- Yazar Biyografisi (TEİS)
Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin - Madde Yazarı: Doç. Dr. Çetin Kaska
- Eser Yazılış Tarihi:989/1581-1000/1592
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Farsça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şehname
- Yayın Tarihi:07/11/2021
ŞEHİNŞÂH-NÂME (LOKMÂN)
şâh-nâmeLokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Lokmân’ın Firdevsî’nin Şâh-nâme’sini örnek alarak yazdığı manzum Farsça eseri. İki ciltten oluşan eserin ilk cildinde III. Murad (ö. 1595) devrinin 1574-1581 yılları arasında geçen hadiseler anlatılmıştır. Eser 989/1581’de tamamlanmış ve III. Murad’a takdim edilmiştir. Eserde Alâeddin b. Hüseyin-i Şirvânî hattıyla süslenen 58 minyatür yer almıştır. Eserin mukaddimesi mensur yazılmış ve burada müellif eseri III. Murad’a ithaf ettiğini belirtmiştir. Lokmân daha sonra manzum olarak Allah, Hz. Peygamber ve dört halifeyi övmüş, III. Murad’ın tahta çıkmasını anlatmış, veziriazam Sokullu Mehmed Paşa, II. vezir Piyale Paşa, VI. vezir Nişancı Yusuf Paşa ile devlet adamlarını methetmiştir. Müellif kitabın yazma sebebi bölümünde bu eseri sultanların hayatlarını anlatmak için kaleme aldığını ifade etmiştir.
Eserin ilk cildinde İstanbul ve fethi, bahar ve şenlikleri, Çıldır zaferi, Şeref-nâme müellifi Şeref Hân’ın Van’a gelip Köse Hüsrev Paşa tarafından karşılanması, Mesih Paşa’nın Kahire’den İstanbul’a gelmesi, Ahmed Paşa’nın Gürcülerle savaşması, Ramazan Paşa’nın Fas ve civarında Araplarla savaşması, İran elçisi Tokmak Han’ın barış için İstanbul’a gelmesi, Kars kalesinin inşa edilmesi, Harem-i Şerif’in, Zemzem Kuyusu’nun ve çevresinin onarılması gibi birçok mevzudan bahsetmiştir. 1000/1592 yılında tamamlanan II. ciltte 1582-1588 yılları arasındaki hadiseler ele alınmıştır. III. Murad adına Farsça manzum olarak yazılan II. cilt, III. Murad vefat ettiği için 1005/1597 yılında III. Mehmed’e sunulmuştur. 95 minyatür bulunan bu ciltte Şehzade Mehmed’in yedi günlük sünnet düğünü, Koca Sinan Paşa’nın İran seferi, Ferhad Paşa’nın Revan seferi, Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran’daki mücadelesi gibi birçok olay anlatılmıştır. Nakkaş Osman ve ekibinin süslediği bu cildin yazılması, temize çekilmesi ve resimlenmesi uzun sürmüştür.
Mesnevi tarzında, fe'ûlün fe'ûlün fe'ûlün fe'ûl vezniyle yazılan bu eserde sultanların savaşları ve kahramanlıkları destansı bir dille anlatılmıştır. Eserin ilk cildinin yazma nüshası İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde (nr. FY 1404) ve II. cilt ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir (nr. Bağdad, 200).
Şairin biyografisi için bk. “Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lokman-seyyid-lokman-lokman-celebi
Kaynakça
Ahadi, Najeebullah (hzl.) (2019). Seyyid Lokman ve Selîm Han-Name (Şehname-i Selim Han). Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Ünv.
Aksu, Hüsamettin (1981). “Sultan III. Murad Şehinşahnamesi”. Sanat Tarihi Yıllığı 1-23.
Karatay, Fehmi Ethem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Kataloğu. İstanbul: Küçükaydın Matbaası.
Kaska, Çetin (2020). “İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Bulunan Farsça Yazmalar”. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11: 72-99.
Kütükoğlu, Bekir (2003). “Lokmân bin Hüseyin”. İslâm Ansiklopedisi. C.27. İstanbul: TDV Yay. 208-209.
Ma῾sûmî, Behrâm (1383). “Lokmân-i Urmevî”. Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Farsî Der Ânâtûlî ve Bâlkân. Tahran: Sâzmân-i Çâp ve İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî. 728-29.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ZAFER-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
2 | SELÎM HAN-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Doç. Dr. Çetin Kaska |
Görüntüle | ||
3 | HÜNER-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. UĞUR ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
4 | ZÜBDEDÜ'T-TEVÂRİH (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Meryem Özer |
Görüntüle | ||
5 | KIYÂFETÜ'L-İNSÂNİYYE FÎ ŞEMÂİLİ'L-OSMÂNİYYE (SEYYİD LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL |
Görüntüle | ||
6 | OĞUZ-NÂME (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Araş. Gör. Sevgi Kübra Akdemirel |
Görüntüle | ||
7 | NESEB-NÂME-İ HÜMÂYUN (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ MİHR Ü MÜŞTERÎ (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LEM'ATÜ'L-ENVÂR (LOKMÂN) | Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
10 | MÜCMELÜ'T-TÛMÂR (SEYYİD LOKMÂN) | Seyyid Lokmân b. Hüseyin el-Âşûrî el-Urmevî | Dr. İbrahim Pazan |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
12 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
14 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
15 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
16 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
17 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
19 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
20 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |