III. Mustafa’nın cülusunu bildirmek üzere 1757’de Rusya’ya gönderilen Şehdî Osman Efendi’ye (d. ?/? - ö. 1183/1769-70) ait sefâret-nâme. Türünün tipik özelliklerini taşımakla birlikte, seyahat günlüğü şeklinde kaleme alınmıştır. Rusya’ya giden Türk elçileri arasında en tafsilatlı bilgiyi veren Şehdî Osman Efendi olduğundan eseri bu yönüyle oldukça kıymetlidir. Kendisi daha önce de Mehmed Emnî Efendi’nin sefaret heyetinde bulunmuştur.

Sefâret-nâme muhteva açısından dört bölümde incelenebilir. İlk bölüm dua kısmıdır. İkinci bölümde elçinin Petersburg’a gidinceye kadarki yolcuğu anlatılmaktadır. Üçüncü bölüm heyetin Petersburg’da kaldığı süre ile sınırlanabilir. Son bölümü ise sefaret heyetinin İstanbul’a dönüş yolculuğu oluşturmaktadır. Şehdî Osman Efendi eserinde Rusya’nın iklimi, ahvali, sefareti sırasında yaşadığı olaylar ile Rus ordu teşkilatı hakkında ayrıntılı bilgiler vermiş, ayrıca kendisine verilen gizli talimat gereği Rusya’ya esir düşmüş Müslümanları kurtarmaya çalışmıştır. Edebî açıdan da değer taşıyan eserde Arapça ve Farsçanın büyük etkisi bulunmaktadır. Sefâret-nâme ağdalı bir dille kaleme alınmıştır. Şehdî Osman Efendi kendi ifadelerini bazen güzel sözler, deyimler, ayet ve hadisler ile desteklemiştir.

Rusya Sefâret-nâmesi’nin iki nüshası bulunmaktadır. İlki İstanbul, Topkapı Sarayı Müzesi, Hazîne 1577 numarada, 315x193mm boyutlarında ve 22 varaktan oluşmaktadır. Diğer nüsha Paris, Nationale Bibliothéque, Supplement Turc 1040 numarada olup, 95x24,5mm boyutunda ve 52 varaktır. Her iki nüsha da nesih ile yazılmıştır. Nüshalar arasında içerik açısından büyük farklılıklar bulunmamaktadır. Sefâret-nâme'nin Paris nüshasının son sayfasında elçinin harcamaları ile alakalı kısa bir hesap cetveli de bulunmaktadır.

Eser, Türkan Polatcı tarafından Rusya Sefâretnâmesi adıyla yayımlanmıştır (2011).

Müellifin biyografisi için bk. “Şehdî, Osman Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. www.http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sehdi-osman-efendi