ŞERÂRE (MUALLİM NACİ)
şiir
Muallim Naci (d. 1850-ö. 13 Nisan 1893)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şerâre, Muallim Naci’nin Ateş-pâre’den sonra yayımlanan dördüncü şiir kitabı. Ateş-pâre ve Şerâre şiir kitaplarının yayımlandığı yıllar Muallim Naci’nin Tercümân-ı Hakikat gazetesinde görev aldığı döneme tekabül etmektedir. Ateş-pâre kitabıyla adından şair kimliğiyle söz ettiren şair, Şerâre şiir kitabıyla Divan Şiiri tarzında çıkacağı yeni bir yolun nüvesini vermiştir. Nitekim Ateş-pâre’den sonra yayımlanan Şerâre ve Fürûzân şiir kitaplarında Klasik Türk şiiri anlayışını yansıtan pek çok manzume bulunmaktadır. Muallim Naci, Şerâre’nin girişinde yer alan “Bir İki Söz” başlıklı takrizinde Şerâre’yi oluşturan şiirlerin Ateş-pâre gibi sadece belirli bir döneme ait olmadığını, on beş sene evvelinden on beş gün evveline kadar hayatının farklı dönemlerinde yazılan çocukluk ve gençlik şiirlerinin bir arada toplandığını ifade eder. Muallim Naci'nin "Ateş-pâre'nin peyki" olarak tarif ettiği Şerâre kitabında yer alan şiirler daha önce yazılmalarına karşın müstakil bir kitap olarak Ateş-pâre'den sonra neşredilmişlerdir. Bu açıdan Şerâre’de yer alan şiirlerin Muallim Naci’nin genel şiir duyarlılığını yansıttığı ve Ateş-pâre'ye zemin hazırladığı söylenebilir. Yine takrizde belirtildiği üzere Muallim Naci, kitaba Şerâre ismini Tercüman-ı Hakikat’in muharrirlerinden olan Meşâhir-i İslâm yazarı Hamid Vehbi Efendi'nin verdiğini belirtmektedir. Muallim Naci'nin ince hacimli şiir kitaplarından birisi olan Şerâre'nin içerisinde sırasıyla terbî, kıt'a, rubâi, şarkı, gazel gibi nazım şekillerinde şiirler yer almaktadır. Şerâre'de yer alan fakat daha önce Tercüman-ı Hakikat'te yayımlanmış bazı manzumeleri Muallim Naci'nin "Mes'ûd Harâbâtî" takma adıyla yayımlaması dikkat çekmektedir. Dile verdiği önemi şiirlerinde ve nesirlerinde Türkçeyi hatasız kullanarak da gösteren Muallim Naci, Klasik Türk şiiri estetiğini yansıtan şiirlerinde aruzu ustalıkla kullanmış, Türkçeyi aruz veznine kolayca adapte edebilmiştir. Bu yönüyle Şerâre, şairin aruzu ve Türkçeyi şiir yazmaya başladığı ilk dönemlerde de ne kadar rahat kullandığını göstermesi bakımından önemlidir. Muallim Naci'nin şiirlerindeki bu başarısının Türk edebiyatında aruzu daha sonraki dönemlerde de kullanmaya devam edecek olan Mehmed Akif ve Yahya Kemal gibi önemi şairleri etkilediği bilinmektedir. 

Muallim Naci çalışmaları hususunda Celal Tarakçı, Muallim Naci üzerine 1973 yılında hazırladığı doktora çalışmasını 1994 yılında kitaplaştırmış ve Naci'nin şiirlerinden kısa bir seçkiyi bu çalışmasında kullanmıştır. Muallim Naci'nin bütün şiirleri ise Abdülkadir Hayber ve Hüseyin Özbay tarafından 1997'de yayımlanan Muallim Naci'nin Şiirleri adlı kitapla ilk defa Latin harfleriyle neşredilmiştir. Yakın tarihte Naci'nin bütün şiirleri, Kayahan Özgül tarafından "Arafta Yalnız Bir Şair: Muallim Naci" başlıklı uzun bir inceleme yazısıyla beraber Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V: Muallim Naci Efendi adıyla 2016 yılında neşredilmiştir.

Şairin detaylı biyografisi için bk. "Muallim Naci". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci

Eserden Örnekler


                           Terbî

"Aldım âteş bir zaman ateşîn ruhsâreden

Fark olunmam şimdi bir âteş-feşân seyyâreden

Verdim âteş dillere sûz-ı dil-i âvâreden

Eyledim îcad bin yangın bir âteş-pâreden" (Muallim Naci, 1997: 167)


                     Levh-i Mezar-ı Şâir (Kıt'a)

Oldu can hem-bezm-i cânan, dinlemem sussun cihân

Gûş-i cânım dinlesin, ârâm- cânım söylesin


Bir zaman ben söyledim, kim bildi? Bundan böyle de

Gönlümün hâlin yıkılmış hânümanım söylesin


"Meşhedin mahşer kesilmiş, bende yok sözden eser

Kıssa-i rengînimi hûn-ı revânım söylesin


Ben nihân oldumsa âsârım nihân olmaz, durur

Şanımı ahlâfa sıyt-i câvidânım söylesin


Bir zaman olsun bana levh-i mezârım tercümân

Ben yoruldum söylemekten, tercümânım söylesin" (Muallim Naci, 1997: 169)


                          Rubâî

"Meyyal-i hevadır dil-i bi-temkinim

İsyan ile iştigaldir ayinim

Naci yine etmekteyim ümmid-i necat

Ben bende-i dergah-ı Celaleddinim" (Muallim Naci, 1997: 170)

Kaynakça


Akyüz, Kenan (1986). Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Hayber, Abdülkadir-Hüseyin Özbay (1997). Muallim Naci'nin Şiirleri, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Kaplan, Mehmet (1969). Şiir Tahlilleri I, İstanbul: Dergah Yayınları.

Muallim Naci (1884). Âteş-pâre. İstanbul: Mihran Matbaası.

Muallim Naci (1884). Şerâre. İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya.

Okay, Orhan (2008). İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti Beşir Fuad. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Özgül, M. Kayahan (2016). Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V Muallim Naci Efendi. İstanbul: Kitabevi Yay.

Tanpınar, Ahmet Hamdi (1967). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Yay.

Tansel, F. Abdullah (1953). "Muallim Naci ile Recaizade arasındaki Münakaşalar ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebi Hadiseler", Türkiyat Mecmuası, C. 10.

Tansel, F. Abdullah (1962). “Muallim Nâcî’nin Dinî Eserleri”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 161-177.

Tarakçı, Celal (1994). Muallim Nâcî Efendi: Hayatı ve Eserlerinin Tedkiki. Samsun: Sönmez Ofset Matbaası.

Uçman, Abdullah (1998). Muallim Naci. İstanbul: Timaş Yayınları.

Atıf Bilgileri


Alim, Enes. "ŞERÂRE (MUALLİM NACİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serare. [Erişim Tarihi: 18 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ISTILÂHÂT-I EDEBİYYE (MUALLİM NÂCÎ) Nâcî, Muallim Nâcî Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
2 ARÛZ NÜMÛNESİ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Araş. Gör. Çağla Akar
Görüntüle
3 ATEŞPÂRE (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Enes Alim
Görüntüle
4 ÇOCUKLAR İÇİN LUGAT KİTÂBI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
5 DEMDEME (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Araş. Gör. Çağla Akar
Görüntüle
6 EMSÂL-İ ALÎ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Enes Alim
Görüntüle
7 ESÂMÎ (MUALLİM NÂCÎ) Muallim Nâcî Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
8 FÜRÛZÂN (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Araş. Gör. Çağla Akar
Görüntüle
9 HURDE-FÜRÛŞ 1 (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
10 İNŞÂ VE İNŞÂD (MUALLİM NÂCİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
11 İNTİKÂD (MUALLİM NACİ -BEŞİR FUAT) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
12 KÂMÛS-I OSMÂNÎ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
13 LUGAT-I NÂCÎ (MUALLİM NÂCİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
14 MEDRESE HÂTIRALARI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Saime Kemerci
Görüntüle
15 MEHMED MUZAFFER MECMU'ASI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Özlem Kayabaşı
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle