sîret-i Murâd-ı Cihân adlı eserini kaleme alır ve İstanbul’da Sultan III. Murad(ö.1595)’ın huzuruna çıkarak takdim eder.
Sîret-i Murâd-ı Cihân her ne kadar müellifin yaşamış olduğu haksızlıktan ötürü kaleme alınmış olsa da, Muhyî-i Gülşenî; yaşadığı yüzyıldaki sosyal, ahlâkî, siyâsî ve kültürel problemlere çözümler üretmeye çalışılmış; halkın devlete itaakâr olmasını, devlet yöneticilerinin de halka iyi davranması gerektiğini eserinde belirtmiş, toplumun bir bütün halinde kenetlenmiş bir şekilde bulunması gerektiğini, karşılıklı sevginin yitiminde devletin gerileyeceğini ve çökeceğini anlatmaya çalışmıştır (Arı 2010:174).
Müellif nüshası İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Fatih Koleksiyonu numara 3496’da kayıtlıdır. Eseri oluşturan bölümlerden başka müstakil eserler de oluşturulmuştur. Şeyhi Ahmed Hayâlî’nin iki kızı ile evlilik yaşayan Muhyî-i Gülşenî, bu evlilikten olan evlatları için Sîret-i Murâd-ı Cihân’ın akâid kısmından müteşekkil Ahlâk-ı Kirâm adlı eserini oluşturmuştur. Sîret-i Murâd-ı Cihân’ın üçüncü bölümünden de İcmâlî Ahlâk ve Ahlâk-ı Kirâm Muhtasarı adlı iki ayrı eser oluşturulmuştur.
Eser üzerine bir yüksek lisans tez çalışması (Arı 2010) ve iki yayın (Arı 2014; Öztürk 2015) gerçekleştirilmiştir.
Yazarın biyografisi için bk. "Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh
Eserden Örnekler
BÂ’İS-İ TE’LÎF-İ MURÂD-I CİHÂN
VÂSITA-İ MEDH-İ ŞERH-İ KÂMRÂN
Niçe zemân pîre idüp hidmeti
Mısrda fakr-ıla bulup ‘izzeti
Himmet idüp cümle-i ehl-i du’â
Eyledi Hak haccı müyesser bana
Ravza’ya irdükde bu oldı recâ
K’ide Hudâ hidmetin anun ‘atâ
Olmaga ol ‘izzet ü fahre sebep
Mısrda nâzırlıgı kıldum taleb
Nâzır olup Mısrda niçe zemân
Şeyh-i haremlik idi maksad hemân
Mısrda ben nâzır-ı nüzzâr iken
Aldı yerüm azlem-i halk-ı zemen
Cizede kâdıyiken ol ehl-i meda’
İtdi benüm yerime dahi tama’
Bende hod ol mansıbı kılmak kabûl
Vâsıta olmaklıg içün idi ol
Tâ harem-i hazrete hidmet kılam
Niçe zemân ma’bedüm ola harem (Arı 2010: 42-43).
Kaynakça
Arı, Abdullah (2010). Muhyî-i Gülşenî, Eserleri ve Sîret-i Murâd-ı Cihân: İnceleme-Metin-Sözlük. Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
Arı, Abdullah. (2014). "Muhyî-i Gülşenî’nin Sîret-i Murâd-ı Cihân İsimli Eseri". Sûfî Araştırmaları Dergisi 3: 51-7
Koç, Mustafa (2005). "Ahlâk-ı Kirâm Yayımı: Akademik Rezalet". Felsefe -Bilim Araştırmaları 8: 309-315.
Muhyî-i Gülşenî. Sîret-i Murâd-ı Cihân. İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Ktp. Fatih Koleksiyonu. Demirbaş No: 3496.
Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm Muhtasarı. İstanbul Üniversitesi. Nadir Eserler Ktp. NEKTY02769.
Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm. İstanbul Nuruosmaniye Yazma Eser Ktp. Demirbaş No: 34 Nk.2261.
Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm. Mısır Hidiv Ktp. Mecâmi-i Türkî. Numara 23.
Muhyî-i Gülşenî. İcmâlî Ahlâk. Mısır Hidiv Ktp. Mecâmi-i Türkî. Numara 23.
Öztürk, Özkan. (2015). "Muhyî-i Gülşenî’nin Siret-i Murâd-ı Cihân’ında Medenî Hikmet Tasavvuru". Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2): 72-105.
Tümsek, Abdullah (1995). Muhyî-i Gülşenî ve Ahlâk-ı Kirâm İsimli Eseri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Tümsek, Abdullah (hzl.)(2004). Muhyî-i Gülşenî - Ahâk-ı Kirâm. İstanbul: İnsan Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 2 | KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 3 | GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) | Halvetî Muhyî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 4 | DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 5 | MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 6 | MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Faruk Sönmez |
Görüntüle | ||
| 7 | ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 8 | ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
| 9 | HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Doç. Dr. Berat Açıl |
Görüntüle | ||
| 10 | GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 11 | GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 12 | MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 13 | NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Diğer Şule Kandemir |
Görüntüle | ||
| 14 | AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 15 | SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |