- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sücûdî - Madde Yazarı: Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
- Eser Yazılış Tarihi:1518-1520?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:30/01/2022
SELÎM-NÂME (SÜCÛDÎ)
Selîm-nâmeSücûdî (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kalkandelenli Sücûdî tarafından yazılan, Yavuz Sultan Selim dönemine ilişkin tarihî olayların anlatıldığı eser. Bu eser, Üsküplü İshak Çelebi (ö. 944/1538)’nin Selîm-nâme’sinin devamı mahiyetindedir. Çünkü, Sücûdî bu eserini İshak Çelebi’nin bıraktığı yerden yani Sultan Selim’in tahta çıkışından (1512) başlatıp Mısır Seferi (1516-1517)’nin sonuna kadar getirmektedir. Eserin 1518-1520 tarihleri arasında yazıldığı tahmin edilmektedir (Tekindağ 1970: 217, Çuhadar 1988:).
Sücûdî’nin bu eseri Selim-nâme türündeki diğer eserlerden farklı olarak hamdele ve salvele ile değil doğrudan Sultan Selim’e övgü ile başlamaktadır. Ardından Sultan Selim’in tahta çıkışının anlatıldığı bölüm ile esere giriş yapılır. Eserin devamında sırasıyla İran Seferi, Çaldıran Zaferi, Sultan Selim’in Tebriz’e girişi, Kemah Kalesi’nin fethi, Alâüddevle’nin öldürülmesi, doğuya ve güneye sefer girişimleri, Mısır Seferi, Mercidâbık Savaşı, Halep, Şam ve civarının Osmanlıya bağlanması, Mısır Fethi’nin hazırlığı ve son olarak Ridâniye Savaşı ile Mısır’ın fethi konuları işlenmektedir (Çuhadar 1988: 8-24).
Eserin büyük bir kısmı mensur şekilde secili cümlelerle yazılmıştır ancak aralarda çoğunluğu Farsça olmak üzere Türkçe ve Arapça manzum parçalar da mevcuttur. Bu sebeple eserin tarihî bir kaynak olmasının yanında edebî değeri de mevcuttur. Arapça, Farsça kelime ve terkipler eserin dilini zorlaştırsa da kaynaklarda İshak Çelebi’nin eserine kıyasla daha anlaşılır bir dili olduğu kaydedilmektedir. Eserde çok sayıda ayet iktibasları, hadisler ve atasözleri yer almaktadır. Sücûdî, eserinde herhangi bir rivayet kaynağı göstermediği gibi olayları kendisinin müşahede ettiğine dair bir ifade de kullanmaz (Çuhadar 1988: 25-31). Ancak bazı kaynaklarda Sücûdî’nin silahtar kâtibi olarak İran ve Mısır Sefer’ine katıldığı kaydedilir ve bu sebeple eserde anlatılan olayların Sücûdî tarafından bizzat yaşandığı iddia edilir. Genel olarak olayların anlatımında çok ayrıntılı bilgiler verilmese de bazı hadiselerin tam tarihlerinin ve günlerinin verilmesi buna delil olarak sunulur (Tekindağ 1970: 216). Eserde, Yavuz Sultan Selim’in hükümdarlık döneminin tümü anlatılmaz. Diğer Selim-nâmelerin sonunda hükümdarın ölümü ve Kanûnî’nin tahta geçişi anlatılırken, bu eserde Mısır Seferi’nden sonra Yavuz’un methi ve dua ile eser sonlanır (Argunşah 2009: 34).
Sücûdî’nin bu eseri padişah tarafından beğenilmemiştir (Kartal 2019: 243). Türkçe şair tezkirelerinin bazılarında da eserle ilgili olumsuz değerlendirmeler kaydedilir. Latîfî ve Gelibolulu Âlî bu eseri hâyîde, nâ-şâyeste gibi olumsuzluk ifade eden kelimelerle değerlendirip eserin müptezel ibareler ve bilinen anekdotlarla inşa edildiğini kaydederler (Canım 2018: 264, İsen 2017: 97). Âşık Çelebi ise onların aksine eseri olumlu değerlendirmelerde kullanılan küşâyende, hoş-âyende gibi tezkire tabirleriyle değerlendirir (Kılıç 2018: 408).
Yurt içi ve yurt dışı kütüphanelerde kayıtlı toplam yedi nüshası tespit edilen eser üzerinde yalnızca Topkapı Sarayı nüshası kullanılarak bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Çuhadar 1988).
Yazarın biyografisi için bk. “Sücûdî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sucudi
Eserden Örnekler
Bilâd-ı şark cânibine munsarıf u mun'atıf buyurulup, mâh-ı mancûk-râyât, feth-âyât her gün bir menzil-i şerîfi teşrîf eyleyüp, vüzerâ-i 'ızâm ve ümerâ-i zevi'l-ihtirâm ve 'asâkir-i Behrâm-intikâm half u kuddâmdan muhît ve nigehbân ve nusret ü zafer yemîn ü yesârdan nigerân ve serv-i bâlâ solaklar önünce yayan olup, menâzil ü merâhili tûmâr-ı a'dâ-yı hâksâr gibi kat' u tay idüp, bir nice günden efvâc-ı 'asâkir-i İslâm-medâr ve ecnâd-ı devlet-şi'âr ve sa'âdet-disârla dâri's-saltana ve medâr-ı hılâfet mahrûse-i Kostantiniyye şânehe'llâhü 'ani'l-beliyyeti nüzûl ü iclâl gösterüp, inşirâh-ı sadr u safâ-yı hâtır birle birkaç gün anda ârâmiş u âsâyiş idüp bir seher ki mellâh-ı kazâ vü kader zevrak-ı zerrîn-i mihr-enverî nûrîn-bâdbânle tezyîn idüp, deryâ-yı ahdara revâne kıldı.
Beyt:
Hallede’llâhu te’âlâ mülkehû
Fî bihâri’l-‘adli ecra fülekû
Hazretleri dahi evliyâ-yı saltanata Üsküdar yakasına geçmek emredüp,
Beyt:
Keyvân cenâb-ı câh to-râ geşte hâk-bûs Gerdûn-misâl hükm to-râ kerde imtisâl (Çuhadar 1988: 46-47)
Kaynakça
Argunşah, Mustafa (2009). “Türk Edebiyatında Selimnâmeler”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4(8): 31-47.
Canım, Rıdvan (hzl.)(2018). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/60327,latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzamapdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 28.01.2022]
Çuhadar, İbrahim Hakkı (1988). Sucûdî’nin Selim-nâmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
İsen, Mustafa (hzl.)(2017). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55739,kunhul-ahbarin-tezkire-kismpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 29.01.2022].
Kartal, Ahmet (2019). “Yavuz Sultan Selim Dönemi Kültür Ve Edebiyatı”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 40: 187-266.
Kılıç, Filiz (hzl.)(2018). Meşâ’irü’ş-şu’arâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 29.01.2022]
Levend, Âgâh Sırrı (1956). Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavât-nâmesi. Ankara: TTK Yay.
Sücûdi. Selimnâme. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan no:1284.
Tekindağ, Şehabeddin (1970). “Selim-nâmeler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 1: 203-207.
Uğur, Ahmet (1978). “Selim-nâmeler”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 22: 367-380.
Uğur, Ahmed (2009). “Selimnâme”. İslâm Ansiklopedisi. C.36. İstanbul: TDV Yay. 440-441.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
3 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
5 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
7 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
10 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |