SALSÂL-NÂME / HİKÂYET-İ SALSÂL GAZAVÂT-I ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHU / GAZAVÂT-I İMÂM ALÎ İBN EBÎ TÂLİB KERREMA’LLÂHU VECHEHU SALSÂL İBN SÂL (ŞEYYÂD ÎSÂ)
Hz. Alî cenknamesi
Şeyyâd Îsâ (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyyâd Îsâ’nın, Hz. Ali'nin cenklerini konu alan manzum eseri. Metnin iki nüshası vardır. Eldeki ilk nüsha Paris National Biblioteque, Suppliment Turc, nu. 1207’de yer alan Hâfız Dîvânı’nın 73b-97a sayfaları arasındadır. Tamamlanma tarihi bilinmeyen metnin bu nüshası, İbn Yûsuf adlı bir müstensih tarafından 923/1517 yılında istinsah edilmiştir. Hikâyet-i Salsâl Gazavât-ı Alî Kerrema’llâhu Vechehu başlıklı 1007 beyitlik mesnevi, "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla nazmedilmiştir. Konya Koyunoğlu Müzesi, nu. 11930’da kayıtlı bir mecmuada yer alan ve Receb 1180/Aralık-Ocak 1766-67'de istinsah edilmiş olan ikinci nüshası ise gerek beyit sayısı gerekse muhteva bakımından oldukça farklıdır. Eserin muhtasar bir versiyonu olan Gazavât-ı İmâm Alî İbn Ebî Tâlib Kerrema’llâhu Vechehu Salsâl İbn Sâl başlıklı bu metin, 321 beyitten oluşmaktadır. Muhteva itibariyle de meddahlık geleneğiyle izah edilebilecek büyük farklılıklar mevcuttur. Bu nüshada etkisi hayli fazla olan müstensih, metni Şeyyâd Îsâ adına nazma çekmiş gibidir.

Başında İbn Abbâs rivayeti olduğu ifade edilen hikâyenin konusu, diğer cenknamelerle benzer olup insanlara zulmeden Salsâl'ın üzerine Hz. Muhammed'in emriyle Hz. Alî'nin gitmesi ve onu öldürmesidir. Salsâl adlı düşman Paris nüshasında bir dev iken Konya nüshasında insandır.

Milli Kütüphane, nu. 06 Mil Yz. 7522/1'deki yazmanın 1b-172b sayfaları arasında Salsâl-nâme adıyla başka bir eser daha kayıtlıdır. 5700 beyitten fazla olan bu mesnevinin aslında eksik olduğu görülmektedir. Üzerinde bir başlık da yoktur ve kanaatimizce bu eser, bir Hâver-zemîn cengidir. Zira konu itibariyle Hâver-zemîn metinleriyle hemen hemen aynıdır. Nitekim Salsâl, Hâver-zemîn metinlerinde de yer alan bir kahraman olduğundan bazen karıştırılabilmektedir. Milli Kütüphane nüshası üzerine Serap Akı’nın hazırladığı çalışma devam etmektedir. 

Şeyyâd Îsâ’nın Salsâl-nâme'sinin Paris nüshası üzerine Nadir İlhan'ın yaptığı çalışma henüz tamamlanmamıştır. Konya nüshası ise İlyas Kayaokay tarafından yayımlanmıştır (2021).

Şairin biyografisi için bk. “Şeyyâd Îsâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyad-isa 

Eserden Örnekler


Salsâl-nâme'den

Yıkdı Salsâl’i fîlinden ol velî

Didi Salsâl bana emân yâ Alî

 

Ol sâat virdi emân ol pâk-dîn

Didi tîz söyle ne sözün var hemîn

 

Dîn Muhammed dînidür didi ricâl

Gel inan bul sen necât ey bed-fi‘âl

 

Salsâl eydür yâ Alî geldim dîne

İmdi dinle ki dahı n’olur yine

 

Aldı Salsâl Alî’yi şehre gelür

Ol la‘în çok dürlü hîleler kılur

 

Alî’ye dir ey sâhib-i Zü’l-fikâr

Ger dilersen dîne dönem ben ey yâr

 

Hâcetüm vardır devâ kıl bellü bil

Kim gide gönlüm içinden kâl [ü] kîl

 

Didi Haydar maksûdun nedür eyit

Salsâl eydür yâ Alî imdi işit

 

Bir şehir vardur bu yere bil yakın

Lîk ana kimse hîç kılmaz akın

 

Anun adı İbn-i Ma‘mûr ey hümâm

İçi tolu âdem altundan tamâm

 

Baglamış üstâd anı san‘at ile

Gizlemişdür sad-hezâr hikmet ile

 

Dünyâda her ne tılısmât var ise

Her biri anun neye yarar ise

 

Cümlesin bulup getürmiş derc idüp

Baglamış üstâd-ı san‘at harc idüp

 

Cümlesinün bendi bagı andadur

Ol şehirde cümlesi efkendedür

 

Kal‘adır ol key azîm yavlak yüce

Bahr içindedür ol şehr ey hoca (Kayaokay 2021: 410-411)

Kaynakça


Kayaokay, İlyas (2021). Yeni Bir Nüsha Işığında Eski Anadolu Türkçesi Devri Manzum Hz. Ali Cenk-nâmeleri: Beypazarılı Ma‘âzoğlu Hasan, Selâsil Kalesi Cengi-Cenâdil Kalesi Cengi, Nakîboğlu Taceddin, Aden Kalesi Cengi, Şeyyâd İsâ, Salsâl-nâme. İstanbul: DYB Yay.

Atıf Bilgileri


Kayaokay, İlyas. "SALSÂL-NÂME / HİKÂYET-İ SALSÂL GAZAVÂT-I ALÎ KERREMA’LLÂHU VECHEHU / GAZAVÂT-I İMÂM ALÎ İBN EBÎ TÂLİB KERREMA’LLÂHU VECHEHU SALSÂL İBN SÂL (ŞEYYÂD ÎSÂ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/salsal-name-hikayet-i-salsal-gazavat-i-ali-kerrema-llahu-vechehu-gazavat-i-imam-ali-ibn-ebi-tal. [Erişim Tarihi: 04 Temmuz 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
2 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
3 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
4 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
5 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
6 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
7 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
8 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle