RİSÂLE-İ EDVÂR (?)
müzik edvarı
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yazarı bilinmeyen müzik edvarıdır. Bilinen tek yazması İsrail Milli Kütüphanesi Jer Yah Ar.213 numaradadır. Üzerinde çalışma yapan Gencoğlu (2019: 20) eserin 1060/1644 yılında yazıldığını, eserin muhtemel olarak Mustafa Ağa'ya (Gencoğlu, 2019: 18) ait olabileceğini belirtmiştir.

Edvar musikinin meydana gelişini açıklarken Allah'ın gökleri yaratırken dönmelerini emretmesiyle ortaya çıktığını, müzikten herkesin hoşlandığını, müziğin canlılar üzerinde etkili olduğunu anlatır. Urmevî'nin deve üzerinde müziğin etkisini gösteren anlatı ile devam eder. İki bölümden oluşan eser Yeni Sistemciler Ekolü takipçisi olarak 12 makam, 4 şube, 7 avaze, terkiplerin adını verir, hem kısa açıklamalarını yapar hem de dairelerle gösterir. İki bölümde toplam 80 makam adı verilmiştir. Usuller bölümünde Kırşehrî edvarı gibi hafif ve sakil usullerden 11 tanesini açıklamıştır. Müziğin etkili olduğu vakitler ve burçlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Çeng, ud, şeşta, neyden söz edip ikisinin düzeni konusunda açıklamalar verir. Çeşitli kaynaklarla eserin karşılaştırmasını yapan Gencoğlu (2019: 9, 21) eserin bir taraftan Yusuf Kırşehrî edvarını kaynak olarak kullandığını, ayrıca kendine özgün yönleri olduğunu belirtmiştir. 

Yazma üzerinde Gencoğlu (2019) doktora tez çalışması yapmıştır.

Eserden Örnekler


Mukaddime'den

Hak Teâlâ eflâki halk idicek dönmek emr eyledi. Biemrillahiteâlâ cemîan döneler ve bunların devrinden bir avâz peydâ oldu. Ol avâzeye egânî dirler. İlm-i mûsikînin beyâd ve iştikâk ol avâzdandur. İmdi bir dahi tahkik-i haber budur ki; her kim ezel-i âzalda ol avâze-i ruhânî şol ruhlar kim işitmişdür. Şimdi dahi işidüb bir hûb avâz ya çeng ya ud ya şeştâ ya nây yahud gayrı sazlardan işidüb hareket etmedikleri andan ötürüdür kim anların ruhânîlerinin ruhânîsi yokdur. Ol avâze-i hakîkî işitmeyüb dururlar. Hayvân makâmında dahi ednâ makâmdadır. Eğer ol avâzeyi dahi hakîkât üzerine dinlerlerdi; akılları gidüb bî-hûş oldılar. Yimekden ve içmekden fariğ olalardı (Gencoğlu 2019: 59).

Kaynakça


Gencoğlu, Mehmet Sait Halim (2019). İsrail Milli Kütüphanesi Jer Yah Ar.213 Künyeli Risale-i Edvar'ın İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara: Hacı Bayram Üniversitesi

Uslu, R. (2009). “Türkçe Müzik Teorisi Eserleri Nasıl Çalışılmalı”. Folklor Edebiyat 15(58): 45-62.

Atıf Bilgileri


Uslu, Recep. "RİSÂLE-İ EDVÂR (?)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-edvar-tees-1853. [Erişim Tarihi: 21 Temmuz 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
2 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
5 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
7 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle