RİSÂLETÜN FÎ-DEVERÂNİ’S-SÛFİYYE (NÛRÎ, ABDULAHAD)
devrân meselesini anlatan tasavvufî eser
Nûrî, Abdulahad (d. 1003/1595 - ö. 1061/1651)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdulahad Nûrî'nin tasavvuftaki deveran meselesini anlattığı mensur eseri. Risâletün Fî-Deverâni’s-Sûfiyye kaynaklarda, Bursalı Mehmed Tahir (ö.1343/1925) ve Hoca-zâde (ö.1332/1914)'de “Risâle fî Cevâzi Deverâni’s-Sûfiyye bi’l-Lügâti’t-Türkiyye”, Hüseyin Vassâf (ö.1347/1929) “Ravzatü’l-Cinân fî-Esrâri’d-Deverân”, Bağdatlı İsmail Paşa (ö.1338/1920)'da ise “Risâletü’d-Deverân li-Gavsi hâza’z-Zamân" gibi isimlerle (Çınar 2017:87) geçmektedir.  

Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye’de başta tefsir, fıkıh ve akaid olmak üzere tasavvufî içerikli leyhte ve aleyhte eserlerdeki görüşleri tahlil ederek deverân ve zikir uygulamalarının dini ve fıkhi usullerine dair düşüncelerini ortaya koyulmuştur. Abdulahad Nûrî, tartışma güdüsüyle değil hakikatin ortaya çıkması amacıyla risaleyi kaleme aldığını (Çınar 2017:94) belirtirken eserin bütününde kendisi de deverân hususunda lehte bir duruş sergilemiştir. Nûrî Efendi, ihvanlarından bazılarının, sûfîlerin raks ve deverânları hakkında Türkçe bir risâle yazmasını istemeleri üzerine (Litoğrafya Baskısı tarihsiz:92) eserini kaleme aldığını belirtir.

Risalenin tanıtımı ve sadeleştirilmiş metninden oluşan bir yayın Fatih Çınarlı tarafından gerçekleştirilmiştir (2017).

Yazarın biyografisi için bk. “Nûrî, Abdulehad”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nuri-abdulahad. 


Eserden Örnekler


İmdi, ma’lûm ola ki, deverân-ı sûfîyyenin hâl-i hürmetine mahsûs şâri’den bir delîl-i kat’î veyâhut eimme-i erba’adan bir kavl-i şâyî’ vârid ve vâki’ olmamışdur (Abdulahad Nûrî. Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi 3044-2. vr. 1b-2a).

Hattâ Bostân-zâde Efendî-i merhûmun istiftâ olınup Zeyd, Müftî Ali Çelebî-i merhûm devrân-ı sûfîyyenün cevâzına ve ibâhatine fetvâ virüp ve risâle yazmak ile halkı ıdlâl eyledi, diye Zeyd-i mezkûre şer’an ne lâzım gelür? deyü su’âl olındukda, cevâbında buyurmuşlar ki: Ta’zîr-i şedîd lâzım gelür; eger fetvâya itirâz iderse nefy-i beled olınması lâzımdur. Zirâ fetvâna asıla irca’ olındugın bilmeyüp, müftîye mâcinlik idenlerin cezâsı nefiydir (Abdulahad Nûrî. Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi 3044-2. vr. 98b).

Kaynakça


Çınar, Fatih (2017). "Abdülehad Nûrî-i Sivâsî ve Risâle Fî Deverâni’s-Sûfiyye Adlı Eseri". Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5 (1): 77-113.

Abdulahad Nûrî. Risâletün fî Deverâni’s-Sûfiyyeİstanbul Beyazıt Kitaplığı Veliyüddin Efendi Bölümü 1827/11.

Abdulahad Nûrî. Risâletün fî Deverâni’s-Sûfiyye. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kitaplığı. Muallim Cevdet. M.494.

Abdulahad Nûrî. Risâletün fî-Deverâni’s-Sûfiyye. İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü 3044/2.

Abdulahad Nûrî (tarihsiz). Risâletün fî Deverâni’s-Sûfiyye. Litografya Baskısı. İstanbul.

Atıf Bilgileri


UZUN, Oğuzhan. "RİSÂLETÜN FÎ-DEVERÂNİ’S-SÛFİYYE (NÛRÎ, ABDULAHAD)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risaletun-fi-deverani-s-sufiyye-nuri-abdulahad. [Erişim Tarihi: 11 Aralık 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT/RİSÂLE-İ İLÂHİYYÂT (NÛRÎ, ABDULAHAD) Nûrî, Abdulahad Dr. Murat Ayar
Görüntüle
2 TERCEME-İ TE'DÎBÜ'L-MÜTEMERRİDÎN (NÛRÎ, ABDULAHAD) Nûrî, Abdulahad Dr. okan doğan
Görüntüle
3 ER-RİSÂLETÜ'S-SEMÂ'İYYETÜ'L-MÜLZİMETÜ Lİ'L-MÜNKİRÎN (NÛRÎ, ABDULAHAD) Nûrî, Abdülahad Dr. okan doğan
Görüntüle
4 BEYÂN-I SİLSİLE-İ MEŞÂYIH-I TARÎKAT-I HALVETİYYE (ABDULAHAD NÛRÎ) Abdulahad Nûrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
6 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Doç. Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
7 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
9 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
10 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
13 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
14 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle