PIRPIRI KİBAR (AHMET VEFİK PAŞA)
çeviri tiyatro
Ahmet Vefik Paşa (d. ?/? - ö. 1309/1891)

ISBN: 978-9944-237-87-1


“Türkçenin Moliere” olarak nitelendirilen Ahmet Vefik Paşa’ya ait çeviri tiyatro. Eser, Moliere’nin Le Bourgeois Gentilhomme adlı tiyatro eserinin Pırpırı Kibar ismi ile Türkçeye çevirisidir. 1879-1882 arasında çevrildiği düşünülmektedir.   

Ahmet Vefik Paşa, Ahmet Fehim Efendi’nin anılarına göre Bursa valiliği zamanında (1879-1882) kurmuş olduğu tiyatro topluluğunda Moliere’den 34 komedya oynamıştır. Bunlardan sadece 16 oyun basılmıştır. Ahmet Vefik’in Bursa valiliğinden azledilmesinden sonra Avlonyalı Ferit Bey’in soruşturma raporlarında, Bursa Matbaası’nda Moliere’nin 19 piyesin basıldığı kaydedilmiştir. Bu bakımdan geriye kalan üç oyunun basılmamış olduğu görülür (Anamur 2013: 1070). Ömer Faruk Akün’ün belirttiğine göre Moliere’den yaptığı çeviri ve uyarlamaları “Moliere Tercümesi” ismi ile 16 kitaptan oluşan külliyat hâline getirerek bastırmıştır. Bu esere zeyil olarak gösterilen beş eserden son üçünü teşkil eden Pırpırı Kibar (Le Bourgeois Gentilhomme), Aşk-ı Musavver (Sicilien, ou l’Amour Peintre) ve Muaccizler adlı üç oyun külliyatta yer almadığından nüshaları ele geçmemiştir. Oyunların varlığını kanıtlayan ise soruşturma metninde bulunan 19 piyesin izinsiz oynandığı ibaresidir. Ayrıca bir diğer ibare ise oyunları oynayan Küçük İsmail ve Ahmet Fehim’in belirttiği gibi Moliere’nin piyeslerinin bütün hepsini çevirdiğini, külliyatın 34 olduğunu teyit etmiştir (Akün 1989: 154).

Ahmet Vefik Paşa, Moliere’ye ait Le Bourgeois Gentilhomme adlı eserin Türkçeye kelime olarak tercümesi “Burjuva Beyefendisi” şeklindedir. Ali Süha Delilbaşı ise eserin aslından çevirdiği piyesi Kibarlık Budalası olarak isimlendirmiştir (Özgü 1974:14). Olayda örgü cehalet ve zenginliğin birleşimi bir burjuvanın etrafında gerçekleştiği söylenebilir. Burjuva karakterin hicvedilerek asilzade olma yolunda boşa giden çabaları ve başına gelen trajikomik durumlar anlatır. Buna istinaden Pırpırı Kibar’ın metnine ulaşılamamış olsa da ana konusunun temelde bu şekilde olduğunu düşünülebilir. Ahmet Vefik’in uyarlama ve çevirilerinde kendine has bakış tarzı ve kültürel bir tasavvur ile şekillendirdiği düşünüldüğünde aslına göre Pırpırı Kibar’ın yeni hâliyle değişim ve yeniliklerden oluşmuş bir uyarlama olduğu söylenebilir.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Vefik Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-vefik-pasa 

Kaynakça


Akün, Ömer Faruk (1989). “Ahmed Vefik Paşa”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. II, 143-157: https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-vefik-pasa  [Erişim Tarihi:05.08.2022].

Anamur, Hasan (2013). Başlangıçtan Bugüne Fransızcadan Türkçeye Yapılmış Çeviriler ile Fransız Düşünürler, Yazarlar, Sanatçılar Üzerine Türkçe Yayınları İçeren Bir Kaynakça Denemesi. İstanbul: Gündoğan Yayınları.

And, Metin (1974). Türkiye’de Moliere. Tiyatro Araştırmaları Dergisi. Cilt 5, Sayı 5, 51 – 64.

And, Metin (1972). Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu, 1839-1908. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Atay, Dinçer (2019). “Ali Süha Delilbaşı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/delilbasi-ali-suha  [Erişim tarihi: 06.08.2022].

Özgü, Melâhat (1974). "Moliere'in 300. Doğum Yıldönümü Anısına: Moliere". Tiyatro Araştırmalar Dergisi. 5 ( 5): 1 – 23.

Atıf Bilgileri


Eser, Güller. " PIRPIRI KİBAR (AHMET VEFİK PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/pirpiri-kibar-ahmet-vefik-pasa-tees-1408. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ADAMCIL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
2  ARSLAN AVCILARI YÂHUD HAK YERİNİ BULUR (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
3  AŞK-I MUSAVVER (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
4  ATALAR SÖZÜ - TÜRKÎ DURÛB-I EMSÂL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
5 AZARYA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
6  CİL BLAS SANTİLLA'NIN SERGÜZEŞTİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
7 DEKBÂZLIK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
8 DON CİVANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
9  DUDU KUŞLARI (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
10  HERNANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11  HİKÂYE-İ HİKEMİYYE-İ MİKROMEGA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
12  İNFİ'ÂL-İ AŞK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
13 KADINLAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
14 KOCALAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
15 MERÂKÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle