ŞERH-İ VİRD-İ SETTÂR (FUÂDÎ)
tasavvufî eser
Fuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Halvetiyye tarikatının ikinci piri Seyyid Yahya Şirvânî tarafından tertib edilen Vird-i Settâr adlı eserin Ömer Fuâdî Efendi tarafından yapılan şerhi. Halvetiyye mensupları arasında yaygınlık kazanıp vird olarak okunan bu eser, üzerine en çok şerh yazılan vird unvanına sahiptir.

Vird-i Settâr, Allahu Teâlâ’nın “Settâr” ismiyle başladığı için bu isimle anılmıştır. Eseri üç kısma ayırmak mümkündür. Birinci bölümde Allah’a hamd, sena, dua ve istiğfar, ikincisinde Allah’ın sıfatları ve doksan dokuz ismi, üçüncü bölümde Peygamber Efendimize (s.a.s), ilk dört halifeye, Hz. Hasan ve Hüseyin’e, Hz. Peygamber’in amcaları Hz. Hamza ve Abbas’a, Muhacirîn ve Ensâr’a, Tabiîn ve Ahyâr’a salât ü selâm yer almıştır. Daha sonra Allah’a hamd, senâ, duâ, istiğfâr, Peygamber Efendimize ve diğer peygamberlere salât ü selâmla bitirilmiştir. Ömer Fuâdî’nin şerhinde de -tabii olarak- bu konular üzerinde durulmuştur. Ele alınan konu ve kavramlar âyet, hadis ve çeşitli kaynaklardan istifadeyle açıklanmıştır. Günümüz telakkisine uygun olarak faydalanılan kaynaklar belirtilmiştir. Açıklanan konu veya kavramların özelliğine göre çeşitli akâid-kelam, lügat, edebiyat, tarih, tefsir, hadis ve tasavvuf kitaplarına başvurulmuştur. 

Bu eser ve şerhi esas itibariyle tasavvuf alanına aittir. Bu nedenle ele alınan kavramlar vesilesiyle tasavvufun pek çok konu ve kavramına da değinilmiş ve açıklama getirilmiştir. Velayet-nübüvvet, marifetullah, hikmet, mürid-mürşid, zikir, fenâ-beka, nefis ve mertebeleri, tövbe, şeriat-tarikat-marifet-hakikat, rüya tabiri gibi konu ve kavramlar üzerinde durulmuştur. Nefsin emmâre, levvâme, mülheme ve mutmaine olmak üzere dört mertebesinden ve her mertebenin yedişer sıfatından bahsedilmiştir. Fuâdî bu konuyu Muslihu'n-Nefs adlı eserindeki şiirleri aktararak işlemiştir.

Eserde yer alan Anadolu’da İslam’ın ve tasavvufun yayılmasıyla ilgili tespitler de önemlidir. Buna göre Anadolu/Diyâr-ı rûm Osman Gazi ve beraberindeki gaziler tarafından fethedilince iman nuruyla aydınlanmıştır. Bu esnada âlim ve ve fâzıl kimseler de din ve devlete büyük destek vermiştir. 

Eserin dili sade ve üslubu akıcıdır. Sembol, mecaz ve hikâyelere yer verilerek halkın anlayabileceği tarzda yazılmıştır.

Eserin Süleymaniye Kütüphanesi, Resit Efendi, No. 1189 (vr. 1b-75b); Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, No. 1734 (vr. 48a-93b); Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi,  No. 2287 (vr. 196a-229a) ve Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Şry., No. 881 (vr. 1b-61b)'de kayıtlı olmak üzere dört nüshası tespit edilmiştir.

Eser hakkında 2006 yılında Hatice Karaçam tarafından yapılan yüksek lisans çalışması henüz basılmamıştır.

Fuâdî'nin biyografisi için bk. "Fuâdi, Ömer". Türk Edebiyatı Eserleri Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer

Eserden Örnekler


“Yâ Allah! Huzûr-ı âlîne geldim. Ber vech-i ubûdiyet senin şânını ta‘zim ve zâtını tebcîl ve rızânı tahsîl için gün doğunca envâ‘-i ezkâra iştiğâl murâdımdır. Velâkin zât-ı celîl ve bî-çûnüne lâyık zikr ü ezkâra kâdir değilin. Ammâ Cenâb-ı Âlî’den avn ü ihsân recâ ederim ki zâtına lâyık zikr ve ibâdete iştigâl müyesser edip, acz ü hata ile, ayb ü noksânım zuhûr ederse, sıfat-ı afv ü gufrân ile setredip, kemâl-i fazlından yüzüme vurmayasın” duâ ve nidâsında ziyâde tazarru‘ ve niyâz kasdına te’kîden ism-i Settâr’ı tekrar etti.” (Süleymaniye Kütüphanesi, Resit Efendi, No. 1189, vr. 2a.)


Kaynakça


Konur, Himmet (2013). “Derviş Ömer Fuâdî’nin Vird-i Settâr Serhi”. Kafkasya’dan Anadolu’ya Kültür Köprülerimiz- Uluslararası Seyyid Yahya Şirvânî ve Halvetilik Sempozyumu.  Eskişehir: Türk Dünyası Vakfı Yay.

Karaçam, Hatice (2006). Derviş Ömer Fuâdî Efendi’nin Şerh-i Vird-i Settâr Adlı Eseri ve Tasavvufi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.


Atıf Bilgileri


KONUR, Himmet. "ŞERH-İ VİRD-İ SETTÂR (FUÂDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-vird-i-settar-fuadi. [Erişim Tarihi: 26 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
2 BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. İlyas YAZAR
Görüntüle
3 TÜRBENÂME (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Gencay Zavotçu
Görüntüle
5 HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
6 KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Prof. Dr. Hakan Yekbaş
Görüntüle
7 MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
12 RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. asuman ünal özcan
Görüntüle
14 RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Dr. Mutlu Melis Özgeriş
Görüntüle
15 RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) Fuâdî, Ömer Diğer Sevda Tuğçe Kahriman
Görüntüle
16 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
18 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
19 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
20 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
22 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
23 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
24 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
25 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle