İsmail Hakkı Bursevî’nin yedi esmaya (Lâ ilâhe illallah, Allah, Hû, Hak, Hay, Kayyûm ve Kahhâr) dair şerhi. Farklı nüshalarda Risâle-i Esmâ’üllâhi’s-sitte, Risâle-i Şerh-i Esmâ-i Seb‘a, Şerh-i Kelime-i Tevhîd, Tarik-i Usul-i Esma isimleriyle de kaydedilmiştir (Namlı 2001: 105). 

Çalışmada esas alınan nüsha, 1 Rebiülevvel 1187 (23 Mayıs 1773) istinsah tarihlidir ve “Mecmu’a-i Hakkî”’de 60/b-66b varakları arasındaki üçüncü risaledir. Eserin yazıldığı tarih bilinmemektedir ancak mecmua, 1121’de telif edilmiştir. Nüshalar arasında, varak numaraları ve satır sayısı yönünden farklılıklar bulunmaktadır. 

Nefsânî tarikatlarda, nefsin her mertebesinde Allah’ın bir ismi zikredilir. Buna “esma-ı seb’a” (yedi isim) denir (Cebecioğlu 2004: 196-198). Celvetîlerde insanın tekâmülünde, tevhit zikri esas olmakla beraber, esmâ-i seb‘a zikri de önemlidir (Ceyhan 2007: 970). Bursevî risâlesinde bu isimlerin Atvâr-ı Seb’a’daki karşılıklarına yer vererek açıklamıştır (2020: 7-8). Metnin ilk satırından, müellifin risaleyi müridlerine ithaf ettiği anlaşılmaktadır. Eserde Türkçe, Arapça ve Farsça sözcükler, nesir ve nazım beraber kullanılmış, âyet ve hadislerin yanında menkıbelere de yer verilmiştir. Metinde yedi esmâ, vahdet-i vücûd geleneği çerçevesinde ve varlık mertebeleri bağlamında ele alınmıştır.

Eserin, sekiz nüshası tespit edilmiştir (Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, nr. 419/2; Süleymaniye Ktp., Pertev Paşa Koleksiyonu, nr. 637; Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi Külliyesi, nr. 2882; Süleymaniye Ktp., Hüdai Efendi Koleksiyonu, nr. 325; Yapı Kredi Araştırma Ktp., nr. 035773/9; Millet Ktp., Ali Emiri Şeriyye, nr. 1252/2; İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları, nr. 672/1 ve İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları, nr. 703/2) (2020: 18-20). Risâle hakkında kısa bilgi, Bursevî’nin eserleri üzerine yapılmış birkaç çalışmada (Güngör 2020: 206-230) ve eserin Türkçe neşrinin giriş kısmında bulunmaktadır. Esere dair yapılmış müstakil bir çalışma bulunmamaktadır.

Şairin biyografisi için bk. “Bursevî, İsmail Hakkı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ismail-hakki-bursevi