ŞEHİNŞÂH-NÂME (LOKMÂN)
şâh-nâme
Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin (d. ?/? - ö. 1010/1601)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Lokmân’ın Firdevsî’nin Şâh-nâme’sini örnek alarak yazdığı manzum Farsça eseri. İki ciltten oluşan eserin ilk cildinde III. Murad (ö. 1595) devrinin 1574-1581 yılları arasında geçen hadiseler anlatılmıştır. Eser 989/1581’de tamamlanmış ve III. Murad’a takdim edilmiştir. Eserde Alâeddin b. Hüseyin-i Şirvânî hattıyla süslenen 58 minyatür yer almıştır. Eserin mukaddimesi mensur yazılmış ve burada müellif eseri III. Murad’a ithaf ettiğini belirtmiştir. Lokmân daha sonra manzum olarak Allah, Hz. Peygamber ve dört halifeyi övmüş, III. Murad’ın tahta çıkmasını anlatmış, veziriazam Sokullu Mehmed Paşa, II. vezir Piyale Paşa, VI. vezir Nişancı Yusuf Paşa ile devlet adamlarını methetmiştir. Müellif kitabın yazma sebebi bölümünde bu eseri sultanların hayatlarını anlatmak için kaleme aldığını ifade etmiştir.

Eserin ilk cildinde İstanbul ve fethi, bahar ve şenlikleri, Çıldır zaferi, Şeref-nâme müellifi Şeref Hân’ın Van’a gelip Köse Hüsrev Paşa tarafından karşılanması, Mesih Paşa’nın Kahire’den İstanbul’a gelmesi, Ahmed Paşa’nın Gürcülerle savaşması, Ramazan Paşa’nın Fas ve civarında Araplarla savaşması, İran elçisi Tokmak Han’ın barış için İstanbul’a gelmesi, Kars kalesinin inşa edilmesi, Harem-i Şerif’in, Zemzem Kuyusu’nun ve çevresinin onarılması gibi birçok mevzudan bahsetmiştir. 1000/1592 yılında tamamlanan II. ciltte 1582-1588 yılları arasındaki hadiseler ele alınmıştır. III. Murad adına Farsça manzum olarak yazılan II. cilt, III. Murad vefat ettiği için 1005/1597 yılında III. Mehmed’e sunulmuştur. 95 minyatür bulunan bu ciltte Şehzade Mehmed’in yedi günlük sünnet düğünü, Koca Sinan Paşa’nın İran seferi, Ferhad Paşa’nın Revan seferi, Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran’daki mücadelesi gibi birçok olay anlatılmıştır. Nakkaş Osman ve ekibinin süslediği bu cildin yazılması, temize çekilmesi ve resimlenmesi uzun sürmüştür.

Mesnevi tarzında, fe'ûlün fe'ûlün fe'ûlün fe'ûl vezniyle yazılan bu eserde sultanların savaşları ve kahramanlıkları destansı bir dille anlatılmıştır. Eserin ilk cildinin yazma nüshası İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde (nr. FY 1404) ve II. cilt ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir (nr. Bağdad, 200).

Şairin biyografisi için bk. “Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lokman-seyyid-lokman-lokman-celebi 

Kaynakça


Ahadi, Najeebullah (hzl.) (2019). Seyyid Lokman ve Selîm Han-Name (Şehname-i Selim Han). Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Ünv.

Aksu, Hüsamettin (1981). “Sultan III. Murad Şehinşahnamesi”. Sanat Tarihi Yıllığı 1-23.

Karatay, Fehmi Ethem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Farsça Yazmalar Kataloğu. İstanbul: Küçükaydın Matbaası.

Kaska, Çetin (2020). “İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde Bulunan Farsça Yazmalar”. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11: 72-99.

Kütükoğlu, Bekir (2003). “Lokmân bin Hüseyin”. İslâm Ansiklopedisi. C.27. İstanbul: TDV Yay. 208-209.

Ma῾sûmî, Behrâm (1383). “Lokmân-i Urmevî”. Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Farsî Der Ânâtûlî ve Bâlkân. Tahran: Sâzmân-i Çâp ve İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî. 728-29.

Atıf Bilgileri


Kaska, Çetin. "ŞEHİNŞÂH-NÂME (LOKMÂN)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/sehinsah-name-lokman. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ZAFER-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
2 SELÎM HAN-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Doç. Dr. Çetin Kaska
Görüntüle
3 HÜNER-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. UĞUR ÖZTÜRK
Görüntüle
4 ZÜBDEDÜ'T-TEVÂRİH (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Meryem Özer
Görüntüle
5 KIYÂFETÜ'L-İNSÂNİYYE FÎ ŞEMÂİLİ'L-OSMÂNİYYE (SEYYİD LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL
Görüntüle
6 OĞUZ-NÂME (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Araş. Gör. Sevgi Kübra Akdemirel
Görüntüle
7 NESEB-NÂME-İ HÜMÂYUN (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
8 TERCEME-İ MİHR Ü MÜŞTERÎ (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LEM'ATÜ'L-ENVÂR (LOKMÂN) Lokmân, Seyyid Lokmân, Lokmân Çelebi, Lokmân bin Hüseyin Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
10 MÜCMELÜ'T-TÛMÂR (SEYYİD LOKMÂN) Seyyid Lokmân b. Hüseyin el-Âşûrî el-Urmevî Dr. İbrahim Pazan
Görüntüle
11 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
12 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
13 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
14 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
15 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
16 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
17 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
18 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
20 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle