Ahmet Vefik Paşa’ya ait çeviri tiyatro. Eser, Moliere’nin L’Etourdi adlı tiyatro eserinin Savruk ismi ile Türkçeye manzum çevirisidir. 5 fasıldan oluşan bir komedi olup 1879-1882 yılları arasında neşredildiği düşünülmektedir.

Eser, iki ana karakter (Leli ve Seli) arasında geçen oyunda, yan karakterler arası karmaşık bağlar ve entrikalar birbiri ile iç içe bir komedi oluşturur. Karakterlerin daha çok hareketlerine dikkat çekilmiş ve komedi gayesiyle oyun sergilenmiştir. Örgünün ana karakteri Leli, esircinin elinde bulunan Seli adındaki genç kızı sever. Ne var ki fakir olan Leli’nin bir de Leandr adında zengin bir rakibi vardır. Leli’nin babası onu bir diğer kız İpolit ile evlendirmeyi arzulasa da İpolit, Leandr’a âşıktır. Leli ile Leandr arasında Seli uğruna bir rekabet, bir diğer rekabet de Seli ve İpolit arasındadır. Rekabetin ilk halkasında Leli, hilebaz uşağı Maskaril’den yardım ister. Uşak, Leli’yi Seli’nin yanına yollar. Bu arada Seli’nin efendisi Trufaldin ile karşılaşan Maskaril, Seli’ye fal bakmaya geldiklerini söyler, Trufaldin’e maksatlarını açık eder, fikrini sorsa da üzerine Leli gelerek planı bozar. Maskaril, İpolit’in babası Anselm’i aldatarak para kesesini alır. Leli, Savruk sıfatıyla onun yalanlarına oyun boyunca engel olur. Bunun üzerine Leli’nin babasını kandırarak define bulması için uzaklara yollar. Anselm’i de Leli’nin babasının öldüğü yalanıyla kandırır; ondan Leli’yi görmek için para ister. Fakat Anselm’in durumu anlamasıyla iş bozulur. Maskaril’in hileleri ve Leli’nin Seli’yle iletişime geçme çabaları şeklinde oyun sürer, nihayetinde ise bir şekilde mutlu sona vardırılır (Burcu 2000: 42-43).

Savruk, Ahmet Vefik’in Moliere’den yaptığı çeviri ve uyarlamasından oluşan on altı komediden birisidir. Savruk adlı eseri çeviri olmasına karşın tiyatronun aslına nazaran isim değişikliklerine veya yerel değişikliklere gidilmiş; eklemeler ve çıkarmalar yapılmıştır. Kültürel söyleyiş ve millî unsurlar esere yerleştirilip Napoli, Venedik vb. yer isimlerinin yanı sıra Giresun, Sürmene, Payas ve Ayaş vb. yerel isimlere de yer verilmiştir.

Eserde genel itibariyle vezin, kafiyeye önem verilmediğini söylemek mümkündür. Mısralar sekiz, on üç hece arasında değişmekle beraber yaygın kullanımın onlu hece ölçüsüdür. Öte yandan sekizlik, on ikilik bentler oluşturduğu göze çarpar. Anlam bir mısradan diğer mısraya taşar; mısralar yan yana birleştirildiğinde nesir vaziyetinde anlam ihtiva eder. Bir diğer yönüyle mısra sonlarında tamlamalar parçalanarak diğer mısraya taşırılmıştır. Tanzimat dönemi şiirinde bir yenilik olarak oyunda bu hususa da yer verilmiştir. Oyun kişilerinin isminde bir değişikliğe gidilmemiştir (Burcu 2000). Eserde, mesnevi şekli de kullanılmamıştır. Devrinin aksine serbest kafiye, asonans ve rediflerden faydalanılarak ahenk sağlanmıştır.

Eser, Vefik Paşa’nın tiyatroyu Türk toplum yapısına uygun duruma getirme hedefi doğrultusunda dili bakımından sade anlaşılır bir Türkçe, halkın gündelik konuşma dili ile şekillendirilmiştir. Her ne kadar çeviri bir eser olsa da dil yönüyle Türk halkının diline uygun yerel uyarlama kelimelerin varlığı ile (Limon; ilimon, Çığrışmak, Azdan; birazdan vb.) dikkate değer bir eserdir. Fevziye Abdullah Tansel’in de belirttiği üzere Vefik Paşa’nın tiyatrolarındaki dil, kendinden önceki sanatçılar, çağdaşlarından ve bir sonraki yazarlardan farklılık göstermektedir. Halk dilinde kullanımdan düşmüş, yazı dilinde bulunmayan veya dilde olan ama anlamı itibariyle değişmiş veya yazı dilinden çıkmış halk dilinde yaşayan sözcükler sıklıkla göze çarpar. Arapça, Farsça kullanımlara yer verilmemiş; dilde var olan, fakat o anlamda kullanılmayan (esrük vb.) Türkçe kelimeleri anlamı dışında kullandığı da görülmüştür (Tansel 1964: 265). Halk mecazlarının yanı sıra çeşitli tabirler (işmar etmek: göz kırpmak, tabanda diken acısı: ızdırap, pala çekmek: boşuna gezmek vb.) ve ferdî kullanımlar (döşek dayaklı: dayalı döşeli, çimrenmek: suya girmeye hazırlanmak, paçaları sıvamak; alemyânecilik: hilekârlık vb.) göze çarpan kullanımlar olarak gösterilebilir (Burcu 2000: 47-48). Eser, noktalama işaretlerini de barındırmaktadır.

Eser, ilk olarak Bursa’da tarihsiz olarak Matbaa-i Hudâvendigâr’da basılmış olup akabinde İstanbul’da (1933) Kanaat Kütüphanesi’nde Moliere- Ahmet Vefik Paşa Külliyatı olarak basılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Ahmet Vefik Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-vefik-pasa