Şeyh Sâkıb Mustafa Dede'nin (d. 1062/1651-52 - ö. 1148/1735-36) üç cilt halinde yazdığı mensur Mevlevî menâkıbnâmesi. Kütahya Mevlevihanesi postnişini olan Sâkıb Mustafa Dede Risâle-i Sipehsâlâr ile başlayan, Menâkıbu’l-Ârifîn ve Sevâkıbu’l-Menâkıb isimli eserlerle devam eden Mevlevî menâkıbnâme geleneğine bir zeyl olmak üzere Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân’ı kaleme almıştır. Sefîne, gelenek içerisinde kendisinden önce yazılmış ve muhteva itibariyle birbirinin tekrarı olan menâkıbnâmelerden daha zengin bir eserdir. Üç cilt olan eserin ilk cildinde Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin soyundan gelen çelebilerin menkabeleri mevcuttur. Bu ciltte yalnızca makam çelebileri olmayıp, muhtelif Mevlevihanelerde postnişin olmuş çelebiler de zikredilmiştir. Afyon ve Kütahya Mevlevihanelerindeki çelebilerin ön sıralarda yer aldığı bu ciltte Hz. Pîr’in soyundan gelen hanım çelebilerin menkabelerine de ayrıca yer verilmesi dikkati çekmektedir. İkinci ciltte, çeşitli Mevlevihanelerde şeyhlik yapmış olan dedegân mevcuttur. Bir kısmı şair olan dedelerin tarikat içerisindeki tesir ve nüfuzlarını bu ciltte görmek mümkündür. Üçüncü ciltte ise tarikat içinde keramet ve faziletleri ile meşhur olmuş dervişlerin menkabeleri yer almaktadır.

Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, Mevlevî literatürü için çok kıymetli bir biyografik kaynaktır. Sâkıb Dede, uzun yıllara yayılan seyahatleri esnasında tanıştığı yahut hakkında birtakım rivayet ve nakiller duyduğu Mevlevilerin unutulmasını istemediği için bu eseri kaleme aldığın kaydeder. Sefîne, birtakım maddi bilgi yanlışları ile okuyucusunu yanıltabilecek bir eser olsa da, iki yüzden fazla şahsın biyografisine yer vermesi ve takriben dört yüzyıllık bir devreyi kapsıyor olması sebebiyle, göz ardı edilmemesi gereken bir kaynaktır. Eser, ana iskeleti Türkçe olmakla birlikte Arapça ve Farsça kısımlar da ihtiva ettiğinden üç dille telif edilmiş olup inşâ üslûbunun en girift örneklerinden addedilir.

Yazma eser kütüphanelerinde Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân’in pek çok nüshası vardır. Ancak Mısır’da Kahire Mevlevihanesi şeyhi Hüseyin Azmi Dede’nin nezaretinde ve Matbaa-i Vehbiyye’nin sahibi Mustafa Vehbi Efendi’nin tenkitli bir metin kurma gayretleri sonucunda ortaya çıkan matbu nüsha, literatür dâhilinde en çok kabul gören nüshadır. Bu matbu nüshadan hareketle Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân üzerine Fatih Odunkıran tarafından doktora çalışması yapılmıştır (2020).

Müellifin biyografisi için bk. “Sâkıb, Şeyh Sâkıb Mustafa Dede”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sakib-seyh-sakib-mustafa-dede