Kaynaklarda hayatı hakkında kesin bir bilgiye rastlanmayan T. Abdi’nin eseri. 172 sayfalık eserin on bir bölümden oluşacağı söylense de on bölümde tamamlanır. Eserin ön sözünde yazar, dönemin padişahına kısaca övgüler sunduktan sonra Sergüzeşt-i Kalyopi’yi yazma sebebini anlatmaya başlar. Buna göre; İmparatorluk sınırları içerisinde pek çok eser basılmaktaysa da bunlar kendi vatanımızda meydana gelmiş olayları anlatmamaktadır. Bu durumu kendi bahçemizde yetişen meyvelerin güzelliği ve lezzeti üzerinden anlatan yazar, edebiyatı bu yabancı etkilerden kurtarmak ve bizim olanı, bize ait olanı anlatmak için Sergüzeşt-i Kalyopi adlı eseri yazdığını söyler. Ayrıca T. Abdi bu hikâyenin halk arasında anlatıldığını ancak yazıya aktarılmadığını da belirterek bunu yapan ilk isim olduğuna dikkat çeker.

Roman, Kalyopi adındaki Rum kızı ile Ziver Bey adındaki Osmanlı delikanlısının maceralarla örülü aşk hikâyesini anlatır. Babalarını kaybeden bu iki genç, bir kabir ziyareti esnasında karşılaşırlar. Saatin geç olması sebebiyle ve genç bir kadının tek başına sokaklarda bir belaya uğramaması için Ziver Bey Kalyopi’yi evine bırakır. Bu sahneyi evin penceresinden gören Kalyopi’nin sert mizaçlı ağabeyi Kostanti, kardeşini aile şerefini iki paralık etmekle suçlar. Toplanan aile meclisinden Kalyopi’nin sürgüne gönderilmesi kararı çıkar. Bunun üzerine Kalyopi bir ilaç ile bayıltılır, üzerindeki elbiseler eski püskü erkek kıyafetleri ile değiştirilir ve bir gemiye bindirilir. Geminin kaptanı ise Kostanti’nin arkadaşıdır ve ondan kızın uygun bir anda denize atılması emrini almıştır. Ancak kaptan Kalyopi’nin ağlamalarına dayanamaz ve kızı biraz erzakla birlikte ıssız bir adaya bırakır.

Kalyopi, etrafta bir tek insanın bile bulunmadığı bu ıssız adada tam on yedi gün geçirir. Kaptanın kendisine verdiği erzakları yer, oyulmuş bir kayanın içinde yatar ve vakit geçirmek için sepet örmeye başlar. Bu kısımlarda 12. yüzyılda İbn-i Tufeyl tarafından yazılan Hay Bin Yakzan ve Daniel Defoe’nun 1719 yılında yayımlanan Robinson Crusoe adlı eserlerinin etkisi belirgindir. Kalyopi’nin tesadüf eseri adadan kurtulması ise yeni maceralara kapı aralar. Bu süre içerisinde Kalyopi Ziver Bey ile karşılaşsa da onu tanımaz, divane âşıklarla karşılaşır, fırtınalara yakalanır, Kız Adası denilen bir adaya düşer, yakılma tehlikesi atlatır, kahvehane köşelerinde yatar, hapse girer, fahişelikle suçlanır, eşkıyalarla karşılaşır. Romanın sonunda ise Kalyopi, erkek kıyafetlerinin sağladığı avantaj ile sağ salim İstanbul’a döner ve Ziver Bey’e kavuşur. Kalyopi İslâm dinini kabul eder, Nedime adını alır ve Ziver Bey ile evlenir.

Kalyopi’nin maceralarının anlatıldığı romanda -henüz sanayileşmemiş bir toplum olsa da- şehir-kır kıyaslamalarına yer verilerek doğa lehine bir çerçeve çizilir. Ayrıca T. Abdi, ütopik adalara ve robinsonad denilen tehlikeli adalara değinerek bir geleneği ve popülariteyi devam ettirmeye çalışır. Roman, uzun cümleleri ve betimleri ile dikkat çekerken bir yandan da bu ağırlığı olay örgüsünün hareketliliği ile yumuşatmaya çalışır. Anlatıcı Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerindeki kadar olmasa da yer yer araya girer ve kısa açıklamalar yapar. Ancak karakterlerin birkaç sayfa süren iç konuşmalarına da yer verilir. Bir anlamda T. Abdi, tahkiye geleneği ile Batılı anlamda bir roman tarzını sentezlemeye çalışır. Mustafa Nihan Özön Türkçede Roman adlı çalışmasında eseri “halk arasında ağızdan ağıza aktarılan hikâyeler” başlığı altında değerlendirir (1985: 100-102). Pertev Naili Boratav da Özön gibi eserin sözlü kültürden yazıya aktarılan bir halk hikâyesi olduğunu vurgular (2002: 74). İnci Enginün (2013: 169-170), Gonca Gökalp Alpaslan (2002: 169) ve Hüseyin Yeniçeri (1986: 140) de eseri modern romana geçişte önemli bir örnek olarak görürler.

1290/1873 yılında yayımlanan eserin yayın yeri hakkında herhangi bir bilgi yoktur. Sergüzeşt-i Kalyopi’nin Latin harflerine aktarılmış hâli basılmıştır (Köken 2020). Roman ile ilgili 2 yüksek lisans tezi bulunmaktadır (Yeniçeri 1986; Doğan 2019). Ayrıca romana 2 makale içerisinde de değinilmiştir (Karakoç 2019; Oktay 2020).