ŞARKÎ MECMÛ'ASI (İBB Atatürk Kitaplığı, MC_Yz_K.000584)
güfte mecmuası
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


19. yüzyıla ait, derleyeni bilinmeyen güfte mecmuası. Katalog kayıtlarında "Şarkî Mecmû'ası" olarak geçen eserde herhangi bir tarih bulunmamaktadır ancak içerisindeki güfte ve besteciler dikkate alındığında mecmuanın 19. yüzyıla ait olduğu anlaşılmaktadır. Eser üzerine yapılan tez çalışmasında ilk varakta yer alan manzumenin başlığından yola çıkılarak mecmuanın Vâsıf Bey'e ait olduğu sonucuna varılmıştır (Konya 2013: 2-3). Ancak "Tesdîs-i Vâsıf Bey Beyt-i Cenâb-ı Mevlânâ" şeklindeki söz konusu başlık mecmuanın değil, ilgili şiirin Vâsıf Bey'e ait olduğunu göstermektedir ve mecmuanın herhangi bir yerinde de derleyenin kim olduğuna dair bir ipucu bulunmamaktadır. Cönk şeklinde uzunlamasına ciltlenmiş olan eser, 108 varaktan oluşmaktadır; ancak 26 varağı boş bırakılmıştır. Bazı sayfalarda kurt yenikleri ve mürekkep dağılmaları mevcuttur. 1a sayfasında bir fihrist ve 1b sayfasında da müzehhep bir serlevha bulunan mecmuada farklı yazı stilleri görülmektedir. Mecmuadaki şiirlerin tasnifinde ve tertibinde belirli bir düzen bulunmamaktadır. 

Mecmuada muhtelif bestecilerin 37 farklı makamda bestelenmiş olan 328 güfte bulunmaktadır. Mecmuadaki bazı şiirlerin üzerinde bestekâr, makam ve usul bilgileri belirtilmiş olup güftekârlara ait bilgi verilmemiştir. Belirtilmeyen bazı makam, usul, bestekâr ve güftekârlar alan taraması ile tespit edilmiştir. Bu çerçevede 328 güfteden 81'inin şairi tespit edilmiştir. Söz konusu şairler ve şiir sayıları şöyledir: Abdülazîz Efendi, Ahmed Muhtâr Efendi, Bâkî (4), Bezmî, Dâniş, Fâ'iz, Fasîhî, Fâzıl, Feyzî (2), Fuzûlî, Hıfzî, İlhâmî (III. Selîm), İlya, İsmetî (2), Kemâleddin Ağa, Kömürcüzâde Musâhib Hâfız Efendi, Mâdih, Mustafâ Çavuş (2), Mustafâ Fennî (2), Münîf-i Antakî, Münîr, Nâbî, Nâfiz (3), Nahîfî (2), Necîb (III. Ahmed), Nedîm (2), Nef'î, Nesîmî, Neylî, Nurî Ağa, Ra'îf, Rahmî, Râsih, Rezmî, Rif'at (2), Sa'îd, Sabrî, Mehmed Şerîf, Sâmî, Sebkatî, Sünbülzâde Vehbî, Şâkir (5), Şehrî (2), Şermî, Şeydâ (3), Şeyhülislam Es'ad Efendi (4), Tab'î (2), Ulvî, Vak'ânüvis Râşid Efendi, Vâsıf, Vehbî, Veysî, Yahyâ Nazîm (5).

Mecmuadaki 63 eserin bestekârı belirtilmemiştir. Tespit edilebilen besteciler ve eser sayıları şöyledir: Abdî, Abdülbâkî, Abdülhalîm Çavuş, Abdürrahîm Dede, Acemler Hâşim Bey, Ahmed Çavuş (4), Âmâ Zekâ’î Dede, Başmusahip Alî Ağa, Başmusâhipzâde Hüseyin Ağa, Besteci Emîr, Boncukçu, Burnaz Hasan Ağa (2), Cerrah Müezzin (5), Corci (11), Çiroz Mehmet Ağa, Çorbacızâde (4), Çörekçizâde, Dede Efendi (2), Dedezâde, Dervîş Hüseyin, Dilhayât Kalfa (6), Diyarbekrî Mahmûd Çelebi (4), Ebubekir Ağa (38), Elhac Muhammed, Elyahori, Hâce, Hâfız (7), Hâfız Ketânî, Hâfız Mehmet Efendi, Hâfız Post (4), Hâfız Şeydâ, Hâfız Yûsuf, Hakkâk, Halîm Çavuş (2), Hasan Ağa (7), Hasan Çelebi, Hatîbzâde, Hüseyin Ağa (10), III. Selîm (3), Itrî (5), İbrâhîm Çavuş (3), İlya (2), İsmâ'îl Çavuş (5), İsmâ'îl Hakkı Bey, İsmet Efendi, Kahvecibaşı Ağa (2), Kaptanzâde, Kara İsmâ'îl Ağa (14), Kemânî Mehmed Ağa, Küçük Mehmed Ağa (3), Kürkçü, Kürkçüzâde İbrâhîm Efendi (2), Mehmed Ağa (5), Mehmed Çavuş, Memiş, Molla Mehmed Efendi, Muhammed Bey, Muharrem, Muhiddin Ağa, Muhsin Ağa (2), Musahip Alî Ağa, Musahipzâde Hüseyin Ağa, Musahipzâde Mîr Ağa Çavuş, Mustafâ Çavuş (2), Müezzin Abdullah, Müezzinbaşı Alî Ağa (2), Müezzinbaşı Osmân Ağa, Nakşî Mustafâ Ağa, Nasûh Paşazâde, Nikogos, Râ'if Efendi, Receb Ağa (5), Rif'at (3), Sâdık Efendi, Sa’dullâh Ağa, Sermusâhip Alî Ağa, Serrac Hasan Çelebi, Seyyid Ahmed Ağa, Suyolcuzâde Sâlih Efendi, Şâkir Ağa, Şeyh Hasan (2), Şeyhülislam Es'ad Efendi (7), Tab'î (13), Tanburî Ahmed Çavuş, Tanburî Ali Ağa, Tanburî Mehmed Ağa (3), Taşçı Receb, Tesbihçi Emîr, Tomtom Ziyâ Bey (Üsküdarlı), Tosun (4), Yahyâ Nazîm (5), Zaharya (5), Zekâ’î Dede (2).

Eserdeki 23 eserin bestelendiği makamlar hakkında bilgiye ulaşılamamıştır. Eserde tespit edilen makamlar ve sayıları şöyledir: acem (5), acem aşîrân (6), acem bûselik (6), arazbâr (8), bestenigâr (4), beyâtî (26), bûselik aşîrân (15), bûselik, dügâh (9), evc (15), gülizâr, hicâz (14), hisâr, hümâyûn (6), hüseynî (24), hüzzâm (9), ırâk (7), ısfahân (15), küçek (5), kürdî (7), muhâlif-i ırâk, muhayyer bûselik (9), müsteâr (7), nevâ (9), nihâvent (3), nişabur (15), nühüft (10), pençgâh (4), râhatü'l-ervâh (5), râst (2), rehâvî, sabâ (11), segâh (10), sûzidilârâ (2), tâhir, uşşak (27), yegâh (5). Eserde 82 bestenin formu belirlenememiştir. Tespit edilen formlar ve sayıları şöyledir: aksak semâî, beste (148), köçekçe, nakış (14), nakış semâî (4), semâî (15), şarkî (61), yürük semâî (3). Yine 30 bestenin usulü belirlenememiştir. Tespit edilen usuller ve sayıları şöyledir: ağır aksak, aksak (3), aksak semâî, berefşân, çember (33), darbeyn, darb-ı fetîh (2), darb-ı kebîr (7), darb-ı türkî, darbî, devr-i revân (23), düyek (2), evsât (2), fâhte, frenkçin, hafîf (39), hâvî, muhammes (19), nîm-düyek, remel (17), sakîl (4), semâî (115), sengîn semâî, sofyân (7), yürük semâî (4), zencîr (11).

Mecmua üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Konya 2013).

Kaynakça


Konya, Hilal (2013). XIX. Yüzyılda Yazılmış Olan Vâsıf Bey'in Güfte Mecmuasının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. 

Atıf Bilgileri


Beyhan, Esra. "ŞARKÎ MECMÛ'ASI (İBB Atatürk Kitaplığı, MC_Yz_K.000584)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/sarki-mecmu-asi-ibb-ataturk-kitapligi-mc-yz-k-000584-tees-1742. [Erişim Tarihi: 18 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
5 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
6 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
7 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle