ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (?)
Kasîde-i Bürde şerhi
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Bûsîrî’nin (d. 608/1212-ö. 696/1297?) asıl ismi el-Kevâkibü’d-Dürriyye fî Medhi Hayri’l-Beriyye olan ancak İslami edebiyatta Kasîde-i Bürde olarak tanınan meşhur şiirine yazılmış müellifi belirsiz mensur Türkçe şerh. Eserin her sayfasında iki satır, kaynak şiirin asli iki beytine; beşer satır, bu beyitlerin mensur biçimde izahına ve son satır ise her sayfanın sonunda aynen tekrar eden Arapça bir duaya ayrılmıştır.

Müellif, kaynak metnin ilgili beytini verdikten sonra genellikle “Ya‘nî sâhib-i kasîde” ya da “Sâhib-i kasîde” ifadeleriyle başlayarak söz konusu beyti muhtasar biçimde şerh etmiştir. Eserin benzer Kasîde-i Bürde şerhlerine nazaran oldukça sade bir dille kaleme alındığını söylemek mümkündür. Zira şârih, kaynak şiirde yer alan kelimelerin yapı özelliklerini ve sözlük anlamlarını eserinde vermeyi mutlak bir ihtiyaç olarak görmemiş yani gramer kurallarıyla alakalı Arapça terimlerle şerhin dilini zorlamamıştır. Diğer bir ifadeyle klasik şerh metotlarından farklı olarak kelime ve ibareleri teker teker açıklama yoluna gitmemiş, muhtevayı esas alarak genel okuyucu kitlesine hitap eden bir metin ortaya koymuştur. Beytin genel anlamını elinden geldiğince bozmamaya gayret eden müellif, bu yöntemle odak metinden uzaklaşılmasının önüne geçmiştir. Bunun yanında beyitler arasında bağ kurarak anlamsal bütünlüğü korumuş, gereksiz ayrıntıya girerek okuyucuyu usandırmamış, başka bir söyleyişle detayları okuyucunun anlayışına bırakmıştır.

Şerhin tespit edilebilen tek nüshası Güler Doğan Averbek (2020: 28) tarafından ilim âlemine tanıtılmıştır. Berlin Devlet Kütüphanesinde bulunan kataloglanmamış Türkçe yazmalar arasında Hs.or.5151 arşiv numarasıyla kayıtlı olan eser, 3 Şaban 1146/9 Ocak 1734 tarihinde istinsah edilmiş olup 42 varaktan müteşekkildir. Söz konusu şerh, Hamza Koç (2021) tarafından yayımlanmıştır.

Eserden Örnekler


E min tezekküri cîrânin bi-zî Selemi

Mezecte demʻan cerâ min mukletin bi-demi

Ya‘nî sâhib-i kasîde vefret-i tahassür ve kesret-i tahayyüri üzere kendü nefsine tenbîhen hitâb ider ki: Senün bu gûne kan ile mahlût rîzân itdüğün eşk-i çeşmün sâhib-i Selem olan mekânda sâkin ü mütemekkin olan mahâbîb nasb-ı aynundan olup ve dâ’imâ kalbünden gitmeyüp zikr itdüğünden mi ağlayup feryâd u zârunı peyveste-i tâk-ı eflâk idersün?

Allâhümme hallisnâ min şerri’ş-şeytân ve yessir lenâ bekâ’e’l-îmân.


Em hebbeti’r-rîhu min tilkâ’i Kâzımetin

Ve evmeza’l-berku fi’z-zalmâ’i min İzami

Ve feryâd u figânı hadden efzûn olup adem-i tâkatden havf ile yine nefsine hitâb idüp dir ki: Senün bu kan-ıla mahlût akıtduğun gözyaşı Kâzıme cânibinden yel esdüginden midür yohsa şeb-i muzlimde İzam cânibinden zâhir olan ra‘d u berkden midür yâhûd derûnında cây-gîr olan kemâl-i aşk-ı hakîkî ile mi ağlarsın?

Allâhümme hallisnâ min şerri’ş-şeytân ve yessir lenâ bekâ’e’l-îmân (Koç 2021: 39-41).

Kaynakça


Doğan Averbek, Güler (2020). “Berlin Devlet Kütüphanesi’nde Bulunan Kataloglanmamış Türkçe Yazmalar Üzerine Tespitler”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (24): 1-40.

Koç, Hamza (2021). Berlin Devlet Kütüphanesi Hs.or.5151’de Kayıtlı Kasîde-i Bürde Şerhi. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yay.

Atıf Bilgileri


KOÇ, Hamza. "ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (?)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-kaside-i-burde. [Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (MELÎHÎ, GELİBOLILI) Melîhî Gönül Delice
Görüntüle
2 CEVÂHİRÜ'L-KELİMÂT (ŞEMSÎ) Şemsî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
3 MANZUM FERÂİZ (İLMÎ) İlmî (d ?/? - ö.?/?) Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
4 RİCÂLÜ'L-GAYB (?) ? Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle