- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şeyyâd Îsâ - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. İlyas Kayaokay
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Gazavatname
- Yayın Tarihi:22/10/2022
SALSÂL-NÂME / HİKÂYET-İ SALSÂL GAZAVÂT-I ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHU / GAZAVÂT-I İMÂM ALÎ İBN EBÎ TÂLİB KERREMA’LLÂHU VECHEHU SALSÂL İBN SÂL (ŞEYYÂD ÎSÂ)
Hz. Alî cenknamesiŞeyyâd Îsâ (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şeyyâd Îsâ’nın, Hz. Ali'nin cenklerini konu alan manzum eseri. Metnin iki nüshası vardır. Eldeki ilk nüsha Paris National Biblioteque, Suppliment Turc, nu. 1207’de yer alan Hâfız Dîvânı’nın 73b-97a sayfaları arasındadır. Tamamlanma tarihi bilinmeyen metnin bu nüshası, İbn Yûsuf adlı bir müstensih tarafından 923/1517 yılında istinsah edilmiştir. Hikâyet-i Salsâl Gazavât-ı Alî Kerrema’llâhu Vechehu başlıklı 1007 beyitlik mesnevi, "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla nazmedilmiştir. Konya Koyunoğlu Müzesi, nu. 11930’da kayıtlı bir mecmuada yer alan ve Receb 1180/Aralık-Ocak 1766-67'de istinsah edilmiş olan ikinci nüshası ise gerek beyit sayısı gerekse muhteva bakımından oldukça farklıdır. Eserin muhtasar bir versiyonu olan Gazavât-ı İmâm Alî İbn Ebî Tâlib Kerrema’llâhu Vechehu Salsâl İbn Sâl başlıklı bu metin, 321 beyitten oluşmaktadır. Muhteva itibariyle de meddahlık geleneğiyle izah edilebilecek büyük farklılıklar mevcuttur. Bu nüshada etkisi hayli fazla olan müstensih, metni Şeyyâd Îsâ adına nazma çekmiş gibidir.
Başında İbn Abbâs rivayeti olduğu ifade edilen hikâyenin konusu, diğer cenknamelerle benzer olup insanlara zulmeden Salsâl'ın üzerine Hz. Muhammed'in emriyle Hz. Alî'nin gitmesi ve onu öldürmesidir. Salsâl adlı düşman Paris nüshasında bir dev iken Konya nüshasında insandır.
Milli Kütüphane, nu. 06 Mil Yz. 7522/1'deki yazmanın 1b-172b sayfaları arasında Salsâl-nâme adıyla başka bir eser daha kayıtlıdır. 5700 beyitten fazla olan bu mesnevinin aslında eksik olduğu görülmektedir. Üzerinde bir başlık da yoktur ve kanaatimizce bu eser, bir Hâver-zemîn cengidir. Zira konu itibariyle Hâver-zemîn metinleriyle hemen hemen aynıdır. Nitekim Salsâl, Hâver-zemîn metinlerinde de yer alan bir kahraman olduğundan bazen karıştırılabilmektedir. Milli Kütüphane nüshası üzerine Serap Akı’nın hazırladığı çalışma devam etmektedir.
Şeyyâd Îsâ’nın Salsâl-nâme'sinin Paris nüshası üzerine Nadir İlhan'ın yaptığı çalışma henüz tamamlanmamıştır. Konya nüshası ise İlyas Kayaokay tarafından yayımlanmıştır (2021).
Şairin biyografisi için bk. “Şeyyâd Îsâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyad-isa
Eserden Örnekler
Salsâl-nâme'den
Yıkdı Salsâl’i fîlinden
ol velî
Didi Salsâl bana
emân yâ Alî
Ol sâ‘at virdi
emân ol pâk-dîn
Didi tîz söyle
ne sözün var hemîn
Dîn Muhammed dînidür
didi ricâl
Gel inan bul sen
necât ey bed-fi‘âl
Salsâl eydür yâ Alî geldim dîne
İmdi dinle ki dahı
n’olur yine
Aldı Salsâl Alî’yi
şehre gelür
Ol la‘în çok
dürlü hîleler kılur
Alî’ye dir ey sâhib-i
Zü’l-fikâr
Ger dilersen dîne
dönem ben ey yâr
Hâcetüm vardır
devâ kıl bellü bil
Kim gide gönlüm
içinden kâl [ü] kîl
Didi Haydar maksûdun
nedür eyit
Salsâl eydür yâ Alî imdi işit
Bir şehir vardur
bu yere bil yakın
Lîk ana kimse hîç
kılmaz akın
Anun adı İbn-i
Ma‘mûr ey hümâm
İçi tolu âdem
altundan tamâm
Baglamış üstâd
anı san‘at ile
Gizlemişdür sad-hezâr
hikmet ile
Dünyâda her ne tılısmât
var ise
Her biri anun
neye yarar ise
Cümlesin bulup
getürmiş derc idüp
Baglamış üstâd-ı
san‘at harc idüp
Cümlesinün bendi
bagı andadur
Ol şehirde
cümlesi efkendedür
Kal‘adır ol key azîm yavlak yüce
Bahr içindedür
ol şehr ey hoca (Kayaokay 2021: 410-411)
Kaynakça
Kayaokay, İlyas (2021). Yeni Bir Nüsha Işığında Eski Anadolu Türkçesi Devri Manzum Hz. Ali Cenk-nâmeleri: Beypazarılı Ma‘âzoğlu Hasan, Selâsil Kalesi Cengi-Cenâdil Kalesi Cengi, Nakîboğlu Taceddin, Aden Kalesi Cengi, Şeyyâd İsâ, Salsâl-nâme. İstanbul: DYB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
2 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
4 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |