- Yazar Biyografisi (TEİS)
İzzet Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Yunus KAPLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Sahilname
- Yayın Tarihi:24/05/2022
SÂHİL-NÂME (İZZET)
sahilnameİzzet Efendi (d. ?/? - ö. 1212/1797-98)
ISBN: 978-9944-237-87-1
18. yüzyıl şairlerinden İzzet Efendi’nin (d. ?/? - ö. 1212/1797-98), İstanbul Boğazı’ndaki sahiller ile buralardaki körfez, iskele ve yerleşim yerlerini anlattığı eseri. İzzet Efendi Divanı’nda yer alan Sâhil-nâme, kaside nazım şekliyle ve aruzun “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” kalıbıyla tanzim edilmiş olup toplam 65 beyitten müteşekkildir. İlk 11 beyti, Sultan III. Selim’e (sal. 1789-1807) methiye ve dua olan kasidenin 12. beyitten 61. beytine kadar Galata’dan başlamak üzere Boğaziçi sahillerindeki irili ufaklı toplam 65 yer adı zikredilmiştir.
İzzet Efendi de aynı türde eser kaleme alınan Fennî (ö. 1158/1745-46) ve Derviş Hilmî Dede (ö. 1180/1766-67) gibi Galata’dan başlayarak önce Boğaziçi’nin Avrupa yakası sahillerindeki Karadeniz tarafına doğru olan yerleri anlattıktan sonra, Anadolu yakasına geçmiş ve Karadeniz’den başlayarak Marmara Denizi’ne doğru Galata, Mumhane, Topkapı, Salıpazarı vb. iskele ve yerleşim yerlerini anlatmıştır.
İzzet Efendi eserinde adı geçen yer isimlerinin coğrafi, tarihî veya kentsel özelliklerinden bahsetmekten ziyade bu yer isimlerinin kelime anlamları veya söyleyiş özelliklerinden hareketle bazı imajlar oluşturmuştur. Şair bu imajları oluştururken divan edebiyatının klasik anlayışına uygun olarak çeşitli mazmunlar, edebî sanatlar ve sanatlı söyleyişlerden istifade etme yoluna gitmiştir. Belde isimlerinin hem gerçek hem de mecaz anlama gelecek şekilde tevriyeli kullanımları veya belde isimleriyle anlamca ilişkili kelimelerin bir arada kullanılmasıyla tenasübün ön plana çıkarılması bunlar arasındadır.
Şimdilik türünün bilinen üç örneğinden biri olmasıyla önem arz eden İzzet Efendi’nin Sâhil-nâme’si, şekil ve muhteva özellikleri hakkında değerlendirmelerde bulunulup çeviri yazılı metni verilerek neşredilmiştir (Baysun 1950).
Eserden Örnekler
[Sâhil-nâme]
Kalmadı katre-i mey sâz ile söz çeng ü rebâb
Fâsikânın söyünüp şem’a-i ikbâli temâm
Şimdi Mum-hânede rindan bulamaz şu’le-i tâb
Kûfl-ı mey-hânelere kurşun akıtdı cümle
Kapanup mahzen-i bâbı dökülüp bâde-i nâb
Dopdolu sâhil-i Top-hânede mahbûb ammâ
Söylese falya virir ‘âşık-ı nâ-şer’i cevâb
Salı bâzârına var uyduragör bâzârı
Vâsıtâ istemez ol şûh işin kendin yâb
…
Bî-edeb varsa rakîb İskele-i Hünkâra
Bir iki tokat ile itmeli teb’îd ü ‘itâb
Yalı köyü ne güzel cây-ı ferahdır baksan
Her soğuk su olamaz havz derûnunda habâb
Beykozun çeşme başı hayli müferrih yerdir
Paşa bağçesi Çubuklu o dahi başka hisâb
Âşıkın şimdi kavak yili eser başında
Yelkovan gibi ider sâhil-i deryâda şitâb (Baysun 1950: 9-14).
Kaynakça
Baysun, M. Cavid (1950). Boğaziçi İskelelerine Dair Bir Kaside: İzzet Efendi’nin Sahilnamesi, İstanbul: T.T.O.K. İstanbul Sevenler Grubu Neşriyatı.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
2 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
8 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
9 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |