Mevlevî şeyhi ve neyzen Nâyî Osman Dede (d. ?/? - ö. 1142/1729-30)’nin peygamber mucizelerini anlatan mesnevisi. Yaklaşık 2350 beyitlik bir hacmi olan Ravzatü’l-i‛câz aruzun serî‛ bahrinin "müfte‛ilün müfte‛ilün fâ‛ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Eser giriş, ana bölüm ve hâtime olmak üzere üç kısım hâlinde değerlendirilebilir. Giriş bölümünde Allah, Hz. Muhammed ve dört halifeye övgüler; sebeb-i telif ile Hz. Muhammed’in üstünlüğünün belirtildiği parçalardan sonra ana bölümde muhtelif peygamberlerin mucizeleri ve hemen arkalarında Hz. Muhammed’in bu mucizelere benzer ve daha üstün mucizelerinin anlatıldığı görülmektedir. Metnin sonundaysa “münâcât” başlıklı bir bölüm yer almaktadır.

Osman Dede, sebeb-i telif kısmında eserini Hz. Peygamber’in diğer peygamberlerden üstünlüğünü ortaya koymak amacıyla yazdığını belirtir. Mesnevide, Âdem, İdris, Nuh, Hud, Salih, İbrahim, İsmail, Lut, İshak, Yakup, Yusuf, Yunus, Eyyüb, Şuayb, Musa, Davud, Süleyman, Zekeriya, Yahya ve İsa peygamberlerin mucizeleri ile Hz. Muhammed’in mucizelerine yer verilmiştir. Eserde yaklaşık 150 mucizeden bahsedilmektedir. Ana bölüm Habil ve Kabil kıssasıyla başlar. Sonra sırasıyla şu mucizelerden bahsedilir: Hz. Âdem’in taştan su çıkarması, Hz. Muhammed’in Uhud’da taştan ve parmağından su akıtması, Hz. Âdem’in köklü ağacı yürütmesi, Hz. Muhammed’in ağacı yanına getirip sonra yerine göndermesi, taşların Hz. Âdem’i tasdik etmesi, taşların Hz. Muhammed’in peygamber olduğunu söylemeleri, Hz. Âdem’in ektiği buğdayın hemen yeşerip olgunlaşması, Hz. Muhammed’in ektiği arpanın hemen olgunlaşması, Hz. Âdem’in ateşe tuttuğu sağ elinin yanmaması, Hz. Muhammed’in elini ateşin yakmaması, Hz. Âdem’le birlikte taşların da yürümesi, Hz. Muhammed’in üzerine çıkıp hutbe okuduğu taşların onun ardından gitmesi, Hz. İsa’nın dört kişiye hayat vermesi, Hz. Muhammed’in ölen iki çocuğu diriltmesi, Hz. İsa ve Hz. Muhammed’in hastaları iyileştirmesi, Hz. İsa’nın bütün gizli işlerden haberdar olması, Hz. Muhammed’in kalplerdeki sırları bilmesi, Hz. İsa’nın külden kuş yapıp onu canlandırması, Hz. Muhammed’in balçıktan kuş yapıp canlandırması, Hz. İsa’nın gökten inen az yiyecekle çok kişiyi doyurması, Hz. Muhammed’in aç olan Hz. Hasan ve Hüseyin’i ortaya çıkardığı yiyeceklerle doyurması, Mâlik Habib’in özürlü kızını iyileştirmesi, şakku’l-kamer ve mi‛râc mucizeleri, Hz. Ali’nin namazını kılabilmesi için güneşi geri döndürmesi, Hallâc-ı Mansûr’un başını Hz. Muhammed için feda etmesi.

Osman Dede eserini oluştururken Kur’ân-ı Kerîm ve hadisler yanında Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevî'si, Kadı İyaz’ın Şifâ'sı, Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediyye'sinin de tesirinde kalmıştır.

Mesnevinin tespit edilebildiği kadarıyla Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi 252; Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi İlavesi 14; Halet Efendi Bölümü 77 ve Nafiz Paşa Bölümü 962 numaralarında nüshaları bulunmaktadır. Eser bir doktora tezine konu olmuştur (Çakır 1998).

Şairin biyografisi için bk. "Nâyî, Nâyî Osman Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nayi-nayi-osman-dede