Âsafî Dal Mehmed Çelebi (ö. 1604) tarafından kaleme alınmış, Sultan III. Murad (ö. 1595) dönemi Osmanlı Şark seferlerinin nazmedildiği gazavât-nâme türünde eser. 1587 yılında, mesnevi nazım şekliyle ve fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün kalıbıyla kaleme alınmış olan eser, 6982 beyitten oluşmaktadır. 

Şecâat-nâme, plan olarak klasik mesnevi kurgusu hususiyetlerine yakın olmakla birlikte mesnevilerde ender rastlanan mensur bir dibace ile başlamaktadır. Dibaceyi gazavât-nâme türünün özelliğine uygun olarak yer verilmiş iki fihrist takip etmektedir. Fihristlerin ilki Özdemiroğlu Osman Paşa (ö. 1585) önderliğindeki önemli savaşları ve bu dönemdeki önemli olayları, ikincisi de Âsafî’nin başından geçen kayda değer hadiseleri özetlemektedir. Ardından 23 beyitlik besmele ve tevhit, 6 beyitlik na’t, 12 beyitlik dört halifeye övgü, 27 beyitlik Sultan III. Murad’a methiye ve Özdemiroğlu Osman Paşa’nın biyografisine yer verilmektedir.

16. yüzyıl Osmanlı Şark coğrafyasında yaşanan pek çok mühim hadiseyi tafsilatlı şekilde kaydeden Şecâat-nâme, edebiyatımızın önemli gazavât-nâme örneklerinden biri olmakla birlikte aynı zamanda manzum tarih niteliğinde bir eserdir. Eserin muhtevasının ağırlıklı bölümünü Sultan III. Murad dönemi Osmanlı Şark seferleri oluşturmaktadır. Bu çerçevede Özdemiroğlu Osman Paşa’nın fetihleri de methedilmektedir. Şecâat-nâme’nin asıl konusunu 1578 yılında kazanılan Çıldır Zaferi’yle 1585 yılında Özdemiroğlu Osman Paşa’nın ölümü arasında geçen olaylar oluşturmaktadır. Âsafî, eserini duyup işittikleri ile değil bizzat tanık olduğu olayları kaleme alarak oluşturmuştur. Eserde konu edilenler olayı yaşayanla anlatan aynı kişinin kaleminden çıkmış olma özelliğine sahiptir. Bu yönüyle Şecâat-nâme, Osmanlı kroniklerinin bazı kere eksik bıraktığı bilgileri doğrulukla tamamlayan bir tarih eseri olma özelliğine de sahiptir.

Sultan III. Murad dönemi Osmanlı Şark Seferleri’nin nazmedildiği, edebî kıymeti haiz bir eser olan Şecâat-nâme aynı zamanda Osmanlı-İran siyasi ve askerî münasebetleriyle dönemin Şark coğrafyasının stratejik ve jeopolitik durumu hakkında mühim bilgiler veren tarihî bir vesika durumundadır.

Şecâat-nâme’nin İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 6043 numarada kayıtlı, 1586 yılında  Ali b. Yusuf tarafından istinsah edilen nüshası barındırdığı 77 minyatürle sanat tarihi araştırmaları için de önem arz etmektedir.  Türkiye kütüphanelerinde iki nüshası bulunan Şecâatnâme, biri doktora (Eroğlu, 2007) diğeri yüksek lisans (Kaya, 2006) olmak üzere iki tez çalışmasına konu olmuştur. Eser, Abdülkadir Özcan (2006) ve H. Mustafa Eravcı (2009) tarafından kitap hâlinde yayımlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Âsafî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asafi