- Yazar Biyografisi (TEİS)
Vîrânî - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:02/02/2022
RİSÂLE-İ VÎRÂNÎ ABDAL (VÎRÂNÎ)
tasavvufa dair mensur eserVîrânî (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hakkındaki en eski bilgilere Demir Baba Velâyet-nâmesi (Kılıç-Bülbül 2001)'nde rastlanan 16. yüzyılın tekke şairlerinden Vîrânî'ye ait olan mensur eser. Virânî Abdal'a gelinceye kadar yazılmış olan Hurûfî eserlerde Hazret-i Muhammed ile Hazret-i Ali arasındaki ilişki ve On İki İmam (Usluer 2009) üzerinde durulurken Virânî Abdal Risâle'de Hurûfilikle ilgili yorumlarını Alevi Bektaşi inancı perspektifinden ele almıştır (Usluer 2014: 130).
Risâlede işlenen konular belli bir düzeni takip etmemekle birlikte bazı temel fikirler çevresinde örgütlenmiştir. Vîrânî Abdal’ın eserindeki konular üç çerçeve içerisinde incelenebilir: Tasavvufla ilgili olanlar, tarikat erkânı ve ahlak ile ilgili olanlar ve Hurûfîîikle ilgili olanlar (Usluer 2014: 130).
Risâle-i Vîrânî Abdal olarak da bilinen eserin Bilmek Risâlesi, Fakr-nâme, İrşâd-nâme, Kitâb-ı Ahvâl-i Sûfiye, Nazm u Nesr-i Virânî Baba, Risâle-i Tasavvuf, Risâle-i Virâni Baba, Sifâh-nâme isimleriyle yurt içinde farklı kütüphanelerde pek çok nüshası bulunmaktadır.
Virâni'ye ait olduğu iddia edilen ve ayrı ayrı dört çalışma olarak ilim dünyasına sunulan Nazm u Nesr-i Hazret-i Vîrânî Baba (Bulak 1873), Vîrâni Dîvânı ve Risâlesi (Vaktidolu 1998), Virânî Dede ve Fakr-nâme (Ünal 2006), İlm-i Câvidân (Eğri 2008) isimli eserlerin hepsinin aslında Virânî Baba Risâlesi olduğu Usluer tarafından tespit edilmiştir (2014: 98).
Eser üzerine yapılmış yukarıda bahsi geçen çalışmalardan sonra Risâle'nin tenkitli ve tafsilatlı basımı Fatih Usluer tarafından yapılmıştır (2014).
Şairin biyografisi için bk. “Virânî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/virani
Eserden Örnekler
İmdi ey tâlib-i fakr u fenâ yüri eyle 'anâsır muktezâsınca kanât, bundan ziyâdesi oldı şekâvet. Pes ey tâlib-i fakr u fenâ! Fakr Hakdur. Hakk her şeyden münezzeh u müberrâdur kavluhû te'âlâ.. (Usluer 2014: 150).
Ey tâlib-i fakr u fenâ! Bir dahı budur ki rabbü'l-'âlemîn dimekden murâd 'âlemlerün issi ve 'âlemleri besleyici dimek olur. İmdi besleyiciden murâd 'âlem-i asıldur, 'âlem-i asıldan murâd anadur, anadan murâd Fâtihâdur, fâtihâdan murâd ümmü'l-kitâbdur, ümmü'l-kitâbdan murâd seb'u'l-mesânidür, seb'u'l-mesânîden murâd yedi âyet, yedi âyetden murâd yedi noktadur, yedi noktadan murâd bir elifdür, bir elifden murâd mecmû'-ı kelâmu'l-lâhdur, mecmû'-ı kelâmu'l-lâhdan murâd yüz on dört sûredür, yüz on dört sûreden murâd altı bin altı yüz altmış altı ayetdür (Usluer 2014:155).
Kaynakça
Kaya, Perihan (2009). Fakirname: Virani Baba Risalesi. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
Kılıç, Filiz ve T. Bülbül (hzl.) (2001). Demir Baba Velâyetnâmesi: İnceleme, Tenkitli Metin. Ankara: Grafiker.
Nazm u Nesr-i Hazret-i Vîrânî Baba (1973). Mısır: Bulak.
Usluer, Fatih (2009). "Hurufilikte On İki İmam" , Turkish Studies, International Periodical for the Language, literature and History of Turkish or Turkic, Vol.5/1, ss.1361-1389.
Usluer, Fatih (2014). HurufÎ Metinleri I. Ankara: Birleşik Kitabevi
Ünal, Bihter (2006). Vîrânî Dede Fakr-nâme: İnceleme, Metin, Dizin. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
Vaktidolu, Adil Ali Atalay (1998). Vîrânî Divanı ve Risalesi. İstanbul: Can Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (VÎRÂNÎ) | Vîrânî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
2 | RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) | İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi | Dr. Nuriye İnci |
Görüntüle | ||
3 | ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) | Mü'min | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) | Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) | Doç. Dr. Nuran ÇETİN |
Görüntüle | ||
5 | TARİKATNÂME (SÜNBÜL) | Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi | Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK |
Görüntüle | ||
6 | ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK |
Görüntüle | ||
7 | ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) | Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî | Öğretmen Cemile Sağır |
Görüntüle | ||
8 | NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) | Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
9 | MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) | Yahyâ Bin Bahşî | Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur |
Görüntüle | ||
10 | MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
11 | TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ) | Eroğlu Nûri | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle |