- Yazar Biyografisi (TEİS)
? - Madde Yazarı: Araş. Gör. BUKET NUR KIRMIZIGÜL ŞİMŞEK
- Eser Yazılış Tarihi:13.-14. yy. (?)
- Yazıldığı Saha:Eski Uygur
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Uygur
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:04/11/2021
SHİ WANG SHENG Qİ JİNG / ARAF'IN ON KRALI ÜZERİNE KUTSAL KİTAP
budizm, apokrif, uydurma sûtra?
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ölen birinin yeniden doğuş statüsünü belirlemek için, o kişinin yaptığı eylemleri yargılayan Araf'ın On Kralı (Shi Wang) üzerine bir yorumlama.
Metin, ölen kişinin ardından onun Araf bürokrasisini aşmasına yardım etmek için gerçekleştirilen on ölüm ritüelinde kullanılır. Bu eserin, Tang Hanedanlığı'nın son zamanlarında (9.-10. yy.) çok çeşitli kaynaklara dayanılarak yazıldığı düşünülmektedir (Elverskog 2020: 133).
Eserin Berlin ve Japonya'da Eski Uygurca yazılı ve çoğu resimli fragmanları bulunmaktadır. Berlin'deki Museum für Indische Kunst'da (Hint Sanat Müzesi) bu esere ait olduğu tespit edilen 35 resimli Eski Uygurca fragman yer almaktadır. Bu fragmanlar iki dilli olup hem Çin hem de Uygur alfabesi ile yazılıdır. Resimlerdeki figürlerin çoğunda Çince kitap tomarlarında bulunan Çin giysilerinin aksine Uygur elbiseleri görülmektedir (Elverskog 2020: 133). Gabain'e (1973) göre Uygur metinlerini içeren tasvirli kitap ruloları, Çinliler tarafından değil, bizzat Uygurlar tarafından resmedilmiştir.
Eski Uygurca metin, Çince metnin tamamının bire bir tercümesi gibi değildir. Eski Uygurca metin, resimlerin yanında Çince uyaklı şiir olarak yazılmış ilahilerin kabataslak bir çevirisi sayılabilir. Gabain 1971'de İndoloji toplantısında bu konudaki Çince ve Uygurca tasvirli metinleri yorumlamıştır, ayrıca bütün bu fragmanları 1972'de bir makalesinde neşretmiştir. Buna göre ölü bir kimse, bir hâkim masasında on yeraltı kralı tarafından kendisine işlediği günahlar hakkında bilgi verildikten sonra, cehennemin kapısı önünde dehşete kapılır ve hüküm giymekten korkar. Fakat daha sonra ona bir rahip veya rahibe kılığında Bodhisatva Ksitigarba karşı gelir ve Buda Amitabha'nın lütfu ile onu Batı Cennetine sevk eder (Gabain 1973). Zieme (1996) sadece tasvirlerin olduğu el yazmalarını tekrar yayımlamış ve fragmanların metinde hangi Araf mahkemesine denk geldiğini tespit etmiştir (Elverskog 2020: 133). Zieme burada, Gabain'in yayımında resimli fragmanlardaki Eski Uygurca yazıların okunuşuna çok dikkat edilmeyip, Çince orijinaline göre çevirilerin yapılmasından dolayı tekrar yayımını yapmak ihtiyacı duyduğunu belirtir (Zieme 1996: 402).
Japonya'da yer alan fragmanlar ise Nara'da Tenri Merkez Kütüphanesi'nde 40 küçük fragmandan oluşmaktadır. Resimli olan bu fragmanlar oldukça küçük boyuttadır. Bu metinle bağlantısı olan On Kral'dan (Wu dao zhuan lun wang) onuncusunun adının en büyük fragmanın üzerine hem Uygurca hem Çince yazılı olmasına dayanılarak tanımlanmıştır. Kudara, bu el yazmasının 13. veya 14. yüzyıla ait olduğunu düşünmektedir (Elverskog 2020: 133).
Eserden Örnekler
Sekizinci mahkemeye ait bir fragmandan (MIK III 46471a)
(1-6) [...] wang atlġ bäg-kä [tägir : amtı şlokda sö]zläyür : [...] aşuqar : [...] qaġıl kötürür [...]n buyan qılıng-lar : [..u]zun ämgäklig tamu-tın (Zieme 1996: 409).
(... Wang adlı beyin (Tarafsız Kral'ın) huzuruna varırlar. Şimdi ilahiden devam eder: (Yüz gün sonra ölü insanlar daha fazla sıkıntıya) maruz kalır: (Vücutlarına halkalar ve prangalar geçirilir ve) kamçılarla yaralanırlar. (Oğullar ve kızlar) sevap hasıl etmek için çaba harcarlar(sa, o zaman [ölüler] sonsuz) ıstırap dolu (yeraltı) cehennemlerine (düşmekten kurtulacaklardır.) )
Kaynakça
Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı (çev. M. Ağca ve D. Uzunkaya). Ankara: TDK Yay.
Gabain, Annemarie von (1972). "The Purgatory of the Buddhist Uygurs-Book Illustrations from Turfan". Mahayanist Art after A.D. 900. (ed. W. Watson). London: Percival David Foundation of Chinese Art, 25-35.
Gabain, Annemarie von (1973). "Kṣitigarbha-Kult in Zentralasien, Buchillustrationen aus den Turfan-Funden". Indologen-Tagung 1971: Verhandlagen der Indologischen Arbeitstagung im Museum fur Indische Kunst Berlin 7.-9. Oktober 1971. (eds. H. Härtel and V. Moeller). Wiesbaden, 47-71.
Kudara, Kōgi (1986). "Tenri Merkez Kütüphanesinde Bulunan Uygurca Metinler [Japonca]". Biblia, Bulltein of Tenri Central Library. 86: 180-127.
Teiser, Stephen F. (1994). The Scripture on the Ten Kings and the Making of Purgatory in Medieval Chinese Buddhism. Honolulu: University of Hawaii.
Zieme, Peter (1996). "On Turkish Versions of the "Scripture on the Ten Kings"". Proceedings of the 38th Permanent International Altaistic Conference. Kawasaki, Japan: August 7-12, 1995. (ed. Giovanni Stary). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 401-425.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA | Kalım Keyşi | Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER |
Görüntüle | ||
2 | SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ | ? | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
3 | NÎLAKANTHAKA SÛTRA | Şingko Şeli Tutung | Dr. kenan azılı |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ŞÎRÎN) | Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz |
Görüntüle | ||
5 | ALTUN YARUK | Şıñko Şeli Tutuñ | Prof. Dr. Ceval Kaya |
Görüntüle | ||
6 | SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing | ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG | Hüseyin Yıldız |
Görüntüle |