SELÎM HAN-NÂME (LOKMÂN)
Selim-nâme
Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Lokmân’ın Farsça manzum-mensur olarak kaleme aldığı selîm-nâme türündeki eseri. Ağırlıklı olarak II. Selim (ö. 1574) döneminin anlatıldığı, 6 Zilhicce 988/12 Ocak 1581 tarihinde tamamlanan eser, mensur kısımların yanı sıra  1615 beyitlik manzum bölüm bulundurmaktadır. Selîm Han-nâme'nin giriş kısmında ilk önce Allah, Hz. Muhammed ve dört halife daha sonra Sultan II. Selim, Veziriazam Mehmed Paşa ve devlet büyükleri övülmüş, eserin yazma sebebi ifade edilmiş ve asıl konuya geçilmiştir. Selim Han-nâme’nin sebeb-i telifinde Lokmân gaipten bir ses duyduğunu, Ahmed Nâmî’yi gördüğünü, onun rehberliğiyle bir saraya vardığını, yazdığı dîbâceyi gösterip beğenilmesi üzerine eseri yazmaya devam ettiğini ve Selîm Han-nâme'yi Mevlânâ’nın aziz ruhundan aldığı feyzle kaleme aldığını ifade etmiştir.

Selîm Han-nâme'de Osmanlı sultanları ile vezirlerin yaptıkları kahramanlıklardan bahsedilmiş, Fatih Sultan Mehmed (ö.1481)’in İstanbul’u fethetmesi, fetihten sonra inşa edilen yapılar, Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi, Semâniyye medreselerinin inşa edilmesi ve İstanbul’un bir kültür merkezi haline gelmesi anlatılmıştır. Eserde Sultan Süleyman’ın vefatı ve vefatının gizlenmesi,  Zigetvar’ın fethedilmesi, mezarların ziyaret edilmesi, Sakız adasının fethi, Büyükçekmece Köprüsü, hakkında da bilgi verilmiştir. Müellif II. Selim’i dört halife ve Hz. Yusuf’la kıyaslayarak onun sadakatine, adaletine, ahlakına ve yiğitliğine değinmiştir. Basra, Bağdat, Loristân, Erzurum, Maraş, Karaman, Bursa, Kırım, İstanbul, Rumeli gibi yerlerin zikredildiği eserde müellif II. Selim’i Kanuni Sultan Süleyman’a benzeterek ona dualar etmiştir.

Firdevsî (ö. 1020 ?)’nin Şâh-nâme’sini örnek alınarak yazılan Selîm Han-nâme'de devlet teşkilatı, devlet kurumları, ordu, donanma, silahlar, savunma ve savaşta ordunun konuşlanması hakkında önemli bilgiler anlatılmıştır. Sade ve basit bir dile ile kaleme alınan ve manzum kısmı mesnevi tarzında yazılan eserde Arapça kelime, terim ve tabirler, ayet ve hadisler, muamma ve müfretler yer almıştır. 

Eserin biri Topkapı Sarayı Müzesi’nde (nr. 1537; nr. 3595) diğeri British Kütüphanesi’nde kayıtlı iki yazma nüshası bulunmaktadır. British Kütüphanesi nüshasında 9 minyatür ve III. Murad (ö. 1595)’a sunulan Topkapı Sarayı Müzesi nüshasında 44 minyatür yer almaktadır. Lokmân’ın Selîm Han-nâme’si üzerine Najeebullah Ahadi tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (2019).

Şairin biyografisi için bk. “Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lokman-seyyid-lokman-lokman-celebi 

Eserden Örnekler


Seher ki gah hûrşîd rohşende çehr

Ber âmed ze burc-ı şeref ber sepehr


Şod afâk çûn becostem enûr ezû

Heme kâr-i gîtî muyyeser ezû


Ze nâgeh begûşem sedâi resîd

Ze hâtıf nevîd nevâî resîd    (Ahadi 2019: 47)

Kaynakça


Ahadi, Najeebullah (hzl.)(2019). Seyyid Lokman ve Selîm Han-Name (Şehname-i Selim Han). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Becelîzâde, Emîn ve Mehdî Selmân (1398). "Mu'arrifî-i Destnivîs-i Selîm Hân-nâme ve Berresî-i Fevâid-i Târîhî-i Ân". Mecelle-i Târîh-i Edebiyyât 12(3): 167-186.

Kütükoğlu, Bekir (2003). “Lokmân bin Hüseyin”. İslâm Ansiklopedisi. C.27. İstanbul: TDV Yay. 208-209.


Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "SELÎM HAN-NÂME (LOKMÂN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/selim-han-name-lokman. [Erişim Tarihi: 07 Temmuz 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ZAFER-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
2 ŞEHİNŞÂH-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
3 HÜNER-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
4 ZÜBDEDÜ'T-TEVÂRİH (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Meryem Özer
Görüntüle
5 KIYÂFETÜ'L-İNSÂNİYYE FÎ ŞEMÂİLİ'L-OSMÂNİYYE (SEYYİD LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL
Görüntüle
6 OĞUZ-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Araş. Gör. Sevgi Kübra Akdemirel
Görüntüle
7 NESEB-NÂME-İ HÜMÂYUN (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
8 TERCEME-İ MİHR Ü MÜŞTERÎ (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LEM'ATÜ'L-ENVÂR (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
10 MÜCMELÜ'T-TÛMÂR (SEYYİD LOKMÂN) Seyyid Lokmân b. Hüseyin el-Âşûrî el-Urmevî Dr. İbrahim Pazan
Görüntüle
11 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
12 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
13 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
14 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
15 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
16 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
17 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
18 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
20 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle