SÎRET-İ MURÂD-I CİHÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
pend-nâme
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d.935/1528-ö.1014?-1017?/1605?-1608?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muhyî-i Gülşenî’nin akâid ve ahlâk konularından müteşekkil Türkçe eseri. Muhyî-i Gülşenî, Mısır'daki nazırlık görevinden alınmasını kendisine yapılmış bir haksızlık olarak değerlendirmesi üzerine 974/1567-1568 yılında Sîret-i Murâd-ı Cihân adlı eserini kaleme alır ve İstanbul’da Sultan III. Murad(ö.1595)’ın huzuruna çıkarak takdim eder.

Sîret-i Murâd-ı Cihân her ne kadar müellifin yaşamış olduğu haksızlıktan ötürü kaleme alınmış olsa da, Muhyî-i Gülşenî; yaşadığı yüzyıldaki sosyal, ahlâkî, siyâsî ve kültürel problemlere çözümler üretmeye çalışılmış; halkın devlete itaakâr olmasını, devlet yöneticilerinin de halka iyi davranması gerektiğini eserinde belirtmiş, toplumun bir bütün halinde kenetlenmiş bir şekilde bulunması gerektiğini, karşılıklı sevginin yitiminde devletin gerileyeceğini ve çökeceğini anlatmaya çalışmıştır (Arı 2010:174).

Müellif nüshası İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Fatih Koleksiyonu numara 3496’da kayıtlıdır. Eseri oluşturan bölümlerden başka müstakil eserler de oluşturulmuştur. Şeyhi Ahmed Hayâlî’nin iki kızı ile evlilik yaşayan Muhyî-i Gülşenî, bu evlilikten olan evlatları için Sîret-i Murâd-ı Cihân’ın akâid kısmından müteşekkil Ahlâk-ı Kirâm adlı eserini oluşturmuştur. Sîret-i Murâd-ı Cihân’ın üçüncü bölümünden de İcmâlî Ahlâk ve Ahlâk-ı Kirâm Muhtasarı adlı iki ayrı eser oluşturulmuştur.

Eser üzerine bir yüksek lisans tez çalışması (Arı 2010) ve iki yayın (Arı 2014; Öztürk 2015) gerçekleştirilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. "Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh 

Eserden Örnekler


BÂ’İS-İ TE’LÎF-İ MURÂD-I CİHÂN

VÂSITA-İ MEDH-İ ŞERH-İ KÂMRÂN


Niçe zemân pîre idüp hidmeti

Mısrda fakr-ıla bulup ‘izzeti


Himmet idüp cümle-i ehl-i du’â

Eyledi Hak haccı müyesser bana


Ravza’ya irdükde bu oldı recâ

K’ide Hudâ hidmetin anun ‘atâ


Olmaga ol ‘izzet ü fahre sebep

Mısrda nâzırlıgı kıldum taleb    


Nâzır olup Mısrda niçe zemân

Şeyh-i haremlik idi maksad hemân


Mısrda ben nâzır-ı nüzzâr iken

Aldı yerüm azlem-i halk-ı zemen


Cizede kâdıyiken ol ehl-i meda’

İtdi benüm yerime dahi tama’


Bende hod ol mansıbı kılmak kabûl

Vâsıta olmaklıg içün idi ol


Tâ harem-i hazrete hidmet kılam

Niçe zemân ma’bedüm ola harem (Arı 2010: 42-43). 

Kaynakça


Arı, Abdullah (2010). Muhyî-i Gülşenî, Eserleri ve Sîret-i Murâd-ı Cihân: İnceleme-Metin-Sözlük. Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.

Arı, Abdullah. (2014). "Muhyî-i Gülşenî’nin Sîret-i Murâd-ı Cihân İsimli Eseri". Sûfî Araştırmaları Dergisi 3: 51-7

Koç, Mustafa (2005). "Ahlâk-ı Kirâm Yayımı: Akademik Rezalet". Felsefe -Bilim Araştırmaları 8: 309-315.

Muhyî-i Gülşenî. Sîret-i Murâd-ı Cihân. İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Ktp. Fatih Koleksiyonu. Demirbaş No: 3496.

Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm Muhtasarı. İstanbul Üniversitesi. Nadir Eserler Ktp. NEKTY02769.

Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm. İstanbul Nuruosmaniye Yazma Eser Ktp. Demirbaş No: 34 Nk.2261.

Muhyî-i Gülşenî. Ahlâk-ı Kirâm. Mısır Hidiv Ktp. Mecâmi-i Türkî. Numara 23.

Muhyî-i Gülşenî. İcmâlî Ahlâk. Mısır Hidiv Ktp. Mecâmi-i Türkî. Numara 23.

Öztürk, Özkan. (2015). "Muhyî-i Gülşenî’nin Siret-i Murâd-ı Cihân’ında Medenî Hikmet Tasavvuru". Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2): 72-105.

Tümsek, Abdullah (1995). Muhyî-i Gülşenî ve Ahlâk-ı Kirâm İsimli Eseri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Tümsek, Abdullah (hzl.)(2004). Muhyî-i Gülşenî - Ahâk-ı Kirâm. İstanbul: İnsan Yay. 

Atıf Bilgileri


UZUN, Oğuzhan. "SÎRET-İ MURÂD-I CİHÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/siret-i-murad-i-cihan-muhyi-i-gulseni. [Erişim Tarihi: 12 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
2 KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
3 GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) Halvetî Muhyî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
5 MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
6 MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Faruk Sönmez
Görüntüle
7 ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Doç. Dr. Berat Açıl
Görüntüle
10 GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
11 GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
12 MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
13 NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Diğer Şule Kandemir
Görüntüle
14 AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
15 SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle