Müellifin, Nakşbendîliğin kendisine nispet edildiği Bahâeddin Nakşbend’in hayatına, sözlerine ve Nakşbendîlik'te sülûk usûlüne dair eseri. Bahâeddin Nakşbend’e yakın dönemde yazılan eser, tarikatın doktrin yapısını ve silsilesini anlamak açısından önem arz etmektedir. Yakub-ı Çerhî eserde, şeyhi Bahâeddin Nakşbend’e intisap sürecine, onun söz ve menkıbelerine, şeyhinin vefatı sonrası yaşadığı buhrana ve bundan nasıl sıyrıldığına dair bilgiler verir. Nakşî silsilesinde yer alan zevatın hayatı, zikrin çeşitleri ile icrâsında takip edilecek usûl, nafile namazlar ile teheccüdün önemi, sohbet ve âdâbı, helal lokma, bazı tasavvufi kavramlar, devamlı abdestli bulunmanın fazileti, mürşitlerin özellikleri de Risâle’de yer alan konulardır. Yakub Çerhî, Salâh b. Mübarek ve Muhammed Parsa’dan farklı olarak Ebu’l-Kasım-ı Gürgânî’yi önceki şekliyle tali bir yol olmaktan çıkarıp Ebû Ali Fârmedî ile Ebu’l-Hasan-ı Harakânî arasına yerleştirmiştir. Silsilede böyle bir değişiklikle, tarikatta Nakşbendîlik’te Üveysîliğe yapılan vurguya, Yakub-ı Çerhî’nin de dikkat çektiği görülmektedir. Müellif, mevzuları işlerken sadece şeyhinin sözlerine değil, Mevlana Celâleddin-i Rûmî ve Hakîm Tirmizî’nin beyitlerine de yer verir.

Türkiye'de çeşitli başlıklar altında kütüphanelerde çokça rastlanan eseri, Mustakimzâde Süleyman Sadeddin, Hasan Şevki et-Trabzonî gibi isimler istinsah etmiş, La’lîzâde Abdulbaki Efendi Osmanlıcaya çevirmiştir. Eser Risale der Beyanı Tarik-ı Müstakime-i Nakşbendiyye ve Zikr (Beyazıd Devlet Kütüphanesi, Veliyüddin Efendi, no: 1807, 9 varak), Risale der Kelimât-ı Hazret-i Şâh-ı Nakşbend (Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu, no: 933. Eser 1120/1708’de istinsah edilmiş olup, 13 varaktır), Risale der Tasavvuf (Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, no: 474. 7-25. varaklar arasındadır. Kütüphanemizde de mevcut olan eser ta’lik hattıyla yazılmıştır.), Risâle fî Beyân-i Silsileti’t-Tarikati’n-Nakşbendiyye (Hacı Selim Ağa, Kemankeş, no: 203. 977/1569’da istinsah edilen eserin başlığı Arapça terkip halinde verilmekle birlikte eser Farsça olup 28 varaktan müteşekkildir.), Risâle der Silsile ve Sırat-ı Hâcegân-ı Nakşbend (Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Farisi, no: 1028. 1-12. varaklar arası), Tarikat-nâme-i Nakşbendiyye (Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Böl, no: 1386, 1-14. varaklar arası.), Tasavvufî Bir Risale (Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 2834 numarada kayıtlı Türkçe başlıklı eserin dili Farsça olup 55-65. varaklar arasındadır.), Risâle-i Merdiyye-i Ünsiyye (Millî Kütüphane’deki nüshanın, ilk varağın sağ üst köşesinde Risâle-i Levazimu’s-Salâh ibaresi geçmekte olup eserin fişlenmesinde buradan hareket edilmiştir. Ancak eserin girizgâhında yukarıda verilen isim belirtilmektedir. Müstensih ismi yer almamakla birlikte istinsah için 997/1589 tarihi verilmiş olup 36 varaktan ibarettir. Bk. Milli Kütüphane, Yazmalar Bölümü, No: Yz A 2812/1) başlıkları altında da istinsah edilmiştir.

Risale-i Ünsiyye, Mevlânâ İ’câz Ahmed Bedâyunî tarafından tashih edilerek Sitte-i Zaruriyye içinde Matbaa-i Muctebâ-i Delhi'de (Hindistan) 1312/1894’te basılmıştır. Muhammed Ebu’l-Alim tarafından hazırlanan bir diğer nüshası, yine Matbaa-i Muctaba-i Delhi’de, 1924’te basılmıştır. Bilinen son baskısı, Muhammed Nezir Ranchâ tarafından tashih ve Urducaya çevirisiyle birlikte 1398/1978’de, Merkez-i Tahkîkât-ı İran u Pakistan tarafından yapılmıştır. Eserin Ahmet Cahid Haksever (2009) ve Mehmet Ali Özkan (2013) tarafından Türkçeye çevirileri bulunmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. “Yakub Çerhî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yakub-cerhi