- Yazar Biyografisi (TEİS)
Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin - Madde Yazarı: Doç. Dr. Çetin Kaska
- Eser Yazılış Tarihi:988/1581
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:07/11/2021
SELÎM HAN-NÂME (LOKMÂN)
Selim-nâmeLokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Lokmân’ın Farsça manzum-mensur olarak kaleme aldığı selîm-nâme türündeki eseri. Ağırlıklı olarak II. Selim (ö. 1574) döneminin anlatıldığı, 6 Zilhicce 988/12 Ocak 1581 tarihinde tamamlanan eser, mensur kısımların yanı sıra 1615 beyitlik manzum bölüm bulundurmaktadır. Selîm Han-nâme'nin giriş kısmında ilk önce Allah, Hz. Muhammed ve dört halife daha sonra Sultan II. Selim, Veziriazam Mehmed Paşa ve devlet büyükleri övülmüş, eserin yazma sebebi ifade edilmiş ve asıl konuya geçilmiştir. Selim Han-nâme’nin sebeb-i telifinde Lokmân gaipten bir ses duyduğunu, Ahmed Nâmî’yi gördüğünü, onun rehberliğiyle bir saraya vardığını, yazdığı dîbâceyi gösterip beğenilmesi üzerine eseri yazmaya devam ettiğini ve Selîm Han-nâme'yi Mevlânâ’nın aziz ruhundan aldığı feyzle kaleme aldığını ifade etmiştir.
Selîm Han-nâme'de Osmanlı sultanları ile vezirlerin yaptıkları kahramanlıklardan bahsedilmiş, Fatih Sultan Mehmed (ö.1481)’in İstanbul’u fethetmesi, fetihten sonra inşa edilen yapılar, Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi, Semâniyye medreselerinin inşa edilmesi ve İstanbul’un bir kültür merkezi haline gelmesi anlatılmıştır. Eserde Sultan Süleyman’ın vefatı ve vefatının gizlenmesi, Zigetvar’ın fethedilmesi, mezarların ziyaret edilmesi, Sakız adasının fethi, Büyükçekmece Köprüsü, hakkında da bilgi verilmiştir. Müellif II. Selim’i dört halife ve Hz. Yusuf’la kıyaslayarak onun sadakatine, adaletine, ahlakına ve yiğitliğine değinmiştir. Basra, Bağdat, Loristân, Erzurum, Maraş, Karaman, Bursa, Kırım, İstanbul, Rumeli gibi yerlerin zikredildiği eserde müellif II. Selim’i Kanuni Sultan Süleyman’a benzeterek ona dualar etmiştir.
Firdevsî (ö. 1020 ?)’nin Şâh-nâme’sini örnek alınarak yazılan Selîm Han-nâme'de devlet teşkilatı, devlet kurumları, ordu, donanma, silahlar, savunma ve savaşta ordunun konuşlanması hakkında önemli bilgiler anlatılmıştır. Sade ve basit bir dile ile kaleme alınan ve manzum kısmı mesnevi tarzında yazılan eserde Arapça kelime, terim ve tabirler, ayet ve hadisler, muamma ve müfretler yer almıştır.
Eserin biri Topkapı Sarayı Müzesi’nde (nr. 1537; nr. 3595) diğeri British Kütüphanesi’nde kayıtlı iki yazma nüshası bulunmaktadır. British Kütüphanesi nüshasında 9 minyatür ve III. Murad (ö. 1595)’a sunulan Topkapı Sarayı Müzesi nüshasında 44 minyatür yer almaktadır. Lokmân’ın Selîm Han-nâme’si üzerine Najeebullah Ahadi tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2019).
Şairin biyografisi için bk. “Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lokman-seyyid-lokman-lokman-celebi
Eserden Örnekler
Seher ki gah hûrşîd rohşende çehr
Ber âmed ze burc-ı şeref ber sepehr
Şod afâk çûn becostem enûr ezû
Heme kâr-i gîtî muyyeser ezû
Ze nâgeh begûşem sedâi resîd
Ze hâtıf nevîd nevâî resîd (Ahadi 2019: 47)
Kaynakça
Ahadi, Najeebullah (hzl.)(2019). Seyyid Lokman ve Selîm Han-Name (Şehname-i Selim Han). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Becelîzâde, Emîn ve Mehdî Selmân (1398). "Mu'arrifî-i Destnivîs-i Selîm Hân-nâme ve Berresî-i Fevâid-i Târîhî-i Ân". Mecelle-i Târîh-i Edebiyyât 12(3): 167-186.
Kütükoğlu, Bekir (2003). “Lokmân bin Hüseyin”. İslâm Ansiklopedisi. C.27. İstanbul: TDV Yay. 208-209.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ZAFER-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
2 | ŞEHİNŞÂH-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
3 | HÜNER-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
4 | ZÜBDEDÜ'T-TEVÂRİH (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Meryem Özer |
Görüntüle | ||
5 | KIYÂFETÜ'L-İNSÂNİYYE FÎ ŞEMÂİLİ'L-OSMÂNİYYE (SEYYİD LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL |
Görüntüle | ||
6 | OĞUZ-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Araş. Gör. Sevgi Kübra Akdemirel |
Görüntüle | ||
7 | NESEB-NÂME-İ HÜMÂYUN (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ MİHR Ü MÜŞTERÎ (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LEM'ATÜ'L-ENVÂR (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
10 | MÜCMELÜ'T-TÛMÂR (SEYYİD LOKMÂN) | Seyyid Lokmân b. Hüseyin el-Âşûrî el-Urmevî | Dr. İbrahim Pazan |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
12 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
14 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
15 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
16 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
17 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
20 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |