Ali Haydar isimli bir şaire ait olduğu tahmin edilen şiir defteri. Nerede ve ne zaman kaleme alındığı bilinmeyen eser, her ne kadar kütüphane kayıtlarına “mecmû’a-i eş’âr” olarak geçmiş olsa da, içindeki şiirlerin konu bütünlüğü ve dil ve üslup özellikleri göz önünde bulundurularak tamamının bir kişiye ait olma ihtimalinin yüksek olması sebebiyle “çeşitli şairlere ait şiirlerin toplandığı eser” anlamında kullanılan “mecmua”dan ziyade, bir kişiye ait şiirlerin toplandığı defter hüviyeti sergilemektedir. Bununla birlikte eser divan veya divançe denilebilecek özelliklerden uzaktır. Eserin 24a sayfasında bulunan ve şiirlerin nasıl kaleme alındığını belirten açıklamanın altına “Alî Haydar” isminin yazılması, mahlas kullanılmayan nazm ve kıt’a gibi şiirlerin haricindeki şiirlerde “Haydar” mahlasının kullanılması ve defteri kaleme alan kişinin zaman zaman şiirler hakkında mensur açıklamalarda bulunması bu defterin Ali Haydar isimli bir şahsa ait olma ihtimalini ve doğrudan yazarın elinden çıkmış olabileceği göstermektedir.

Defterin şiir akışı içinde Koca Ragıp Paşa’ya (ö.1176/1763) ait bir gazelden alınmış sadece 1 beyit bulunmaktadır. Sonradan eklenme izlenimi vermeyen bu şiir sebebiyle mecmuanın 18. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra kaleme alındığı söylenebilir. Buradan hareketle 18 ve 19. yüzyıllar arasında yaşayıp Haydar mahlasını kullanan şairler incelenmiş fakat bu eserdeki Haydar ile diğerleri arasında ortak bir nokta tespit edilememiştir. (İncelenen şairler şunlardır: Mihalıçlı Alî Haydar Bey [d.1252/1836-ö.1332/1914], İstanbullu Alî Haydar Efendi [d.1253/1837-ö.1321/1903], Akşehirli-zâde Alî Haydar [d.1263/1847-ö.1333/1914], Çırpanlı-zâde Alî Haydar Bey [d.1300/1884-ö.1333/1917], Şeyh-zâde Alî Haydar [d.?-ö.?], Fenâî-zâde Alî Haydar [d.?-ö.?], Seyyid Hasan Haydar [d.?-ö.1319/1902?]).

Eserde nazm (46), kıt’a (41), gazel (22), şark ı(7), müseddes (6), müfred (5), mesnevî (4), nefes (1), terci-bend (1), müsemmen (1), muhammes (1) nazım şekilleriyle yazılmış toplam 135 şiir bulunmaktadır. 1 şiir hariç diğerlerinde aruz ölçüsü kullanılmıştır. Eserde imla bakımından tutarsızlıklar bulunmaktadır. Şair, kimi zaman nazım şekillerinde tasarruflarda bulunmuş, bunu “manânın daha iyi anlaşılması için, [şiiri] açıklamak amacıyla kıt’aların altına bir çizgi çekerek aynı kafiyede bir iki mısra eklediğini” belirterek yapmıştır. Bu tasarruflar, şairin yeni bir nazım şekli veya türü arayışı içinde olabileceğini gösterse de söz konusu bu tasarruflara, yeni bir nazım şekli demek mümkün görünmemektedir.

Şiir defteri, ebrî karton bir cilt içerinde çizgili defter yapraklarına yazılmıştır ve 33 yapraktır. Tamamına yakını şiirlerden oluşan defterde açıklama mahiyetinde 11 mensur metin bulunmaktadır. Örneğin 12b sayfasında, “eşinin ölümünden sonra manâ âleminde onu müşahede ettikten sonra yazdığı gazellerin o sayfadan itibaren başladığı” belirtilir. 29b sayfasında, “kıt’aların altına tek çizgi çekilerek yeni bir usulle mısraların eklenerek belirsiz kalan manâları açıkladığı ve anlam verdiği” yazılıdır. Dolayısıyla yazar, şiirleri kim için, niçin ve hangi hallerde yazdığını, manzumelere eklediği mısraları ve beyitleri niçin eklediğini mensur metinlerde açıklamıştır.

Şiir Defteri'nin nüshası Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 2762 numarada kayıtlı olup eser üzerine MESTAP projesi çerçevesinde bir makale kaleme alınmış (Çukurlu-Arıtürk 2021 ve ayrıca Çiğdem Arıtürk tarafından  yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır (2021).